Τατιάνα Λύγαρη: «Η Τέχνη χρειάζεται χρήματα κι ένα κράτος που να τη θεωρεί παραγωγική και αναγκαία»

Η Αμαξοστοιχία - Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ λειτουργεί ανελλιπώς από το 1997, ως ένας πρότυπος σιδηροδρομικός πολυχώρος πολιτισμού. Ένα μνημείο της νεότερης ελληνικής ιστορίας, βρίσκεται σταθμευμένη στο κέντρο της Αθήνας, στην αποβάθρα του σιδηροδρομικού σταθμού Ρουφ. Το τρένο αναβάθμισε μια ξεχασμένη περιοχή και έγινε συνώνυμο με την πολιτιστική ταυτότητα της Αθήνας.

Αποτελείται από εννέα παλαιά βαγόνια - μεταξύ των οποίων και το «Ελληνικό Βαγόνι», ένα αυθεντικό Wagon Restaurant του Orient Express κατασκευής 1924, και μια μουσειακή ατμομηχανή τύπου Μπρέντα του 1947 - που λειτουργούν ως θεατρική σκηνή, μουσική σκηνή, εστιατόριο, φουαγιέ, μπαρ, καμαρίνια και βοηθητικοί χώροι.

Η διευθύντρια του, ηθοποιός – σκηνοθέτιδα, Τατιάνα Λύγαρη κάνει το 20ετή απολογισμό ενός θεάτρου που δεν μοιάζει με κανένα στον κόσμο.

Σήμερα η Αμαξοστοιχία-Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ είναι μέρος της πολιτιστικής πραγματικότητας της Αθήνας. Το 1997, όμως, δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Θέλετε να μας πείτε πως ξεκίνησαν όλα;

Σ’ έναν εμπορευματικό σιδηροδρομικό σταθμό, σκοτεινό και ξεχασμένο τότε από τους Αθηναίους στο Ρουφ, που σαν ονομασία είχε κι αυτό σχεδόν σβηστεί από τον χάρτη της πόλης, έφτασαν τρία βαγόνια και μια πεισματάρα ηθοποιός που ήθελε, λέει, να κάνει εκεί παραστάσεις μέσα σ’ ένα βαγόνι. Από τότε κύλησε ποτάμι το νερό στ’ αυλάκι και η Αμαξοστοιχία-Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ, που αποτελείται από εννέα βαγόνια και μία ατμομηχανή, αποτελεί πλέον ένα σημαντικό βιομηχανικό μνημείο του Σύγχρονου Ελληνικού Πολιτισμού και έχει γράψει τη δική της ιδιαίτερη καλλιτεχνική ιστορία.

Συνήθως στην Ελλάδα καλλιτεχνικά ακολουθούμε τα ρεύματα της Ν. Υόρκης και της Ευρώπης. Το Τρένο στο Ρουφ όμως δεν αντέγραψε κάτι. Είναι πρωτότυπη ιδέα και μοναδική. Πως προέκυψε η έμπνευση;

Ήθελα να ανεβάσω ένα θεατρικό έργο που διαδραματιζόταν μέσα σε ένα τρένο. Δεν είχα τα χρήματα να νοικιάσω μία κανονική θεατρική αίθουσα και σκέφτηκα να το παρουσιάσω στον πραγματικό του χώρο εγκαινιάζοντας ουσιαστικά τον όρο site specific στο Ελληνικό Θέατρο και δημιουργώντας τη μοναδική Αμαξοστοιχία-Θέατρο σε ολόκληρο τον κόσμο. Κι’ αυτό συνέβη στην Αθήνα το 1997,  ακριβώς 125 χρόνια μετά την πρόβλεψη του διάσημου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Ιούλιου Βερν στο μυθιστόρημά του «Ο Γύρος του κόσμου σε 80 μέρες», το 1872, ότι κάποτε θα υπάρξει στον κόσμο και ένα Βαγόνι – Θέατρο. Καταλαβαίνετε την περηφάνια μου…

