Η τεράστια δυναμική ενός #hashtag - Free Sunday
Η τεράστια δυναμική ενός #hashtag

Η τεράστια δυναμική ενός #hashtag

#MeToo, το κίνημα που ένωσε τις γυναίκες όλου του κόσμου και αποκάλυψε μια άβολη αλήθεια.

Τα διεθνή ΜΜΕ τις τελευταίες μέρες επιλέγουν τα λεγόμενα «πρόσωπα της χρονιάς», κάνοντας έναν μικρό απολογισμό στα καίρια ζητήματα που απασχόλησαν το έτος που σταδιακά φτάνει στο τέλος του. Από το περιοδικό «Time» και τους «Financial Times» μέχρι το Facebook και το Twitter, πρώτη φορά φέτος η απόφαση ήταν ομόφωνη. Τα εύσημα δόθηκαν δίκαια στο hashtag #MeToo και στις εκπροσώπους του.

Αυτές που έσπασαν τη σιωπή τους

Πρόκειται για μια διεθνή διαμαρτυρία, ένα hashtag το οποίο χρησιμοποιήθηκε εκατομμύρια φορές σε περισσότερες από 85 χώρες, σύμφωνα με το «Time», και αποκαλύπτει ένα κοινωνικό κίνημα, ίσως το μεγαλύτερο από τη δεκαετία του ’60, που έλαβε τεράστιες διαστάσεις μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και ακόμα δεν έχει κοπάσει.

Με το hashtag #MeToo όλες οι γυναίκες που είχαν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση ή βιασμό στον χώρο εργασίας τους δημοσιοποιούσαν την ιστορία τους στα κοινωνικά δίκτυα και ένωναν τις φωνές τους με το κίνημα των Silence Breakers (αυτές που έσπασαν τη σιωπή τους), όπως ονομάστηκαν από τα ξένα μίντια.

Από το σκάνδαλο Χάρβεϊ Γουάινσταϊν μέχρι τις αποκαλύψεις για τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και από το σκάνδαλο των παρενοχλήσεων στο βρετανικό Κοινοβούλιο μέχρι τις μαρτυρίες γυναικών που εργάζονται σε start-ups, στον χώρο της εστίασης, στον τομέα του τουρισμού, στον τομέα της υγείας ή στον δημοσιογραφικό κλάδο, το hashtag #MeToo έγινε το σύμβολο όλων των γυναικών που βρήκαν επιτέλους το θάρρος και μίλησαν για τις τραυματικές εμπειρίες τους, για τα εγκλήματα που υπέστησαν και για τους λόγους που δεν έσπασαν τη σιωπή τους νωρίτερα.

Η ιστορία της Σούζαν Φάουλερ

Οι «Financial Times» πριν από μερικές εβδομάδες επέλεξαν το δικό τους «πρόσωπο της χρονιάς» και αυτή δεν ήταν άλλη από τη Σούζαν Φάουλερ, που εργαζόταν ως μηχανολόγος στην εταιρεία Uber από το 2015. Η Φάουλερ μεγάλωσε στην Αριζόνα μαζί με τα επτά αδέλφια της, σε κατάσταση ακραίας φτώχειας. Ο πατέρας της ήταν πάστορας και η ίδια αναγκάστηκε να εργάζεται ως μπέιμπι σίτερ από τα 15 της, για να συμβάλλει στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Από το λύκειο δεν αποφοίτησε, ωστόσο της άρεσε το διάβασμα και εκπαίδευε τον εαυτό της στην τοπική βιβλιοθήκη της πόλης όπου διέμενε. Αν και δεν είχε λάβει την επίσημη εκπαίδευση για να πάει στο πανεπιστήμιο, η θέλησή της την ώθησε να γράψει ένα γράμμα στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας, παραθέτοντας όλα τα βιβλία που είχε διαβάσει και τους λόγους που δεν κατόρθωσε να τελειώσει το λύκειο. Έπειτα από εξετάσεις το πανεπιστήμιο τη δέχτηκε και η Φάουλερ δεν απογοήτευσε κανέναν. Σπούδασε Φιλοσοφία και ήταν τόσο καλή, που εισήχθη με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνιας, για να σπουδάσει Φυσικές Επιστήμες. Ολοκλήρωσε τις σπουδές της με άριστα, πήρε υποτροφία και έκανε μεταπτυχιακό στη Μηχανολογία των Υπολογιστών. Στα 24 της χρόνια ήταν μία από τις κορυφαίες μηχανολόγους Η/Υ με ειδικότητα στη λειτουργικότητα των ιστοσελίδων, έγραφε δικό της κώδικα και ο τομέας της ήταν αναπτυσσόμενος.

