Το πόκερ Σόρος-Τραμπ, οι Φιλιάτες και η μειονότητα στην Αλβανία

«Ήταν ένα θαύμα που δεν ολοκληρώθηκε». Με αυτή τη δήλωση ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα σχολίασε το εκλογικό αποτέλεσμα της κάλπης της προηγούμενης Κυριακής, το οποίο έδωσε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, του οποίου ηγείται, την απόλυτη πλειοψηφία στην αλβανική Βουλή (74 στις 150 έδρες), αύξηση 7 εκατοστιαίων μονάδων στα ποσοστά του (από 41,3% σε 48,3%), καθώς και αύξηση 48.000 ψήφων (από 713.000 σε 761.000). Το θαύμα ολοκλήρωσε η ήττα των αντιπάλων του –του Δημοκρατικού Κόμματος–, οι οποίοι είχαν επιλέξει μία εκστρατεία ακραίας πόλωσης, αλλά έχασαν 2 ποσοστιαίες μονάδες και περίπου 70.000 ψήφους.

Παρά ή ενδεχομένως και εξαιτίας της πόλωσης, οι εκλογές είχαν τη χαμηλότερη συμμετοχή από το 1992 και μετά, καθώς συμμετείχε μόλις το 46,7%, δηλαδή 1,6 εκατομμύρια ψηφοφόροι σε περίπου 3,5 εκατομμύρια εγγεγραμμένους. Οι εγγεγραμμένοι εκλογείς αυξήθηκαν κατά περίπου 180.000 σε σύγκριση με το 2013, όταν είχαν ψηφίσει περίπου 150.000 περισσότεροι, δηλαδή το 53,5%. Ψηφίζουμε όπως σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, σχολίασαν Αλβανοί πολιτικοί παρατηρητές όταν τέθηκε ζήτημα νομιμοποίησης μετά το αποτέλεσμα.

Η στήριξη του Σόρος

Το επίδικο ζήτημα της πόλωσης ήταν η δικαστική μεταρρύθμιση, η οποία αποτέλεσε το κύριο επιχείρημα του Λουλζίμ Μπάσα, του αρχηγού του Δημοκρατικού Κόμματος, ο οποίος φιλοδοξούσε να διαδεχτεί τον Ράμα στην πρωθυπουργία, όπως τον είχε διαδεχτεί και στη δημαρχία των Τιράνων το 2011.

Ο Μπάσα, ο οποίος από τον Φεβρουάριο είχε στήσει ένα αντίσκηνο μπροστά από το πρωθυπουργικό γραφείο στα Τίρανα ζητώντας εκλογές, είχε απειλήσει να μποϊκοτάρει τις κάλπες, όταν αυτές ανακοινώθηκαν για τις 18 Ιουνίου, και δέχτηκε να συμμετάσχει μόνο μετά από ευρωπαϊκή παρέμβαση. Το βασικό του επιχείρημα ήταν ότι η μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη που προωθούσε η σοσιαλιστική κυβέρνηση ήταν πρόσχημα για την άλωση όχι μόνο της Δικαιοσύνης αλλά συνολικά της Αλβανίας από τον Αμερικανό μεγαλοεπενδυτή Τζορτζ Σόρος.

Σύμφωνα με τον Ράμα, στόχος της μεταρρύθμισης είναι να αντιμετωπιστεί η ευρεία έλλειψη εμπιστοσύνης, οι σοβαρές παραβιάσεις της διάκρισης των εξουσιών, συστηματικές προσπάθειες να υπονομευτούν δίκες και η διαφθορά των δικαστών. Η προσπάθεια αυτή, η οποία χρηματοδοτήθηκε από ίδρυμα Open Society του Τζορτζ Σόρος, ενισχύθηκε πολιτικά από τον Αμερικανό πρέσβη Ντόναλντ Λου, ο οποίος μάλιστα ανακάλεσε τις βίζες για Αμερική επτά στελεχών του Δημοκρατικού Κόμματος με απόφαση στο τέλος Ιανουαρίου.

