Πως φτάσαμε στον Φαμπρ

Τα όργανα ξεκίνησαν νωρίς. Και μόνο η ανακοίνωση του ονόματος, του διακεκριμένου, Γιαν Φαμπρ στη θέση του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών ήταν αρκετή για διαμαρτυρίες . Αρκετή γιατί ο προκάτοχος του Γιώργος Λούκος είχε καταφέρει να προσδώσει, πραγματικά, διεθνή χαρακτήρα στον θεσμό, φέρνοντας, στα δέκα χρόνια της θητείας του, στην Ελλάδα ονόματα όπως η Ισαμπέλα Ροσελίνι, η Φιόνα Σο, η Πίνα Μπάους, ο Μπαρίσνικοφ, Γουίλιαμ Νταφόε, ο Μπόμπ Γουίλσον, ο Οστερμάγιερ, οι Ρίμινι Πρότοκολ, η Σιλβί Γκιλέμ, η Φαιρούζ και εκατοντάδες άλλους, διεθνώς καταξιωμένους καλλιτέχνες, που κάθε σκηνή του κόσμου παρακαλάει να την επισκεφτούν. Καλλιτέχνες, που ας μη φοβόμαστε τις λέξεις, δεν θα είχαν έρθει αν δεν υπήρχε η προσωπικότητα Λούκου στο τιμόνι καθώς τους πληρώναμε και λιγότερα από άλλα μεγάλα θέατρα. Ο οποίος Γιώργος Λούκος εργαζόταν αμισθί. 

Ο Γιώργος Λούκος δεν ήταν δυνατό να παραμείνει επικεφαλής του Ελληνικού Φεστιβάλ όσο εκκρεμούσε δικαστική διερεύνηση υπόθεσής του, όπως ανέφερε σε ανακοίνωση του το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ σημείωνε ότι «η ζημία ύψους 2.735.762,54 ευρώ του Ελληνικού Φεστιβάλ προξενήθηκε από πράξεις ή παραλείψεις που σχεδόν στην ολότητά τους έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της θητείας και με την υπογραφή του κ. Λούκου, ως προέδρου του Δ.Σ., ήτοι μετά το τέλος του 2005». Στην ουσία ο κ. Λούκος κατηγορήθηκε πως προμηθευτές πληρώθηκαν δύο φορές. Προμηθευτές που χρησιμοποιούσαν τις επικείμενες πληρωμές του Φεστιβάλ ως «ενέχυρο» για τραπεζικές διευκολύνσεις. Το Φεστιβάλ αντί να πληρώσει απευθείας τις τράπεζες στις οποίες χρωστούσαν αυτές οι εταιρείες, πλήρωσε τις εταιρείες, οι οποίες με την σειρά τους δεν πλήρωσαν τις τράπεζες και έτσι το Φεστιβάλ αναγκάστηκε να ξαναπληρώσει τις αμοιβές αυτές. Δουλειά, όμως, που αναλογεί σε έναν οικονομικό διευθυντής κι όχι καλλιτεχνικό. Το «ξήλωμα», όμως, ακόμα και πετυχημένων προσώπων, είναι αγαπημένος θεσμός κάθε κυβέρνησης. Και του ΣΥΡΙΖΑ.

Κάπως, έτσι, φτάσαμε στον Γιαν Φαμπρ. Που μη γελιέστε είναι, πράγματι, ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης. Και που, επίσης, μη γελιέστε γυμνό στην Επίδαυρο έχει υπάρξει ξανά. Οι πολυσυζητημένες π.χ «Βάκχες» του Λάνγκχοφ, με τον Μηνά Χατζησάββα, στον ρόλο του Διονύσου, που εμφανιζόταν ολόγυμνος μουγκρίζων, περπατώντας στα... τέσσερα.

Το πρόβλημα με τον Φαμπρ ήταν ο τρόπος του κι όχι η δική του παράσταση «Mount Olympus», γνωστή και σαν τα «Παλλόμενα Πέη», αποσπάσματα της οποίας με τόση λαγνεία έπαιζαν τα δελτία ειδήσεων –πλην της ΕΡΤ που δεν μας χάρισε ούτε ένα πλάνο της.

