Το ισπανικό ατύχημα της Ευρώπης - Free Sunday
Το ισπανικό ατύχημα της Ευρώπης

Το ισπανικό ατύχημα της Ευρώπης

Το μεγάλο ερώτημα μετά την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ισπανίας την Πέμπτη 5 Οκτωβρίου να απαγορεύσει την προγραμματισμένη για τη Δευτέρα 9 Οκτωβρίου συνεδρίαση της καταλανικής Βουλής, όπου θα εγκρινόταν η διακήρυξη ανεξαρτησίας της επαρχίας, είναι αν θα επαναληφθεί, και μάλιστα σε πιο βίαιη μορφή, ο φαύλος κύκλος ανυπακοής και καταστολής που σφράγισε το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου.

Το τι μπορεί να συμβεί μπορούμε εύκολα να το φανταστούμε: η ισπανική αστυνομία να περικυκλώνει την έδρα της καταλανικής Βουλής στη Βαρκελώνη και να συγκρούεται με διαδηλωτές, ενώ την ίδια στιγμή η πλειοψηφία των μελών της τοπικής Βουλής σε κάποιο άλλο σημείο της πόλης να επιχειρεί να ακυρώσει στην πράξη την απαγόρευση της συνεδρίασης.

Το επόμενο βήμα είναι, δίχως αμφιβολία, η υλοποίηση της απειλής της κυβέρνησης Ραχόι να πάψει από τα καθήκοντά της την κυβέρνηση της Καταλονίας και να αναλάβει απευθείας τη διοίκηση της επαρχίας, επικαλούμενη τη δυνατότητα που της δίνει σχετικό άρθρο του Συντάγματος.

Αποσταθεροποίηση αντί για επανεκκίνηση

Είναι χαρακτηριστικό ότι η απαγόρευση από το Ανώτατο Δικαστήριο της συνεδρίασης της τοπικής Βουλής της Καταλονίας τη Δευτέρα εκδόθηκε όχι έπειτα από προσφυγή της κυβέρνησης Ραχόι αλλά έπειτα από αίτημα του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ισπανίας, που αντιτίθεται στην απόσχιση, μια πρωτοβουλία που δείχνει και τη βαθιά διαίρεση της καταλανικής κοινωνίας. Εξυπακούεται ότι τα μέτρα δεν θα περιοριστούν στην απαγόρευση της συνεδρίασης της τοπικής Βουλής και στην απευθείας ανάληψη της διοίκησης της Καταλονίας από τη Μαδρίτη, καθώς νομοτελειακά θα ακολουθήσει κύμα ποινικών διώξεων και συλλήψεων των στελεχών της τοπικής κυβέρνησης.

Υπάρχουν δηλαδή όλες οι προϋποθέσεις όχι μόνο για ένα παρατεταμένο αδιέξοδο αλλά για μια επικίνδυνη κλιμάκωση της κρίσης, καθώς τόσο η Μαδρίτη όσο και η Βαρκελώνη έχουν παγιδευτεί σε αδιάλλακτη ρητορική και αδιαπραγμάτευτες θέσεις.

Όλα τα παραπάνω αθροιστικά είναι μια σοβαρή απειλή αποσταθεροποίησης όχι μόνο της Ισπανίας αλλά και της Ε.Ε.-Ευρωζώνης, σε μια στιγμή που καταβάλλονται προσπάθειες, με πρωταγωνιστές το Παρίσι και το Βερολίνο, για μια συνολική επανεκκίνηση της πορείας εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, μια διαβούλευση που, σύμφωνα με αυτούς που τη σχεδιάζουν, θα πρέπει να ξεκινήσει στις αρχές του 2018 και να έχει καταληκτικό ορίζοντα τις ευρωεκλογές της άνοιξης του 2019.

