Βρυξέλλες, πρωτεύουσα της Ευρώπης αλλά και της τρομοκρατίας

Το Βέλγιο και ειδικά οι Βρυξέλλες έχουν πρωταγωνιστική συμμετοχή στην ανάπτυξη της ισλαμικής τρομοκρατίας στην Ευρώπη και στον κόσμο ολόκληρο. Η εντυπωσιακή παρουσία των ισλαμιστών στην καρδιά της Ευρώπης έχει συμπληρώσει μία δεκαπενταετία και κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς μπορεί να αντιμετωπιστεί ένα τόσο σύνθετο φαινόμενο.

Το πρώτο μεγάλο χτύπημα που πραγματοποιήθηκε από πυρήνα τρομοκρατών με έδρα την περιοχή του Μόλενμπεκ στις Βρυξέλλες, όπου παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση μουσουλμάνων, πολλές φορές σε συνθήκες γκετοποίησης, πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2001, δύο ημέρες πριν από τη μεγάλης κλίμακας επίθεση των τρομοκρατών, στις 11 Σεπτεμβρίου, στις ΗΠΑ. Τρομοκράτες που ξεκίνησαν από το Μόλενμπεκ δολοφόνησαν στο Αφγανιστάν τον Αχμάντ Σαχ Μασούντ, έναν ταλιμπάν πολέμαρχο ο οποίος ηγείτο της Βόρειας Συμμαχίας, του βασικού αντιπάλου των υποστηρικτών του Μπιν Λάντεν. Το χτύπημα αυτό άνοιξε τον δρόμο στη μεγαλύτερης κλίμακας τρομοκρατική επιχείρηση που σημειώθηκε ποτέ. Τον Νοέμβριο του 2005 μία Βελγίδα η οποία εξισλαμίστηκε τινάχτηκε στον αέρα στη Βαγδάτη προκαλώντας τον θάνατο πέντε αμάχων και έγινε έτσι η πρώτη βομβίστρια αυτοκτονίας προερχόμενη από την Ευρώπη. Τον Μάιο του 2014, λίγο πριν από τις ευρωεκλογές, σημειώθηκε τρομοκρατική επίθεση στο Εβραϊκό Μουσείο των Βρυξελλών, με τέσσερις νεκρούς. Τον Ιανουάριο του 2015 είχαμε την επίθεση στο γαλλικό σατιρικό περιοδικό «Charlie Hebdo» με θύματα 12 αθώους και τον Γάλλο τρομοκράτη Αμεντί Κουλιμπαλί να έχει προμηθευτεί, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τον οπλισμό του από την περιοχή του Μόλενμπεκ στις Βρυξέλλες. Τον Νοέμβριο του 2015 πραγματοποιήθηκαν εντυπωσιακές τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, που άφησαν πίσω τους 130 νεκρούς. Οργανωτής των επιθέσεων ήταν ο Αμπντελαμίντ Αμπαούντ, ένας 27χρονος Βέλγος ο οποίος είχε οργανώσει αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας αξιωματούχων στην πόλη Βερβιέ του Βελγίου και σκοτώθηκε λίγες μέρες μετά το χτύπημα του Παρισιού σε μάχη με την αστυνομία σε προάστιο της πρωτεύουσας της Γαλλίας.

Ένας από τους πρωταγωνιστές του τρομοκρατικού χτυπήματος στο Παρίσι ήταν ο Σαλάχ Αμπντεσλάμ, ο οποίος ύστερα από ένα μεγάλης διάρκειας ανθρωποκυνηγητό συνελήφθη στις 18 Μαρτίου στην περιοχή Μόλενμπεκ των Βρυξελλών, όπου τον έκρυβαν φίλοι και συγγενείς. Η σύλληψη του Αμπντεσλάμ ενεργοποίησε τις αρχές ασφαλείας και την κυβέρνηση του Βελγίου, με το σκεπτικό ότι πυρήνες τρομοκρατών που συνεργάζονταν με αυτόν ή λειτουργούσαν παράλληλα μπορούσαν να χτυπήσουν προτού η βελγική αστυνομία φτάσει στα ίχνη τους. Τελικά η ενεργοποίηση των τρομοκρατικών πυρήνων δεν απετράπη και είχαμε το διπλό τρομοκρατικό χτύπημα στο αεροδρόμιο και στο μετρό των Βρυξελλών με πάνω από 30 νεκρούς και περισσότερους από 200 τραυματίες. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο πρωθυπουργός του Βελγίου Σαρλ Μισέλ, «συνέβη αυτό που φοβόμασταν». 

Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται, η αστυνομία του Βελγίου έχει αρκετές επιτυχίες στη μάχη κατά της τρομοκρατίας. Χαρακτηριστικές η εξουδετέρωση της συνωμοσίας ισλαμιστών για τη δολοφονία κυβερνητικών αξιωματούχων στην πόλη Βερβιέ αλλά και η σύλληψη του Αμπντεσλάμ, η οποία προηγήθηκε του διπλού τρομοκρατικού χτυπήματος. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου η τύχη ήταν με το μέρος των βελγικών αρχών και των πολιτών, όπως η εξουδετέρωση χτυπήματος τρομοκρατών σε δρομολόγιο της υπερταχείας «Θαλής» τον Αύγουστο του 2015 από Αμερικανούς στρατιωτικούς, ένας εκ των οποίων ελληνικής καταγωγής, που έτυχε να επιβαίνουν στο συγκεκριμένο τρένο. 