Ήθελα να ανεβάσω ένα θεατρικό έργο που διαδραματιζόταν μέσα σε ένα τρένο. Δεν είχα τα χρήματα να νοικιάσω μία κανονική θεατρική αίθουσα και σκέφτηκα να το παρουσιάσω στον πραγματικό του χώρο εγκαινιάζοντας ουσιαστικά τον όρο site specific στο Ελληνικό Θέατρο και δημιουργώντας τη μοναδική Αμαξοστοιχία-Θέατρο σε ολόκληρο τον κόσμο

Υπήρξε κάτι σε όλη αυτή τη διαδρομή που σας οδήγησε σε απογοήτευση; Που σας έκανε να σκεφτείτε να τα παρατήσετε;

Ούτε για μια στιγμή. Τα προβλήματα και τα αδιέξοδα είναι καθημερινότητα στην Αμαξοστοιχία από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της μέχρι σήμερα, κυρίως λόγω της πρωτοτυπίας του χώρου και της απουσίας μιας δυναμικής κρατικής υποστηρικτικής παρέμβασης που θα έλυνε απλά, πρακτικά θέματα, που ως ιδιώτης δεν μπορώ να επιλύσω. Ο θυμός όμως και το πείσμα ότι σ’ αυτή τη χώρα ο καθένας μας προσωπικά, στο ελάχιστο πεδίο που του ανήκει, πρέπει να παλεύει ενάντια στην ευκολία, την αδιαφορία και  την εγκατάλειψη με κάνουν να βάζω το ξυπνητήρι το πρωί και να συνεχίζω.

Να υποθέσω πως το  διατηρητέο Wagon-Restaurant του Simplon Orient Express του 1926 είναι το αγαπημένο σας βαγόνι;

Μου αρέσει να ξεναγώ τους επισκέπτες σ’ αυτό το υπέροχο σιδηροδρομικό μνημείο, να εισπράττω τον τεράστιο θαυμασμό  τους όταν το πρωτοβλέπουν και να διηγούμαι τη λαμπρή ιστορία του. Και το βράδυ, όταν ανάβουν τα φώτα και η μουσική ανατάσσει το νου και την ψυχή μας μακριά από τη μίζερη καθημερινότητα, νιώθω αληθινή ευτυχία και περηφάνια. Και θλίβομαι πολύ γιατί δεν υπάρχει η παιδεία να αντιληφθούμε πόσο σημαντικό είναι για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό να έχουμε στην Αθήνα ένα από τα ελάχιστα στον κόσμο διασωθέντα βαγόνια του μυθικού αυτού τρένου και να το προβάλουμε, όπως του αξίζει. Παρόλα αυτά, η καρδιά της Αμαξοστοιχίας  χτυπάει στο Θεατρικό Βαγόνι, με την αύρα τόσων ταλαντούχων καλλιτεχνών και συνεργατών στην κάθε σπιθαμή της λιλιπούτειας σκηνής του κι αυτό το βαγόνι είναι η μεγάλη μου αγάπη.

Κι αν σας ζητούσα να ξεχωρίσετε κάποιες παραστάσεις σε αυτά τα 20 χρόνια;

Συναισθηματικά είναι πολύ δύσκολο γιατί... ήταν όλες τους παιδιά μου! Αντικειμενικά όμως «Η Κυρία Εξαφανίζεται» έφτασε τις 400 παραστάσεις με καθημερινά sold out επί τρεις σεζόν, και σήμερα, μετά από 20 χρόνια, οι θεατές μιλούν ακόμα γι’ αυτήν. Αλλά και «η Ωραία Θυμωμένη» που στάθηκε αφορμή για να δημιουργηθεί  μία ομάδα γυναικών- θεατών,  που ονομάστηκε «οι Ωραίες Θυμωμένες» και  οι παραστάσεις «Σπάσε τη Σιωπή», «ένας Όμηρος» με τον Μίκη Θεοδωράκη να συνθέτει για εμάς δύο νέα τραγούδια, «το Κολιέ της Ελένης» και… και…

Φαντάζομαι πως για τα μικρά παιδιά είναι μια ιδιαίτερη εμπειρία όταν βλέπουν παραστάσεις σε ένα από τα βαγόνια του Τρένου…

Το τρένο πάντα ήταν και είναι ένα από τα πιο αγαπημένα παιχνίδια των παιδικών χρόνων. Η επιβίβαση σε ένα αληθινό τρένο και το ταξίδι στη φαντασία και το όνειρο μέσα από μία θεατρική παράσταση η ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι μια ανεπανάληπτη εμπειρία, ό,τι καλύτερο μπορεί να τους προσφέρει ο γονιός και τους μένει αξέχαστο.