Στήριξη με όρια

Η αρχική στήριξη της Κομισιόν στην κυβέρνηση Ραχόι δεν πρέπει να μας ξεγελά. Όσο η Μαδρίτη θα κλιμακώνει τη βίαια κατασταλτική πολιτική, τόσο θα πληθαίνουν στην Ευρώπη οι φωνές και οι πολιτικές πιέσεις για παρέμβαση της Ε.Ε. σε μια σύγκρουση που νομικά και θεσμικά έχει εσωτερικό χαρακτήρα. Με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ως δεδομένη μια ομόφωνη στήριξη των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων στη Μαδρίτη, στην περίπτωση μιας παρατεταμένης σύγκρουσης στην Ισπανία.

Ήδη προχθές, Πέμπτη, ένας ισπανικός τραπεζικός όμιλος που έχει την έδρα του στη Βαρκελώνη ανακοίνωσε ότι μελετά το ενδεχόμενο να τη μεταφέρει στη Μαδρίτη, μια είδηση που μας προειδοποιεί για τις σοβαρές παρενέργειες που θα έχει η κρίση της Καταλονίας στην οικονομία, στις δημοσιονομικές ισορροπίες, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά και στο κόστος δανεισμού της Ισπανίας. Μια παρατεταμένη σύγκρουση στην Ισπανία, με άλλα λόγια, θα μπορούσε να σημάνει επιστροφή στις επιθέσεις και στις πιέσεις των αγορών που γνωρίσαμε την περίοδο 2010-2012 και οι οποίες σταμάτησαν μόνο όταν ο επικεφαλής της ΕΚΤ κ. Ντράγκι δεσμεύτηκε να κάνει ό,τι χρειαστεί για την προάσπιση του ευρώ.

Ατύχημα σε αναμονή

Αν η Ισπανία πιεστεί από τις αγορές, είναι δύσκολο να φανταστούμε τον επόμενο αδύνατο κρίκο, την Ιταλία, η οποία από άποψη πολιτικής σταθερότητας και προβλημάτων του χρηματοπιστωτικού της συστήματος είναι ένα ατύχημα σε αναμονή, να μην κλονίζεται από τις παρενέργειες της ισπανικής κρίσης.

Είναι βέβαιο, λοιπόν, ότι αυτό που θα απασχολήσει κατά προτεραιότητα το Βερολίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες είναι η αποτροπή παρενεργειών της σύγκρουσης Μαδρίτης-Βαρκελώνης στην Ευρωζώνη. Κατά συνέπεια, η πλήρης στήριξη στον Ραχόι και η άρνηση ευρωπαϊκής διαμεσολάβησης, την οποία ζητούν επίμονα στην Καταλονία, είναι μια στάση που πολύ σύντομα θα αλλάξει, με τον ευρωπαϊκό παράγοντα να πιέζει και τις δύο πλευρές για συμβιβαστική λύση. Από μόνη της μια παρόμοια εξέλιξη θα είναι μια επιτυχία για την κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία της Καταλονίας.

Σε μια παρόμοια προοπτική μετάλλαξης της στάσης της Ε.Ε., η κυβέρνηση Ραχόι, που θα έχει εγκλωβιστεί στον φαύλο κύκλο της συνεχούς αύξησης της καταστολής, θα βρεθεί σε αδιέξοδο, με την προοπτική πρόωρων εκλογών και κυβερνητικής αλλαγής να προβάλλει ως η μόνη δυνατότητα για μια πολιτική διαβούλευση.

Πιεστικό δίλημμα

Το δίλημμα της Ευρώπης, και κυρίως του Βερολίνου και του Παρισιού, που θα θελήσουν να θέσουν υπό έλεγχο την κρίση στην Ισπανία, για να μη ναυαγήσει πρόωρα, πριν καν αρχίσει, η διαβούλευση για το μέλλον της Ε.Ε.-Ευρωζώνης, είναι πιεστικό: είτε να εξακολουθήσει να καλύπτει τον Ραχόι, με κίνδυνο τις παρενέργειες που προαναφέραμε, είτε να τον πιέσει και να προκαλέσει μετά από πρόωρες εκλογές τον σχηματισμό μιας εναλλακτικής πλειοψηφίας με κύριους πόλους τους Σοσιαλιστές και τους Podemos που θα αμφισβητούν μετωπικά τη μόνιμη δημοσιονομική λιτότητα στην Ευρωζώνη.