Πρωτιά Γκρίλο και στο βάθος Καβαλιέρε! - Free Sunday
Πρωτιά Γκρίλο και στο βάθος Καβαλιέρε!

Πρωτιά Γκρίλο και στο βάθος Καβαλιέρε!

Όλες οι δημοσκοπήσεις στην Ιταλία δύο μήνες πριν από τις βουλευτικές εκλογές της 4ης Μαρτίου συγκλίνουν πάνω-κάτω στις ίδιες διαπιστώσεις:

Πρώτη πολιτική δύναμη ο τρικομματικός συνασπισμός της Φόρτσα Ιτάλια, της Λέγκας του Βορρά και των Αδελφών της Ιταλίας (μετεξέλιξη της ακροδεξιάς Εθνικής Συμμαχίας) με αδιαμφισβήτητο ηγέτη τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Τα τρία κόμματα μαζί καταγράφουν 35% στις προθέσεις ψήφου.

Δεύτερη πολιτική δύναμη, αλλά πρώτο σε ποσοστά κόμμα, το ετερόκλητο αντισυστημικό Κίνημα Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο με ποσοστό 26%.

Τρίτη πολιτική δύναμη το κυβερνών σήμερα Δημοκρατικό Κόμμα με ηγέτη τον πρώην πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι.

Με όλα τα δυνατά σενάρια εκλογικής αριθμητικής, καμία από τις παραπάνω παρατάξεις δεν μπορεί να εξασφαλίσει αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Επιστροφή Μπερλουσκόνι

Επιπλέον στοιχείο σύγχυσης και αστάθειας είναι η αδυναμία του Μπερλουσκόνι λόγω καταδίκης να ασκήσει τα πολιτικά του δικαιώματα, με τη Φόρτσα Ιτάλια όμως να έχει ως κεντρικό της σύνθημα «ο Μπερλουσκόνι για πρωθυπουργός».

Έτσι, επτά χρόνια μετά την αποπομπή του με δημόσια προτροπή των Μέρκελ-Σαρκοζί στην κοινή τους συνέντευξη στη Σύνοδο της Νίκαιας, ο Μπερλουσκόνι επανέρχεται όχι μόνον επικεφαλής τρικομματικού συνασπισμού αλλά ως ρυθμιστικός παράγοντας της μετεκλογικής πολιτικής σταθερότητας.

Αν δηλαδή αποκλείσουμε τη συμμετοχή του Κινήματος Πέντε Αστέρων στις διεργασίες σχηματισμού κυβέρνησης με αυτοδύναμη πλειοψηφία, μόνον η συνεργασία του Δημοκρατικού Κόμματος αν όχι με τον τρικομματικό συνασπισμό τουλάχιστον με τη Φόρτσα Ιτάλια θα μπορούσε να δώσει κυβέρνηση στη χώρα και να αποσοβήσει νέα προσφυγή στις κάλπες.

Ο δεύτερος θάνατος του πειράματος Ρέντσι

Στην ουσία, αυτό που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις είναι ο δεύτερος θάνατος του πειράματος Ρέντσι, που ανεδείχθη σε πρωθυπουργό με εσωκομματικές διεργασίες την άνοιξη του 2014, υποσχόμενος τα πάντα στους πάντες: ανάπτυξη και τερματισμό της δημοσιονομικής λιτότητας στους συμπατριώτες του, αλλά και εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες.

Στα μέσα του 2016 ο Ρέντσι αντελήφθη ότι είχε δυσαρεστήσει και τις δύο πλευρές και επιχείρησε να αποκτήσει τη λαϊκή νομιμοποίηση όχι με πρόωρες εκλογές αλλά με δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, στη λογική αύξησης του ποσοστού υποστήριξης. Στη λογική, μάλιστα, του «εγώ ή το χάος», δεσμεύτηκε δημόσια ότι αν ηττηθεί θα παραιτηθεί από πρωθυπουργός.

