Η δικαιοσύνη της Ηριάννας

Λάθη δεν κάνει μόνο αυτός που δεν δουλεύει. Και η Δικαιοσύνη ...δουλεύει ! Μπορεί να έχει κανείς πολλά να πει είτε για την ποιότητά της, είτε για την ταχύτητά της είτε για την αποτελεσματικότητά της, αλλά δουλεύει. Μπορεί επίσης να προσάψει αρκετά και στους δικαστές, είτε ως σύνολο είτε ως άτομα. Αλλά η δικαιοσύνη δουλεύει. Εύκολα, δύσκολα, με το καλό με το κακό, όταν κάποια υπόθεση οδηγηθεί στα Δικαστήρια θα βγει ένα αποτέλεσμα.
Το κακό αποτέλεσμα και το ενδεχόμενο λάθους έχει προβλεφθεί στην ίδια τη δομή της Δικαιοσύνης και για το λόγο αυτό προβλέπονται, ως γενικός κανόνας τρία στάδια ελέγχου μιας υπόθεσης. Το πρωτοδικείο και το εφετείο τα οποία εξετάζουν και τα γεγονότα και τις νομικές προβλέψεις και ο Άρειος Πάγος ο οποίος ελέγχει μόνο για νομικά σφάλματα. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις Δημοκρατίες.
Περπατώντας στους διαδρόμους των Δικαστηρίων είναι βέβαιο ότι θα συναντήσει κανείς ένα δικηγόρο έξαλλο για μια κακή απόφαση που μόλις βγήκε και λίγο παρακάτω έναν άλλο που πανηγυρίζει διότι ανέτρεψε στο εφετείο μια κακή απόφαση του πρωτοδικείου. Όλα αυτά είναι καθημερινότητα.

Οι δικηγόροι και η δημοσιότητα

Σηκώθηκε μεγάλη φασαρία γιατί καταδικάστηκε η Ηριάννα. Όποιος φωνάζει, υπερασπιζόμενος την Ηριάννα, απλώς τη βλάπτει συνειδητά. Ουδείς σοβαρός δικηγόρος επιθυμεί δημοσιότητα στις υποθέσεις του, εκτός αν έχει σκοπό να διαφημιστεί ο ίδιος. Η δικαστική κρίση επί των (οποιασδήποτε φύσης) υποθέσεων απαιτεί νηφαλιότητα, νομική γνώση και οπωσδήποτε απουσία εξωτερικών πιέσεων στο πρόσωπο του Δικαστή. Όταν ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, εφημερίδες και περιοδικά σχολιάζουν άγαρμπα ακόμη και άσχετες παραμέτρους μιας υπόθεσης, είναι βέβαιο ότι ασκούν ή προσπαθούν να ασκήσουν πίεση στο δικαστή. Το πράγμα χειροτερεύει όταν στο χορό μπαίνουν και οι πολιτικοί. Μη ξεχνάτε ότι η ηγεσία της Δικαιοσύνης διορίζεται από την Κυβέρνηση. Ο Δικαστής μετέχει της κοινωνίας και είναι φυσικό να επηρεάζεται και να προβληματίζεται.
Όταν όμως η δημοσιότητα παίρνει τη μορφή της ανοιχτής ΜΗ επιστημονικής κριτικής, πολύ περισσότερο της ανοιχτής επίθεσης, τότε ενεργοποιούνται, φυσιολογικά, και άλλα ανακλαστικά. Ως μέλος ενός συστήματος ο Δικαστής θα το υπερασπιστεί. Δεν έχει επιλογή. Η Ηριάννα καταδικάστηκε σε πρώτο βαθμό και θα υπάρξει δίκη σε δεύτερο βαθμό. Μέχρι τότε μόνο η σιωπή αρμόζει από τους τρίτους. Οι νομικοί θα σχολιάσουν με τον κατάλληλο τρόπο στον κατάλληλο χώρο.
Κρίθηκε ότι η Ηριάννα πρέπει να φυλακιστεί μέχρι να γίνει η δίκη σε δεύτερο βαθμό. Πόσο πιθανό είναι, με όλο αυτό τον ορυμαγδό, λίγες μέρες μετά κάποιοι άλλοι δικαστές να βγάλουν μια απόφαση που θα "εκθέτει" τους προηγούμενους αποφασίζοντας την αποφυλάκισή της; Πρέπει το λάθος των προηγούμενων να είναι τεράστιο για να συμβεί κάτι τέτοιο. Και για να συμβεί, απαραίτητη προϋπόθεση είναι το θέμα να απουσιάζει από τις εφημερίδες.

