Το δωρεάν πάρκινγκ δεν συμφέρει κανέναν - Free Sunday
Το δωρεάν πάρκινγκ δεν συμφέρει κανέναν

Το δωρεάν πάρκινγκ δεν συμφέρει κανέναν

Σύμφωνα με τα διεθνή αλλά και τα εθνικά στάνταρντ, ένας άνθρωπος μεσαίου εισοδήματος χρειάζεται περίπου 25 τετραγωνικά μέτρα γης για χώρο κατοικίας και άλλα 10 για χώρο εργασίας. Συνολικά για κατοικία και εργασία ο μέσος άνθρωπος χρειάζεται 35 τετραγωνικά.

Μια θέση στάθμευσης αυτοκινήτου μαζί με τους χώρους ελιγμού και πρόσβασης καταλαμβάνει 25 τετραγωνικά. Αν το αυτοκίνητο χρησιμοποιείται για τις μετακινήσεις από και προς την εργασία, για έναν μέσο συντελεστή πληρότητας 1,15 προκύπτουν 45 τετραγωνικά ανά άτομο για στάθμευση. Συνεπώς ο μετακινούμενος μέσος άνθρωπος χρησιμοποιεί 80 τετραγωνικά, εκ των οποίων τα 35 για κατοικία και εργασία και τα 45 για στάθμευση αυτοκινήτου.

Και εδώ εμφανίζεται το παράδοξο: Το Σύνταγμα, επικαλούμενο την προστασία της ποιότητας του οικιστικού περιβάλλοντος, επιβάλλει την ενεργοποίηση αυστηρότατων πολεοδομικών κανονισμών για τα κτίρια κατοικίας και εργασίας, με αποτέλεσμα μια υπέρβαση δόμησης λ.χ. λίγων τετραγωνικών να επιφέρει βαρύτατα πρόστιμα, πρωτόκολλα κατεδάφισης, δικαστήρια κ.λπ. Το παράδοξο είναι ότι για τα άλλα 45 τετραγωνικά, αυτά των χώρων στάθμευσης, δεν ισχύουν αντίστοιχα αυστηροί κανονισμοί για την επιβολή κατασκευής ή την αποτροπή της κατάχρησης.

Μήπως άραγε η επιβολή επάρκειας στάθμευσης δεν βελτιώνει την ποιότητα του οικιστικού περιβάλλοντος;

Εν πάση περιπτώσει, η ελληνική διοίκηση ασχολήθηκε με το θέμα της στάθμευσης για πρώτη φορά το 1979, επιβάλλοντας επιτέλους κάποιον αριθμό θέσεων ανά κτίριο. Όμως ως εκείνη τη στιγμή στις κεντρικές περιοχές της χώρας είχαν ήδη προλάβει να χτιστούν τρία στα τέσσερα κτίρια χωρίς καμία υποχρέωση κατασκευής χώρων στάθμευσης. Εκτός αυτού, ακόμη και μετά το ’79 μπορούσε κανείς υπό όρους να αποφύγει την κατασκευή χώρων στάθμευσης, πληρώνοντας τη λεγόμενη «χρηματική εξαγορά» υπέρ του Πράσινου Ταμείου. Λες και το Πράσινο ταμείο μπορούσε σαν φακίρης να εμφανίσει από το πουθενά θέσεις στάθμευσης σε κάποια λεωφόρο, όταν οι μισές υποχρεωτικές θέσεις εξαγοράστηκαν αντί να κατασκευαστούν κατά την ανέγερση των κτιρίων.

Κάπως έτσι σε όλες σχεδόν τις κεντρικές περιοχές της χώρας προέκυψαν σοβαρότατα ελλείμματα χώρων στάθμευσης, καθώς και κυκλοφοριακής συμφόρησης. Όμως, εκτός από τις συνήθεις αιτίες της ανεπάρκειας σχεδιασμού και της έλλειψης επιλογών ΜΜΜ κ.λπ., τις τελευταίες δεκαετίες εμφανίστηκε μια νέα: το δωρεάν πάρκινγκ.