Η Φάουλερ προσελήφθη από την Uber το 2015 ως βασικό στέλεχος στην ομάδα των SRE (Site Reliability Engineers) και τότε ξεκίνησε η περιπέτειά της. Όπως η ίδια κατέγραψε την εμπειρία της στο μπλογκ susanjfowler.com, ο αρχικός ενθουσιασμός να εργαστεί σε μία από τις πιο επιτυχημένες start-ups στον κόσμο, και μάλιστα πάνω στην ειδικότητά της, έδωσε σύντομα τη θέση του στην απογοήτευση. Η Φάουλερ έπεσε θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης από τον προϊστάμενό της, ο οποίος της έστελνε διαρκώς μηνύματα με σεξουαλικά υπονοούμενα και προσπαθούσε να την πείσει να κάνουν σεξ. Η Φάουλερ κράτησε όλα τα γραπτά πειστήρια και σύντομα υπέβαλε αναφορά στο Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού της εταιρείας, που υποτίθεται ότι είναι αρμόδιο. Η 24χρονη μηχανικός όχι μόνο δεν βρήκε το δίκιο της αλλά η επιλογή που έλαβε ήταν να αλλάξει ομάδα, καθώς ο εν λόγω προϊστάμενος δεν είχε προκαλέσει στο παρελθόν «παρόμοια προβλήματα». Εν καιρώ η Φάουλερ γνώρισε συναδέλφους της οι οποίες είχαν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από διάφορα στελέχη, ακόμη και από τον πρώην προϊστάμενό της που υποτίθεται ότι δεν είχε προκαλέσει προβλήματα πέρα από το περιστατικό με την ίδια.

Σύντομα κατάλαβε ότι η Uber δεν ενδιαφερόταν να προστατεύει τις γυναίκες υπαλλήλους της, όσο κι αν αυτές κατήγγελλαν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης ή ακόμη και σεξιστικά σχόλια εναντίον τους. Όπως η ίδια αναφέρει στο άρθρο της, όταν προσλήφθηκε στην Uber στις ΗΠΑ, το 25% των εργαζομένων ήταν γυναίκες, ποσοστό που είχε πέσει στο 6% όταν έφυγε. Η τελευταία της προσπάθεια να συνεννοηθεί με το Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού της εταιρείας ήταν όταν ο γενικός μάνατζερ είχε υποσχεθεί να κάνει δώρο η εταιρεία σε όλους τους υπαλλήλους από ένα ακριβό δερμάτινο μπουφάν στα τέλη του 2016. Μία ημέρα πριν από τις γιορτές, οι έξι γυναίκες που είχαν απομείνει στην Uber έλαβαν ένα email πως δυστυχώς για εκείνες δεν υπήρχε δερμάτινο μπουφάν, καθώς λόγω του μικρού αριθμού τους η εταιρεία δεν είχε κατορθώσει να πετύχει έκπτωση στην αγορά των ρούχων. Η Φάουλερ έκανε και πάλι αναφορά για την τραγική αντιμετώπιση των γυναικών από την εταιρεία, βρήκε αμέσως άλλη δουλειά και τους ξεμπρόστιασε μέσα από το προσωπικό της μπλογκ.

Το άρθρο της, μετά από σχεδόν έναν χρόνο, εξακολουθεί να προβληματίζει και σαφέστατα έκανε πολύ μεγάλο κακό στο προφίλ της Uber. Μία από τους βασικούς επενδυτές της εταιρείας, η Φρίντα Κάπορ Κλάιν, δήλωσε στους «Financial Times» ότι το άρθρο της Φάουλερ ήταν για τους επενδυτές η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, ως εκ τούτου ο CEOκαι ιδρυτής της Uber, Τράβις Καλάνικ, εξαναγκάστηκε σε παραίτηση τον Ιούνιο του 2017, καθώς θεωρήθηκε πως με τις ευλογίες του είχε δημιουργηθεί μια «κουλτούρα παρενόχλησης» απέναντι στις γυναίκες της εταιρείας. Η αξία της Uber από τα 71 δισ. έπεσε στα 54 δισ. δολάρια, και ακόμη κι αν η πολιτική της άλλαξε μετά το άρθρο της Φάουλερ, στις ΗΠΑ έχει χάσει πολύ μεγάλο έδαφος μεταξύ των χρηστών της εφαρμογής, όπως αναφέρουν οι «Financial Times».

