Εξάμηνο ευρωπαϊκών ανακατατάξεων πέρα από τη Γερμανία

Οι εξελίξεις σε Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Αυστρία έχουν μεγάλη σημασία και για την Ελλάδα.

Στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα κυριαρχούν οι βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στη Γερμανία στις 24 Σεπτεμβρίου. Όλα δείχνουν ότι η καγκελάριος Μέρκελ και οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν σταθερό και άνετο προβάδισμα έναντι του κ. Σουλτς και των Σοσιαλδημοκρατών, αλλά αυτό δεν αρκεί για να προσδιοριστούν η σύνθεση του επόμενου κυβερνητικού συνασπισμού και η πολιτική της νέας κυβέρνησης έναντι της Ευρωζώνης και ειδικά της Ελλάδας. Θα πρέπει να περιμένουμε το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών της 24ης Σεπτεμβρίου, τις διαβουλεύσεις μεταξύ των γερμανικών κομμάτων και να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις σε Γαλλία, Ισπανία, Αυστρία και Ιταλία στη διάρκεια του επόμενου εξαμήνου για να βγάλουμε ασφαλέστερα συμπεράσματα για το ποια ακριβώς θα είναι η ευρωπαϊκή συνέχεια και η πολιτική της Ευρωζώνης έναντι της Ελλάδας.

Ο Μακρόν στα δύσκολα

Το πέρασμα του Προέδρου της Γαλλίας κ. Μακρόν από την Ελλάδα –είχε προηγηθεί η επίσκεψή του στην Αυστρία, στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία– ήταν μια εύκολη άσκηση διπλωματίας κορυφής προτού αρχίσουν οι δοκιμασίες του φθινοπώρου για τον φιλελεύθερο Πρόεδρο και το προσωποπαγές κόμμα του, το οποίο έχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Ο κ. Μακρόν δείχνει αποφασισμένος να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό της γαλλικής οικονομίας και κοινωνίας. Άμεση επιδίωξή του είναι η αλλαγή των εργασιακών σχέσεων στη βάση του γερμανικού μοντέλου, ώστε να γίνουν πιο ευέλικτες οι απολύσεις και οι προσλήψεις, να προσδιορίζονται οι εργασιακές σχέσεις σε επίπεδο επιχείρησης και όχι κλάδου και να περιοριστεί, στις μικρές επιχειρήσεις, ο ρόλος των συνδικαλιστικών οργανώσεων, σε όφελος μιας απευθείας συνεννόησης εργοδοτών και εργαζομένων.

Η Γαλλία είναι μία χώρα με τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας, όπου σχεδόν όλοι τάσσονται υπέρ των μεταρρυθμίσεων και στη συνέχεια εκφράζουν βασικές αντιρρήσεις, όταν καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι αυτές μπορεί να θίξουν τα προνόμια και τα δικαιώματά τους. Ο Πρόεδρος Μακρόν γνωρίζει ήδη σημαντική πτώση της δημοτικότητάς του, ενώ με βάση τα αποτελέσματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων οι περισσότεροι Γάλλοι τάσσονται κατά των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων που προωθεί.

Ο εκπρόσωπος της ριζοσπαστικής Αριστεράς κ. Μελανσόν και η αριστερόστροφη συνδικαλιστική συνομοσπονδία CGT ετοιμάζονται να κατεβάσουν τον κόσμο στους δρόμους για να εμποδίσουν την εφαρμογή της πολιτικής του Γάλλου Προέδρου. Το ζήτημα έχει τεράστια ευρωπαϊκή σημασία, διότι μόνο εάν καταφέρει ο Πρόεδρος Μακρόν να εκσυγχρονίσει τη γαλλική οικονομία και να περιορίσει το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας κάτω από το 3% του ΑΕΠ θα ανταποκριθεί η Γερμανία στις προτάσεις του για την ενίσχυση της γαλλογερμανικής συνεργασίας και την ευρωπαϊκή επανεκκίνηση σε νέες βάσεις. Εάν το Βερολίνο καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο κ. Μακρόν είναι αναποτελεσματικός, όπως πριν από αυτόν οι Πρόεδροι Ολάντ και Σαρκοζί, θα αποφύγει εντυπωσιακές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για να μην αναλάβει πρόσθετες υποχρεώσεις και οικονομικούς κινδύνους και για να προασπίσει τη μεγάλη επιτυχία της γερμανικής οικονομίας.

Ισπανική ένταση

Η Ισπανία θεωρείται οικονομικό success story γιατί μέσα σε λίγα χρόνια πέρασε από ένα άτυπο μνημόνιο, που είχε στόχο την εξασφάλιση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για τις προβληματικές ισπανικές τράπεζες, σε δυναμική οικονομική ανάπτυξη με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 3%. Τα τελευταία χρόνια η Ισπανία κάλυψε όλη την απώλεια του ΑΕΠ που υπέστη λόγω της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και των πολιτικών που εφαρμόστηκαν για την αντιμετώπισή της.