Μετρήθηκε ότι στις κεντρικές περιοχές ένα στα τρία αυτοκίνητα κάνει βόλτες αναζητώντας μια θέση στάθμευσης, κατά προτίμηση δωρεάν. Το φαινόμενο λέγεται «cruising for parking» (βόλτες σε αναζήτηση πάρκινγκ) και συχνά αποτελεί την αιτία της κίνησης που δεν συνδέεται απαραίτητα με προφανείς εξηγήσεις, όπως ωράριο καταστημάτων ή ώρες προσέλευσης στην εργασία.

Αντίθετα με ό,τι πιστεύει ο κόσμος, το δωρεάν πάρκινγκ δεν συμφέρει κανέναν παρά μόνο ελάχιστους τυχερούς που μια συγκεκριμένη μέρα βρίσκουν θέση την οποία κρατούν κατειλημμένη όλη μέρα, επιδεινώνοντας την ποιότητα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής για όλους τους άλλους που δεν βρίσκουν θέση.

Η διεθνής καλή πρακτική για τη μείωση του φαινομένου «cruising for parking» και την εξυπηρέτηση όσων πραγματικά χρειάζονται στάθμευση είναι να βρεθεί εκείνη η τιμολογιακή πολιτική που θα φέρνει πληρότητα στις ελεγχόμενες θέσεις γύρω στο 85%. Δηλαδή σε ένα τετράγωνο που έχει εννέα ελεγχόμενες θέσεις πάρκινγκ, η μία να είναι πάντα διαθέσιμη. Αν όλες οι θέσεις είναι πλήρεις, η τιμή είναι χαμηλή. Αν οι κενές θέσεις είναι περισσότερες από μία στις εννέα, η τιμή είναι υψηλή.

Αν οι θέσεις μοιράζονται σωστά στους οδηγούς, το αποτέλεσμα φέρνει πολλαπλά κέρδη σε όλους. Τόσο στα μαγαζιά, που βλέπουν περισσότερους πελάτες, όσο και στον δήμο, που βλέπει περισσότερα χρήματα στα ταμεία του, λ.χ. για να καλλωπίσει τις εμπορικές περιοχές και να προσελκύσει ποιοτικότερη πελατεία και κατοίκους υψηλότερων εισοδημάτων.

Σε όσες περιοχές δεν υπάρχει σωστή τιμολογιακή πολιτική για το πάρκινγκ (ή είναι δωρεάν) είναι μετρημένο ότι τις ώρες αιχμής τουλάχιστον ένα στα τρία αυτοκίνητα κινείται στους δρόμους ψάχνοντας για το πάρκινγκ του, επιβαρύνοντας αφόρητα ακόμη και μικρά ήσυχα στενά δρομάκια αμιγούς κατοικίας. Μάλιστα, οι έρευνες δείχνουν ότι σε κεντρικές περιοχές μεγαλουπόλεων, εκεί όπου το πάρκινγκ είναι φθηνό ή δωρεάν, το ποσοστό των αυτοκινήτων που κάνουν βόλτες σε αναζήτηση μιας (δωρεάν) θέσης αγγίζει το εξωφρενικό ποσοστό του 50%.

Πρώτα οι κεντρικοί και μετά όλοι οι δήμοι οφείλουν να διαθέτουν δημοτική αστυνομία η οποία, αποφεύγοντας οποιαδήποτε υποχώρηση σε μικροσυμφέροντα, θα ελέγχει ασφυκτικά το πάρκινγκ. Και για να έχουν συνεχώς καλά αποτελέσματα, οφείλουν να είναι σε εγρήγορση, ώστε να διορθώνουν την τιμολογιακή πολιτική και να την εφαρμόζουν χωρίς εξαιρέσεις. Έτσι, όχι μόνο ο έλεγχος θα είναι πιο αποτελεσματικός αλλά και οι θέσεις στάθμευσης θα επαρκούν για όσους τις έχουν πραγματικά ανάγκη. Όσο το αποφεύγουν για να μη γίνουν δυσάρεστοι σε λίγους, τόσο μεγαλύτερα και άδικα προβλήματα δημιουργούν στους πολλούς.

*Ο Κώστας Κουρούνης είναι πολεοδόμος πολιτικός μηχανικός, υπεύθυνος για την πρωτοβουλία Publicspace.gr.