Η χρονιά των αποκαλύψεων

Μόλις λίγους μήνες μετά την ιστορία της Σούζαν Φάουλερ, η οποία άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται και αμείβονται οι γυναίκες στελέχη στις εταιρείες τεχνολογίας, έσκασε σαν βόμβα το σκάνδαλο Χάρβεϊ Γουάινσταϊν, όπου εκατοντάδες ηθοποιοί και εργαζόμενες στις εταιρείες του κατήγγειλαν σεξουαλική παρενόχληση έως και βιασμό σε αρκετές περιπτώσεις. Μία από τις τελευταίες καταγγέλλουσες ήταν η ηθοποιός Σάλμα Χάγιεκ, η οποία δήλωσε πως ο παραγωγός ήταν τόσο πιεστικός απέναντί της για να κάνουν σεξ, που σε κάθε της άρνηση έβγαινε στα μίντια και την κατέκρινε, ενώ φρόντιζε να της δυσκολεύει την επαγγελματική ζωή σε τέτοιο σημείο που κάποια στιγμή η Χάγιεκ έπαθε νευρικό κλονισμό.

Μετά τα θύματα του Γουάινσταϊν σειρά είχαν οι εργαζόμενες στο βρετανικό Κοινοβούλιο, των οποίων οι μαρτυρίες προκάλεσαν τριγμούς τόσο στην κυβέρνηση της Μέι όσο και στο Εργατικό Κόμμα. Λίγο καιρό μετά βιώσαμε την πτώση του Κέβιν Σπέισι, ενός από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του, του οποίου η αδυναμία τον κατέστρεψε. Εκμεταλλευόμενος τη θέση εξουσίας του, παρενοχλούσε νεαρούς άνδρες με αντάλλαγμα να τους κάνει διάσημους.

Πριν από περίπου δύο εβδομάδες ένας από τους διασημότερους σεφ των ΗΠΑ, ο Μάριο Μπατάλι, γνωστός και στη χώρα μας μέσα από εκπομπές μαγειρικής, κατηγορήθηκε από εργαζόμενες στα εστιατόριά του ότι τις έχει παρενοχλήσει σεξουαλικά. Οι «New York Times», μάλιστα, σε εκτενές δημοσίευμά τους αναφέρθηκαν σε ένα από τα πιο δημοφιλή εστιατόρια της Νέας Υόρκης, το Spotted Pig, όπου ο ιδιοκτήτης Κεν Φρίντμαν διατηρούσε στον τρίτο όροφο ένα κρυφό δωμάτιο, στο οποίο πήγαιναν πολλοί διάσημοι για φαγητό και με τις ευλογίες του ιδιοκτήτη παρενοχλούσαν και σε ορισμένες περιπτώσεις βίαζαν τις εργαζόμενες. Ο Μπατάλι ήταν θαμώνας και κατηγορήθηκε από εργαζόμενες του εν λόγω εστιατορίου για αποτρόπαιες πράξεις. Η ονομασία του δωματίου μεταξύ όσων γνώριζαν τα λέει όλα: «the rape room» (δωμάτιο βιασμού). Ο Μπατάλι πριν από λίγο καιρό ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την αλυσίδα εστιατορίων του, προκειμένου να «θεραπευτεί» κι αυτός, μαζί με τον Γουάινσταϊν και τον Σπέισι, οι οποίοι ακολουθούν πρόγραμμα απεξάρτησης από το σεξ.

prokopiou 1

Είναι πολλές

Το περιοδικό «Time», που έχρισε «πρόσωπα της χρονιάς» όλες τις γυναίκες που έσπασαν τη σιωπή τους και ακολούθησαν την πρακτική του κινήματος #MeToo, εξηγεί πως το τραγικό είναι ότι υπάρχει μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων που θεωρεί αυτή τη συμπεριφορά φυσιολογική ή αναμενόμενη σε κάποιους κλάδους, όπως ο χώρος του θεάματος. Οι διαστάσεις, ωστόσο, που λαμβάνει η συγκεκριμένη αντιμετώπιση των γυναικών στον χώρο εργασίας μαρτυρά πως «τέρατα» υπάρχουν σε όλους τους κλάδους. Το περιοδικό, λοιπόν, καταγράφει μαρτυρίες γυναικών που εργάζονται παντού. Οι γυναίκες υπάλληλοι του ξενοδοχείου Plaza της Νέας Υόρκης υπέβαλαν μήνυση στο ξενοδοχείο για ανάρμοστη συμπεριφορά κάποιων μάνατζερ και για την απάθεια της επιχείρησης να προχωρήσει σε παραδειγματική τιμωρία τους, ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ύπαρξη «κουλτούρας σεξουαλικής παρενόχλησης» εντός του ξενοδοχείου.