Η οικονομική επιτυχία της τελευταίας τριετίας έχει μετατρέψει την Ισπανία σε προνομιακό συνομιλητή της Γερμανίας και έχει ενισχύσει το ειδικό βάρος της στην Ευρωζώνη. Τώρα, όμως, βρίσκεται αντιμέτωπη με το δημοψήφισμα που θα πραγματοποιηθεί την 1η Οκτωβρίου προκειμένου να αποφασίσουν οι πολίτες της Καταλονίας, της πιο αναπτυγμένης περιοχής της Ισπανίας, εάν θέλουν να δημιουργήσουν ξεχωριστό κράτος ή όχι. Η Μαδρίτη προειδοποιεί τη Βαρκελώνη ότι το δημοψήφισμα είναι αντισυνταγματικό και πως θα το εμποδίσει με κάθε νόμιμο τρόπο.

Κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, εάν δηλαδή η κεντροδεξιά κυβέρνηση του κ. Ραχόι θα βρει μια συμβιβαστική λύση και θα αποτρέψει τη διενέργεια του δημοψηφίσματος ή αν τελικά θα πραγματοποιηθεί το δημοψήφισμα, με κίνδυνο να διχαστεί ο λαός της Καταλονίας ή και να χάσει η Ισπανία την ενότητά της. Το μόνο βέβαιο είναι ότι για το επόμενο διάστημα τα πολιτικά προβλήματα θα σκιάσουν το οικονομικό success story της Ισπανίας.

Αυστριακό πείραμα

Μεγάλης πολιτικής σημασίας είναι και οι βουλευτικές εκλογές οι οποίες θα πραγματοποιηθούν στα μέσα Οκτωβρίου στην Αυστρία. Το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα της Αυστρίας επιχειρεί έναν ριψοκίνδυνο ελιγμό, για να αναδειχθεί στη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη και σε ρυθμιστή των εξελίξεων.

Εγκατέλειψε την κυβερνητική συνεργασία με τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι ελέγχουν και την καγκελαρία, και υιοθέτησε πολλές από τις σκληρές πολιτικές θέσεις του ακροδεξιού Κόμματος Ελευθερίας. Ο ελιγμός φαίνεται να αποδίδει, γιατί τα δημοσκοπικά ποσοστά του Λαϊκού Κόμματος έχουν εκτοξευτεί, αλλά η συνέχεια μπορεί να είναι προβληματική. Η κεντροδεξιά είχε συνεργαστεί, σε κυβερνητικό επίπεδο, με την ακροδεξιά στην Αυστρία στις αρχές της δεκαετίας του 2000, γεγονός που είχε προκαλέσει την πολιτική αντίδραση των Βρυξελλών. Ενδεχόμενη αναβίωση του αυστριακού πειράματος κεντροδεξιάς-ακροδεξιάς συνεργασίας μπορεί να επηρεάσει τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Το Λαϊκό Κόμμα υποστηρίζει πλέον ανοιχτά αυστηρούς περιορισμούς στις προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές, ενώ έχει ιδιαίτερα σκληρές θέσεις και στο ζήτημα του ελληνικού προγράμματος και της χρηματοδότησής του.

Ιταλική αστάθεια

Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί ο νέος κύκλος πολιτικής αστάθειας που έχει ανοίξει στην Ιταλία, η οποία έχει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης.

Η κεντροαριστερή κυβέρνηση του κ. Τζεντιλόνι δέχεται μεγάλη πολιτική πίεση από τους λαϊκιστές του Κινήματος Πέντε Αστέρων και τους ακροδεξιούς της Λέγκας του Βορρά. Αυτά τα δύο κόμματα θέλουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να επιβάλουν τη διενέργεια δημοψηφίσματος με στόχο την έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ. Στην προσπάθειά του να αξιοποιήσει τη σύγκρουση μεταξύ της κεντροαριστερής κυβέρνησης από τη μια πλευρά και των λαϊκιστών και των ακροδεξιών από την άλλη, ο κεντροδεξιός πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας κ. Μπερλουσκόνι προωθεί ένα σχέδιο το οποίο μπορεί να συμβάλει στην αποσταθεροποίηση της Ευρωζώνης. Προτείνει την υιοθέτηση ενός παράλληλου νομίσματος, ευρώ για τις εξωτερικές συναλλαγές, λιρέτα για την εγχώρια οικονομία, και αυτοπροβάλλεται ως ο ηγέτης ο οποίος μπορεί να διαπραγματευτεί με επιτυχία με τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο την εφαρμογή αυτού του σχεδίου, το οποίο δανείζεται πολλά στοιχεία από τις οικονομικές προτάσεις της κ. Λεπέν του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας.

Οι ιταλικές εκλογές πρέπει να πραγματοποιηθούν το αργότερο μέχρι τον Μάρτιο του 2018 και είναι φανερό ότι το Βερολίνο θα θελήσει να δει ποιες ακριβώς θα είναι οι εξελίξεις στη Γαλλία και στην Ιταλία για να πάρει τις δικές του αποφάσεις.

Έχουμε, λοιπόν, μπροστά μας ένα επτάμηνο πολιτικών και εκλογικών αναμετρήσεων σε σημαντικές χώρες της Ευρωζώνης, γεμάτο πολιτικές ευκαιρίες αλλά και πολιτικούς κινδύνους.