Η «Washington Times» στις 17 Φεβρουαρίου συνέδεε το θέμα με τη διαδοχή Ομπάμα από τον Τραμπ σε ένα άρθρο με τίτλο «Το μολυσμένο από τον Σόρος Στέιτ Ντιπάρτμεντ παίζει πολιτικά παιχνίδια στην Αλβανία», στο οποίο ανέφερε: «Υπάρχουν συγκαλυμμένοι συμπαθούντες στο μετα-Ομπάμα υπουργείο Εξωτερικών που προωθούν μία μυστική ατζέντα που είναι είτε αντιρεπουμπλικανική είτε αντι-Τραμπ. Τώρα κάποιοι από αυτούς αποκαλύπτονται. Δεν έχουν κανένα πρόβλημα να ακυρώνουν βίζες για όσους αντιτίθενται στις νεομαρξιστικές τους πολιτικές, αλλά με προθυμία κλείνουν το μάτι στις καταχρήσεις του ιρανικού καθεστώτος, της Χαμάς ή της Παλαιστινιακής Αρχής».

Ελληνικές προειδοποιήσεις

Εκτός από την ενδεχόμενη επιφυλακτικότητα της Ουάσινγκτον, η νέα θητεία του Ράμα ξεκίνησε με υπενθύμιση του διαρκούς και ευαίσθητου πεδίου των σχέσεων με την Ελλάδα. Πριν καλά καλά επιβεβαιωθεί η αυτοδυναμία του Ράμα, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, τη Δευτέρα το πρωί, με ανακοίνωσή του καταδίκασε «την τοποθέτηση, στην ανακαινισμένη κεντρική πλατεία των Τιράνων, λίθων προερχόμενων από διάφορες περιοχές των Βαλκανίων, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής περιοχής των Φιλιατών». «Οι λίθοι αυτοί, επί των οποίων έχουν χαραχτεί τα ονόματα των περιοχών προέλευσής τους, συνθέτουν έργο που συμβολίζει την “ενότητα των αλβανικών εδαφών” και πρόκειται καταφανώς για μία κρατική ενέργεια που καλλιεργεί και υποκρύπτει αλυτρωτισμό» ανέφερε το ελληνικό ΥΠΕΞ.

Η ανακοίνωση αφορούσε την απόφαση του σοσιαλιστή διαδόχου του Μπάσα στη δημαρχία των Τιράνων, Έριον Βελιάι, να επιφέρει μικρές αλλαγές στο σχέδιο της ανάπλασης της πλατείας Σκεντέρμπεη στο κέντρο της πόλης και τη δημιουργία ενός μνημείου με «πέτρες απ’ όλες τις γωνιές της Αλβανίας και εδαφών που κατοικούνται από Αλβανούς».

Το μνημείο είχε εγκαινιαστεί 17 ημέρες πριν από τις εκλογές αλλά, όπως ανέφερε στην ανακοίνωσή του, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών «σεβόμενο την εκλογική διαδικασία στη γείτονα χώρα, δεν εξέδωσε, μέχρι σήμερα, καμία δημόσια ανακοίνωση που θα μπορούσε να παρερμηνευτεί και διαστρεβλωθεί ως παρέμβαση στην προεκλογική διαδικασία».

Ο αναπτυσσόμενος εθνικισμός των Τσάμηδων

Ουσιαστικά το μνημείο ήταν μια απάντηση στην αυξανόμενη επιρροή που έδειχνε να έχει στην αλβανική κοινωνία το Κόμμα για τη Δικαιοσύνη, την Ενσωμάτωση και την Ενότητα (ΚΔΕΕ), το οποίο είναι εθνικιστικό και εκπροσωπεί κυρίως την κοινότητα των Τσάμηδων, των αλβανικής καταγωγής κατοίκων της Θεσπρωτίας που εκδιώχθηκαν μετά από τη συνεργασία τους με τις δυνάμεις κατοχής στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το ΚΔΕΕ, από 0,95% το 2009, πήγε στο 2,61% συνεργαζόμενο με το Δημοκρατικό Κόμμα το 2013 και έφτασε στις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής αυτόνομα στο 4,8% με 3 έδρες, αν και ο αρχηγός του Σπετίμ Ιντρίζι δεν κατάφερε να εκλεγεί.