Η γερουσιαστής του Όρεγκον Σάρα Γκέλσερ παρενοχλήθηκε σεξουαλικά από τον συνάδελφό της Τζεφ Κρουζ, για τον οποίο η Γερουσία διέταξε έρευνα και παύση από τα καθήκοντά του.

Μία από τις μαρτυρίες που ξεχωρίζουν στο «Time» είναι του ηθοποιού Τέρι Κρους, ο οποίος υπέβαλε μήνυση εναντίον γνωστού ατζέντη του Χόλιγουντ και της εταιρείας του για σεξουαλική επίθεση εναντίον του. Όπως σημειώνει: «Με ρωτούσαν όλοι “γιατί δεν τον χτύπησες όταν σε έπιασε ανάρμοστα;” και σκέφτηκα “γιατί κανείς δεν ρωτάει τον θύτη και όλοι αναρωτιούνται τι φορούσε το θύμα ή γιατί το δέχτηκε ή γιατί δεν αντιστάθηκε”. Αυτό που πρέπει να μας προβληματίζει είναι η παράτυπη συμπεριφορά του θύτη και όχι αν το θύμα έκανε κάτι για να δηλώσει ανοχή στη σεξουαλική παρενόχληση».

Εργαζόμενες σε νοσοκομεία, οικιακές βοηθοί, δημοσιογράφοι, καθηγήτριες, έχουν καταγράψει τις μαρτυρίες τους στις σελίδες του περιοδικού, όχι μόνο για να διηγηθούν την ιστορία τους αλλά ταυτόχρονα για να συμμετάσχουν στο κίνημα της αλλαγής. Ένα κίνημα που δειλά έκανε την εμφάνισή του μετά την εκλογή του Προέδρου Τραμπ, ο οποίος κατηγορείται από τουλάχιστον 16 γυναίκες για σεξουαλική παρενόχληση στο παρελθόν, ενώ σε μια ηχογραφημένη το 2005 συζήτηση εμφανίζεται να λέει πως «μόλις γίνεις σταρ, οι γυναίκες σε αφήνουν να κάνεις ό,τι θέλεις». Το γεγονός ότι εξελέγη στο ανώτατο αξίωμα των ΗΠΑ εξόργισε πολλές ακτιβίστριες, που έσπευσαν να πραγματοποιήσουν πορείες σε δεκάδες πόλεις για τα δικαιώματά τους λίγες ημέρες μετά την ορκωμοσία του.

prokopiou 1

Twitter και Facebook, πλατφόρμες διαμαρτυρίας

Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν ενισχύσει τη φωνή των θυμάτων. Οι περισσότερες γυναίκες επέλεξαν τα social media ή τα προσωπικά τους μπλογκ για να αποκαλύψουν τις ιστορίες τους από το να μπλέξουν στον κυκεώνα της Δικαιοσύνης ή να δημοσιοποιήσουν την εμπειρία τους χρησιμοποιώντας κάποιον δημοσιογράφο ως μεσάζοντα. Η τακτική τους πέτυχε σε πολλές περιπτώσεις, καθώς οι περισσότεροι θύτες φοβούνται τον διασυρμό, ο οποίος είναι δεδομένος όταν η μαρτυρία φτάνει κατευθείαν από το στόμα του θύματος, χωρίς να είναι αλλοιωμένη, με ένα απλό κλικ σε εκατομμύρια ανθρώπους.

Το #MeToo αποτέλεσε φέτος το πιο ισχυρό και ηχηρό hashtag, όχι μόνο γιατί έδωσε φωνή σε χιλιάδες γυναίκες να διηγηθούν τις εμπειρίες τους, όχι μόνο γιατί έδωσε βήμα και σε χιλιάδες άντρες που υπήρξαν θύματα ή είναι πατεράδες, σύζυγοι, αδελφοί γυναικών που υπέστησαν σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, αλλά γιατί κατόρθωσε να ενώσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και ενδεχομένως να δώσει το έναυσμα στις εταιρείες ώστε να χειρίζονται με μεγαλύτερη ευαισθησία και αυστηρότητα τη σεξουαλική παρενόχληση. Η ιστορία της μηχανολόγου Σούζαν Φάουλερ είναι ίσως η πιο αντιπροσωπευτική των ιστοριών του #MeToo.