Το Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών είναι πλέον θεσμός; Βρίσκεστε στις προτάσεις των νέων καλλιτεχνών τόλμη, έμπνευση, πρωτοπορία άρα ελπίδα για το αύριο;

Το μοναδικό σιδηροδρομικό πολιτιστικό Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών «τα 12 Κουπέ» διοργανώνεται  από το Τρένο στο Ρουφ  εδώ και επτά χρόνια και τα τελευταία δύο χρόνια έχει αποκτήσει κι έναν απόγονο με ειδίκευση στον σύγχρονο χορό, το «Compartments Dance Project». Και τα δύο αποτελούν κοιτίδα νεανικής έκφρασης, ένα πρωτοποριακό εφαλτήριο που τους εμπνέει δημιουργικά και τους εντάσσει σ’ ένα καλλιτεχνικό συλλογικό και παραγωγικό πλαίσιο. Το θετικό για το μέλλον είναι ότι έχουν ενταχθεί σε  συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα κι έτσι θα μπορέσουν να συνεχίσουν και να αναπτυχθούν.

Μου αρέσει να ξεναγώ τους επισκέπτες σ’ αυτό το υπέροχο σιδηροδρομικό μνημείο, να εισπράττω τον τεράστιο θαυμασμό  τους όταν το πρωτοβλέπουν και να διηγούμαι τη λαμπρή ιστορία του. Και το βράδυ, όταν ανάβουν τα φώτα και η μουσική ανατάσσει το νου και την ψυχή μας μακριά από τη μίζερη καθημερινότητα, νιώθω αληθινή ευτυχία και περηφάνια. Και θλίβομαι πολύ γιατί δεν υπάρχει η παιδεία να αντιληφθούμε πόσο σημαντικό είναι για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό να έχουμε στην Αθήνα ένα από τα ελάχιστα στον κόσμο διασωθέντα βαγόνια του μυθικού αυτού τρένου και να το προβάλουμε, όπως του αξίζει. 

Εμπορικά είστε ευχαριστημένη; Έχει οικονομική ανεξαρτησία το Τρένο;

Η λέξη εμπορικότητα δεν μπορεί να υπάρχει όταν χαράζει κανείς μια πολιτιστική πορεία και σίγουρα δεν μπορεί να είναι συνυφασμένη με την πρωτοπορία. Κι αν υπάρχει στον κόσμο έστω κι ένας οργανισμός που να προσφέρει, όχι διασκέδαση, αλλά πολιτισμό και να επιβιώνει μόνο από τις εισπράξεις των εισιτηρίων, των αναψυκτικών και των σουβενίρ του, ας μας διδάξει το πώς. Η Τέχνη χρειάζεται χρήματα κι ένα κράτος που να τη θεωρεί παραγωγική και αναγκαία.

Αμαξοστοιχία – Θέατρο Το Τρένο στο Ρουφ
Σιδηροδρομικός Σταθμός Ρουφ
Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως & Αμφιπόλεως, Αθήνα

Ημέρες & ώρες λειτουργίας
Τρίτη έως και Κυριακή 19:30-01:00
Η Αμαξοστοιχία – Θέατρο το Τρένο στο Ρουφ λειτουργεί όλο τον χρόνο (εκτός Αυγούστου).
Κατά τους θερινούς μήνες λειτουργεί από Τρίτη έως και Σάββατο, από τις 20:00 έως αργά το βράδυ.
https://totrenostorouf.gr