Ο θίασος θα είναι μεικτός, με τη συμμετοχή Ευρωπαίων (κυρίως Βέλγων) αλλά και Ελλήνων ηθοποιών και χορευτών. Η παράσταση που παρουσίασε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη τον περασμένο Οκτώβριο ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών είναι 24ωρης διάρκειας και συμμετέχουν 27 συντελεστές. Με χλαμύδες τις οποίες σταδιακά βγάζουν, άνδρες χορευτές εμφανίζονται στη σκηνή ολόγυμνοι, να χορεύουν συρτάκι υπό τους ήχους του «Ζορμπά» του Μίκη Θεοδωράκη. Η παράσταση αναπαριστά τον αρχαιοελληνικό μύθο των διονυσιακών οργίων.

Δείτε εδώ το σχετικό βίντεο.

Για την παράσταση όλα μπορούν να ειπωθούν. Πως είναι ριζοσπαστική, αηδιαστική, προοδευτική, χυδαία. Κι αυτό γιατί στην τέχνη δεν υπάρχουν κόκκινες γραμμές. Πολλά, όμως, μπορούν να ειπωθούν για το ύφος, τη στάση και εν τέλει την ηθική του κ. Γιαν Φαμπρ. Η υπεροψία, με την οποία παρουσιάστηκε στη συνέντευξη τύπου παρουσίασης του, την Τρίτη 29 Μαρτίου, είναι τουλάχιστον προσβλητική. Όχι, μόνο γιατί αναλαμβάνει έναν πετυχημένο, κατά γενική ομολογία, θεσμό, αλλά γιατί απευθύνεται σε μια χώρα και ένα λαό σε δύσκολη θέση από τον πολιτισμό της οποίας δεν μπορεί, να εξαιρεί τους έλληνες καλλιτέχνες, που και πρόβλημα ανεργίας αντιμετωπίζουν, αλλά και η φωνή τους, αυτές τις ημέρες της κρίσης, πρέπει να ακουστεί. 

Εμφανίστηκε σαν δάσκαλος που κουνάει το δάχτυλο, μιμούμενος προφανώς κάθε ευρωπαίο πολιτικό τα τελευταία χρόνια που κάνει το ίδιο. Μόνο που το Φεστιβάλ δεν είναι αρένα διαπραγματεύσεων οικονομικών μέτρων, αλλά μήτρα πολιτισμού. 

Κι αντί να ευχαριστήσει τον Αριστείδη Μπαλτά για την πρόσκληση διαμαρτυρήθηκε. «Όχι, δεν θα είμαι διευθυντής. Εγώ δεν γεννήθηκα για να διευθύνω. Εγώ δεν γεννήθηκα για διευθυντής. Δεν έχω καμία ικανότητα ή ταλέντο διευθυντή. Μπορώ να δίνω συμβουλές, να αναπτύσσω ιδέες. Είμαι curator (επιμελητής). Εγώ βλέπω το Φεστιβάλ σαν μια μεγάλη εγκατάσταση». 

Για να δημιουργήσει, έτσι, μια σειρά ερωτημάτων. Ποιος θα είναι π.χ ο προϋπολογισμός του Φεστιβάλ, ποιος θα υπογράφει τις συμβάσεις, ποια θα είναι η αμοιβή η δική  του, αλλά και των συνεργατών του – ανάμεσα τους μόνο ένα ελληνικό όνομα, η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Κοσκινά, παλιά συνεργάτης και φίλη του Φαμπρ. 

Ήταν λαλίστατος, ωστόσο, όσο αφορά το ύφος του φετινού Φεστιβάλ. Θα «ανοίξει» με μια σειρά πρόδρομων εκθέσεων, με τίτλο «Βελγικές Τέχνες», σε συνεργασία με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αμβέρσας. «Εγώ το Βέλγιο ξέρω ως χώρα. Το τοπίο, το θέατρο, τα εικαστικά, τους ανθρώπους», μας είπε. Ενδιαφέρον. 

Μετά τις έντονες διαμαρτυρίες του καλλιτεχνικού και δημοσιογραφικού κόσμου, αλλά και του ευρύτερου κοινού, όπως γλαφυρά εκφράστηκε μέσω των social media, ανάγκασαν το πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, να συναντηθεί ο ίδιος με τον Γιαν Φαμπρ και να θέσεις τις αγαπημένες του κόκκινες γραμμές. Μένει να αποδειχτεί αν ο γνωστός για τις παραξενιές και τον πληθωρικό του χαρακτήρα καλλιτέχνης θα υπακούσει. 

Μέχρι στιγμής το Mount Olympus είναι η μόνη επιβεβαιωμένη παράσταση για εφέτος και θα παρουσιαστεί στις 5-6 Αυγούστου και ξανά στις 12 και 13 του ίδιου μήνα.