Το δημοψήφισμα έγινε στις αρχές Δεκεμβρίου του 2016 και ο Ρέντσι πήρε ποσοστό 40% και παραιτήθηκε. Για μερικούς μήνες προβληματίστηκε αν μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες θα επέτρεπε στο Δημοκρατικό Κόμμα να διεκδικήσει το μεγαλύτερο μέρος όλων όσοι ψήφισαν «ναι» και διαμόρφωσαν το ποσοστό 40%. Οι δημοσκοπήσεις όμως που έδειχναν συνεχή πτώση του Δημοκρατικού Κόμματος δεν στήριξαν τη φυγή προς τα εμπρός.

Στα τέλη Οκτωβρίου ο πρωθυπουργός Τζεντιλόνι κατέστησε σαφές ότι δεν πρόκειται να πάρει πρόσθετα περιοριστικά μέτρα για να συγκρατήσει τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό της χώρας, με το χρέος και το έλλειμμα να έχουν παραβιάσει εδώ και καιρό τα πλαφόν του Συμφώνου Σταθερότητας.

Από το σοβαρό πρόβλημα στο αδιέξοδο

Αυτό που παραμένει θολό είναι οι θέσεις των υπόλοιπων πολιτικών δυνάμεων για τη θέση της Ιταλίας στην Ευρωζώνη. Κατά καιρούς με διαφορετική διατύπωση και επιχειρηματολογία αναφορές σε καθιέρωση παράλληλου νομίσματος ή ακόμη και επιστροφής στη λιρέτα έχουν γίνει και από το Κίνημα Πέντε Αστέρων και από τη Λέγκα του Βορρά, αλλά και από τη Φόρτσα Ιτάλια.

Σήμερα ο Μπερλουσκόνι, προφανώς για να τονίσει ένα προφίλ διαχειριστικής-κυβερνητικής υπευθυνότητας, τάσσεται υπέρ της παραμονής της Ιταλίας στην Ευρωζώνη, με τον Σαλβίνι της Λέγκας του Βορρά να επιμένει στην επιστροφή στη λιρέτα, προφανώς για να προσελκύσει τους δυσαρεστημένους από την όψιμη ευρωπαϊκή υπευθυνότητα του Καβαλιέρε.

Η αμφισβήτηση της θέσης της Ρώμης στην Ευρωζώνη αποτυπώνεται και σε μειοψηφική αλλά όχι ευκαταφρόνητη μερίδα των μελών, κυρίως μικρομεσαίων επιχειρήσεων, στην εθνική επιχειρηματική συνομοσπονδία Confindustria.

Ένα είναι βέβαιο: αν σήμερα η οριακή κατάσταση των δημοσιονομικών ισορροπιών αλλά και του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ιταλίας καθιστούν την τρίτη οικονομία της Ευρωζώνης σοβαρό πρόβλημα στην προσπάθεια διατύπωσης ενός νέου γαλλογερμανικού συμβιβασμού για τη μεταρρύθμιση της ΟΝΕ με σημείο αναφοράς την πρόταση Μακρόν, η κατάσταση θα γίνει αδιέξοδη μετά τις εκλογές.

Η πιθανότερη εξέλιξη

Το 2011 ο Μπερλουσκόνι είχε ταυτιστεί με την αδυναμία μεταρρυθμίσεων, διαρθρωτικών αλλαγών και σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής. Τον διαδέχτηκε μέχρι τις εκλογές του 2013 ο πρώην επίτροπος Μόντι και στη συνέχεια ο Λέτα και, τέλος, μετά την άνοιξη του 2014 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2016, ο Ρέντσι.

Σήμερα ο Μπερλουσκόνι προβάλλει ως εγγυητής της μετεκλογικής σταθερότητας, σαν ένα μικρότερο κακό από το ετερόκλητο λαϊκιστικό συνονθύλευμα Κίνημα Πέντε Αστέρων του οποίου ηγείται ο πρώην σατιρικός τηλεπαρουσιαστής Μπέπε Γκρίλο.

Η πιο πιθανή, πάντως, μετεκλογική εξέλιξη είναι η παραμονή του Τζεντιλόνι και της κυβέρνησής του ως υπηρεσιακών για μερικούς μήνες, μέχρι οι διαβουλεύσεις στη Ρώμη αλλά και οι εξελίξεις στην Ε.Ε.-Ευρωζώνη να επιτρέψουν την αναζήτηση σταθερότερης λύσης ή να οδηγήσουν σε νέα προσφυγή στις κάλπες.