Το 2012 ο Ιντρίζι είχε παρουσιάσει στην αλβανική Βουλή έκθεση στην οποία υπολογίζει τις επανορθώσεις που η Αλβανία πρέπει να ζητήσει από την Ελλάδα για την εκδίωξη των Τσάμηδων σε 10 δισ. ευρώ.

Τη Δευτέρα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών κατέληγε με τον συνήθη σε αυτές τις περιπτώσεις τρόπο του, προειδοποιώντας και υπενθυμίζοντας ότι μπορεί να εμποδίσει την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας. «Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα επικίνδυνες και ξεπερασμένες νοοτροπίες του περασμένου αιώνα υπονομεύουν την πρόοδο και την ευημερία της περιοχής και δημιουργούν ένα πέτρινο εμπόδιο στο ευρωπαϊκό μέλλον της Αλβανίας» ανέφερε η ανακοίνωση.

Η υποχώρηση της μειονότητας

Ωστόσο ο Ράμα πρόβλημα μειονότητας δεν έχει να αντιμετωπίσει, παρά το γεγονός ότι στη νέα Βουλή υπάρχουν πέντε ελληνικής καταγωγής βουλευτές, κανένας από τους οποίους δεν εξελέγη με το Κόμμα για το Μέλλον της Ελληνικής Μειονότητας, που κατέβηκε στις εκλογές αυτόνομο και πήρε μόλις 2.283 ψήφους (0,14%). Το 2013 είχε πάρει 3.305 ψήφους και ποσοστό 0,19% συμμετέχοντας στον συνασπισμό του Δημοκρατικού Κόμματος.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά συμμετοχής στις περιοχές που κατοικούνται από την ελληνική μειονότητα ήταν πολύ κάτω από τον γενικό μέσο όρο: 31% στη Χιμάρα και 21% στη Φοινίκη. Ανάμεσα στους πέντε, στα ψηφοδέλτια του Δημοκρατικού Κόμματος εξελέγη ο πρόεδρος του Κόμματος της Ένωσης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Βαγγέλης Ντούλες, ο οποίος το 2013 είχε εκλεγεί με το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Σε εκείνες τις εκλογές, ενώ ο Ντούλες συμμετείχε στον συνασπισμό των Σοσιαλιστών, στον συνασπισμό του Δημοκρατικού Κόμματος μαζί με το Κόμμα για το Μέλλον της Ελληνικής Μειονότητας συμμετείχε και η Μακεδονική Συμμαχία για την Ευρωπαϊκή Ενσωμάτωση, που πήρε 1.229 ψήφους, δηλαδή 0,07%.

Οι σχέσεις με τα Σκόπια

Πάντως, το «μακεδονικό μέτωπο» για τον Ράμα έχει κλείσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καθώς το πρώην κυβερνητικό VMRO-DPMNU στα Σκόπια κατηγορεί την κυβέρνηση Ζάεφ ότι «έχει αποδεχτεί την πλατφόρμα των Τιράνων, που υπέγραψαν τα αλβανικά κόμματα της ΠΓΔΜ, υποτάσσοντας τη χώρα στις διαθέσεις των Αλβανών».

Σύμφωνα με τον Γκρούεφσκι, αυτή είναι η προσέγγιση που υποστηρίζει ο Σόρος. Μένει να φανεί αν ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για την περιοχή, Μπράιαν Χόιτ Γι, είχε δίκιο όταν πριν από τρεις μήνες διαβεβαίωνε στα Σκόπια ότι η πολιτική των ΗΠΑ στα Βαλκάνια δεν έχει αλλάξει μετά την εκλογή Τραμπ.