Η κριτική των δικαστικών αποφάσεων

Υπάρχει ένα ολόκληρο, θεσμοθετημένο ουσιαστικά, σύστημα κριτικής των δικαστικών αποφάσεων και μάλιστα από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους. Τα νομικά περιοδικά, όπου, μην αμφιβάλλετε η κριτική στις αποφάσεις είναι πολύ συχνά σκληρή, εκδίδονται και διευθύνονται από δικηγορικούς συλλόγους, δικαστικές ενώσεις και έγκριτους νομικούς. Αρκετοί δικαστές, εκτός από τους λοιπούς νομικούς, γράφουν βιβλία και άρθρα σε νομικά περιοδικά, λαμβάνοντας θέση επί κρίσιμων ζητημάτων. Το ίδιο βέβαια κάνουν και οι καθηγητές πανεπιστημίων και οι δικηγόροι και οι συμβολαιογράφοι. Ο νομικός κόσμος στο σύνολό του μετέχει δυναμικά στην κριτική και το σχολιασμό των δικαστικών αποφάσεων. Το κάνει όμως με ευπρέπεια και με επιστημονικό κριτήριο στο κατάλληλο μέσο: στις επιστημονικές και κλαδικές εκδόσεις και δικτυακούς (πια) τόπους.
Όποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για την τύχη της (κάθε) Ηριάννας πρέπει κατ΄ αρχήν να περιμένει την καθαρογραφή της απόφασης και να σχολιάσει επί του περιεχομένου της κόσμια. Είναι θεμιτό να γίνει κάτι τέτοιο και από μη νομικούς, υπό τον όρο ότι αυτοί σέβονται τους επιστήμονες που εξέδωσαν την απόφαση και προσπαθούν να κατανοήσουν πως εργάζεται η Δικαιοσύνη, ο ένας από τους τρεις βασικούς πυλώνες της Δημοκρατίας. Κραυγές άλλου τύπου, μόνο και μόνο επειδή δεν άρεσε το αποτέλεσμα, ξεκινούν πολιτική διαμάχη με σαφή στόχευση να εμπλέξουν σε αυτή και τους Δικαστές. Σε αυτή την περίπτωση όμως, είναι προφανές ότι η (κάθε) Ηριάννα θυσιάζεται. Της αφαιρείται το δικαίωμα να δικαστεί με ηρεμία, επιστημονικότητα και με κατευνασμένα τα πάθη. Της αφαιρείται το δικαίωμα να την κρίνει ένας άνθρωπος που δεν πιέζεται και δεν απειλείται. Το ζήτημα είναι κεφαλαιώδες. Άνθρωποι δικάζουν, μη το ξεχνάτε.
Ένας δικαστής και μάλιστα εφέτης, από αυτούς που δικάζουν υποθέσεις τύπου Ηριάννας, θα σας απαντούσε αμέσως ότι είναι ανεπηρέαστος από πιέσεις, άλλωστε τις έχει συνηθίσει. Σωστό. Το ζήτημα είναι όμως ότι πρέπει να δημιουργούμε αντικειμενικές προϋποθέσεις ορθής απονομής της δικαιοσύνης και να μην περιμένουμε από τον κάθε λειτουργό της να συμπεριφέρεται ως υπερήρωας των παραμυθιών. Το ζητούμενο δεν είναι να αποδεικνύει ο δικαστής κάθε μέρα ότι είναι υπεράνω παθών και προκαταλήψεων. Δεν πρέπει να χρειάζεται να το κάνει !

Το δικαίωμα σε ομαλή δίκη

Η περίπτωση της Ηριάννας είναι μια καθαρή περίπτωση πολιτικής και ιδεολογικής διαμάχης. Η κριτική στην απόφαση ξεκίνησε πριν μάθουμε τι ακριβώς περιέχεται σε αυτήν. Αν η τεκμηρίωση της απόφασης είναι εσφαλμένη, αυτή θα ανατραπεί στο δεύτερο βαθμό. Ουδείς δικαστής θα στείλει στη φυλακή συνειδητά άνθρωπο, εξυπηρετώντας άλλες σκοπιμότητες.
Αν κάποιοι χρειάζονται να δημιουργήσουν ιδεολογικούς ήρωες για τους δικούς τους λόγους, ας έχουν κατά νου ότι θυσίασαν το δικαίωμα της κοπέλας σε μια ομαλή δίκη. Και θα πρέπει για άλλη μια φορά οι Δικαστές να κάνουν αυτό που δεν πρέπει: να υπερβούν εαυτούς.
Αντίστροφα, οι διαμαρτυρόμενοι θα πρέπει να δείξουν και αυτοί αυτοσυγκράτηση και πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς. Αν κάτι δεν δουλεύει σωστά, εργαζόμαστε για να διαγνώσουμε τα προβλήματα και να τα λύσουμε. Δεν επιτιθέμεθα για να κατεδαφίσουμε.
Αν υπάρχει πρόβλημα στην απονομή της Δικαιοσύνης, σε μία μεμονωμένη απόφαση έστω, το εντοπίζουμε με νηφάλιο και επιστημονικό τρόπο και υποδεικνύουμε λύση. Δεν καταργούμε τη Δικαιοσύνη στο όνομα οποιουδήποτε λαϊκού ή άλλου αισθήματος. Ο σωστές επαναστάσεις δε καταργούν το δημοκρατικό σύστημα. Το βελτιώνουν. Όλα τα άλλα είναι ολοκληρωτισμοί.