Το παράξενο κινηματογραφικό σύμπαν του Γιώργου Λάνθιμου

Η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου «The killing of a sacred deer» έκανε πρεμιέρα την προηγούμενη εβδομάδα στο Φεστιβάλ των Καννών, κερδίζοντας μάλιστα το βραβείο Σεναρίου.

Το φιλμ αποτελεί την τέταρτη σεναριακή δημιουργία των Λάνθιμου-Φιλίππου, που εδώ και οκτώ χρόνια, από το 2009, έχουν στοιχειώσει τις κινηματογραφικές οθόνες. Οι δυο τους έχουν δημιουργήσει ένα δικό τους, μοναδικό και παράξενο, κινηματογραφικό σύμπαν.

Οι ιστορίες τους αφορούν τη σύγχρονη δυστοπία, διογκώνοντας τις καταστάσεις για να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην κεντρική ιδέα. Η πρώτη ταινία του διδύμου δεν ήταν άλλη από τον πολυσυζητημένο «Κυνόδοντα» (2009). Η ταινία περιγράφει τη ζωή τριών εφήβων που ζουν απομονωμένοι, καθώς οι υπερπροστατευτικοί και αυστηροί γονείς τους τους κρατούν έγκλειστους, χτίζοντας μια ψεύτικη πραγματικότητα, εντός των τειχών του σπιτιού, από το οποίο μπορούν να φύγουν μόνο όταν πέσει ο… κυνόδοντάς τους.

Ο «Κυνόδοντας» είναι μια ταινία-γροθιά και ταυτόχρονα ένα σατιρικό σχόλιο στον θεσμό της οικογένειας, ποτισμένη με μαύρο χιούμορ, χαρακτηριστικό όλων των ταινιών του διδύμου. Η ταινία έκανε ισχυρή αίσθηση στο Φεστιβάλ των Καννών το 2009, κερδίζοντας το βραβείο στο διαγωνιστικό τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα», για να συνεχίσει την πορεία της μέχρι τα Όσκαρ, στην κατηγορία καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Ήταν μόλις η πέμπτη ελληνική ταινία που κατάφερνε κάτι τέτοιο και μάλιστα 32 χρόνια μετά την τελευταία υποψηφιότητα της χώρας μας. Κυρίως, με τον «Κυνόδοντα», οι δυο τους δημιούργησαν αυτό που αργότερα ονομάστηκε «Greek Weird Wave», ένα κινηματογραφικό ρεύμα που περιλαμβάνει τους ίδιους, την Αθηνά-Ραχήλ Τσαγγάρη, τον Αλέξανδρο Αβρανά κ.ά.

Το 2011 Λάνθιμος και Φιλίππου επιστρέφουν με τις «Άλπεις», μια ιστορία γύρω από μία περίεργη επιχείρηση που αναλαμβάνει την αντικατάσταση προσώπων που έχουν πρόσφατα πεθάνει, με σκοπό τη μείωση του θρήνου των αγαπημένων τους. Ένα αρκετά σκοτεινό σενάριο που έθιγε το θέμα της μοναξιάς και της απώλειας, αλλά και των ανθρώπινων ορίων. Η ταινία ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας, κερδίζοντας το βραβείο Σεναρίου.

Το 2015 είναι η ώρα του «Αστακού», μία αλληγορική ιστορία αγάπης σε έναν κόσμο που αναγκάζει τους ανθρώπους να ζουν ανά ζεύγη, αλλιώς τους τιμωρεί μεταμορφώνοντάς τους σε κάποιο ζώο. Η ταινία αποτελεί ένα τέλειο παράδειγμα μιας σκληρής, παρεμβατικής κοινωνίας που επιβάλλει στους πολίτες πώς θα ζήσουν. Η ιστορία έχει στο επίκεντρο τον έρωτα που μοιάζει ανέφικτος, καθώς ελέγχεται από τους σκληρούς νόμους της κοινωνίας, την ίδια ώρα που η αντίσταση των επαναστατών χαρίζει ελπίδα και ρομαντισμό. Ο «Αστακός», δικαίως, προκάλεσε μεγάλη αίσθηση, αρχικά στο Φεστιβάλ των Καννών, κερδίζοντας το βραβείο Επιτροπής, ενώ έφερε τους Λάνθιμο και Φιλίππου για δεύτερη φορά στα Όσκαρ, αυτή τη φορά στην κατηγορία του πρωτότυπου σεναρίου.

Φέτος, και μόλις την εβδομάδα που πέρασε, στο Φεστιβάλ των Καννών και πάλι, παρουσίασαν την τέταρτη δημιουργία τους, το «The killing of a sacred deer», μία ταινία που έχει χαρακτηριστεί σκοτεινή και είναι εμπνευσμένη από τον μύθο της Ιφιγένειας, όπως προδίδεται και από τον τίτλο.

Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι οι Λάνθιμος και Φιλίππου έχουν βρει τον τρόπο να δημιουργούν από κοινού ένα σύμπαν σκοτεινό, ενοχλητικό και αρκετά ενδιαφέρον. Η πορεία τους μέχρι τώρα δείχνει πως ήρθαν για να μείνουν, αν και σύμφωνα με τα νέα δημοσιεύματα το σενάριο της καινούργιας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου δεν υπογράφει το μόνιμο συγγραφικό του ταίρι αλλά το δίδυμο Ντέμπορα Ντέιβις - Τόνι Μακ Ναμάρα, που έχει μακρά προϋπηρεσία στην τηλεόραση.

Αυτό που μένει σίγουρα ίδιο είναι η σκηνοθετική ματιά του Γιώργου Λάνθιμου – έχει συγκεκριμένη κατεύθυνση και ιδιαίτερη ταυτότητα που τον τοποθετεί στην ελίτ των σημερινών σκηνοθετών παγκοσμίως. Στη «βασανιστική» για το εγχώριο κοινό –και μάταιη– ερώτηση αν το σινεμά του Λάνθιμου είναι ελληνικό η απάντηση βρίσκεται σε μια άλλη –επίσης μάταιη– ερώτηση: «τι είναι εθνικό σινεμά;».