Το Βέλγιο όμως αποδεικνύεται ειδική περίπτωση και οι αρχές ασφαλείας, η δράση των οποίων περιπλέκεται εξαιτίας της σύνθετης διοικητικής δομής τους, του ανταγωνισμού μεταξύ Βαλόνων και Φλαμανδών, της έλλειψης επαρκών πόρων και της υποβαθμισμένης συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ζητήματα τα οποία δεν έχουν μόνο αστυνομική διάσταση.

Στο Βέλγιο έχουν συγκεντρωθεί 500.000 μουσουλμάνοι, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν έχουν ενσωματωθεί στην οικονομία και στην κοινωνία αλλά ζουν σε συνθήκες φτώχειας και περιθωρίου. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του 2014, είναι η ευρωπαϊκή χώρα με την πιο άνιση μεταχείριση μεταξύ Βέλγων πολιτών και πολιτών που προέρχονται από χώρες που δεν είναι μέλη της Ε.Ε. των «28». Το 18% των Βέλγων πολιτών απειλείται από τη φτώχεια, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό πολιτών που προέρχονται από χώρες που δεν είναι μέλη της Ε.Ε. εκτοξεύεται σε ένα εφιαλτικό 71%.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι ισλαμιστές τρομοκράτες του Βελγίου είναι πολίτες της χώρας, ανήκουν δηλαδή στην κατηγορία των «προνομιούχων», ζουν όμως σε συνθήκες που προσδιορίζονται από τη σκληρή μοίρα των πολιτών που ζουν στο Βέλγιο και προέρχονται από χώρες που δεν ανήκουν στην Ε.Ε.

Οι κοινωνικές αντιθέσεις παίρνουν ακόμα μεγαλύτερη διάσταση στις Βρυξέλλες, οι οποίες αποτελούν το κέντρο μιας εντυπωσιακά καλά αμειβόμενης ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας με δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους, ενώ στην πρωτεύουσα του Βελγίου συγκεντρώνονται πολλές δεκάδες χιλιάδες καλοπληρωμένων υπαλλήλων, οι οποίοι εκπροσωπούν τα συμφέροντα των πολυεθνικών. 

Έχουμε, λοιπόν, ένα εκρηκτικό κοινωνικό μείγμα, το οποίο αποτελείται από τις συνέπειες της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, την αδυναμία ενσωμάτωσης και την γκετοποίηση του μουσουλμανικού στοιχείου, τις προκλητικές κοινωνικές αντιθέσεις και τη μεγάλη συγκέντρωση πολιτικής και οικονομικής δύναμης με τα προνόμιά της.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το Βέλγιο προσφέρει αναλογικά τους περισσότερους μαχητές στο Ισλαμικό Κράτος, στη Συρία και στο Ιράκ. 2.030 μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο ειδικεύεται σε μεθόδους μαζικής τρομοκρατίας και απίστευτης βαρβαρότητας, προέρχονται από τη Γαλλία, 1.600 από το Ηνωμένο Βασίλειο, 800 από τη Γερμανία και 534 από το Βέλγιο. Σε σχέση με τον πληθυσμό, το Βέλγιο έχει τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην ενίσχυση με μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, με τη δεύτερη θέση να πηγαίνει στη Γαλλία, η οποία έχει και αυτή τεράστιο πρόβλημα με τους μουσουλμάνους Γάλλους πολίτες, οι οποίοι δεν έχουν ενσωματωθεί οικονομικά και κοινωνικά, παρά το γεγονός ότι είναι Γάλλοι δεύτερης και τρίτης γενιάς.

Οι Βέλγοι δεν έχουν αντιμετωπίσει τα κοινωνικά αίτια της ανάπτυξης της ισλαμικής τρομοκρατίας στη χώρα τους. Οι υπηρεσίες ασφαλείας του Βελγίου αντιμετωπίζουν σοβαρά οργανωτικά προβλήματα αλλά και δεν στηρίζονται επαρκώς από τις υπηρεσίες ασφαλείας των άλλων χωρών της Ε.Ε., εφόσον δεν έχει αναπτυχθεί κοινή ευρωπαϊκή πολιτική, στο αναγκαίο επίπεδο, και σε αυτά τα ζητήματα. Προκαλεί επίσης εντύπωση η γραφειοκρατική αδράνεια των ευρωπαϊκών θεσμών και των υπηρεσιών τους μπροστά στο σύστημα της ισλαμικής τρομοκρατίας στο Βέλγιο, η οποία αναπτύσσεται με εντυπωσιακό τρόπο τα τελευταία 15 χρόνια. Τα μέτρα ασφαλείας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι περισσότερο τυπικά παρά ουσιαστικά και δεν υπάρχει καν σοβαρός έλεγχος όσων εργάζονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ιδιαίτερα σε επίπεδο βοηθητικού προσωπικού χωρίς πλήρη επαγγελματική κατοχύρωση.

Στις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί, το τρομοκρατικό χτύπημα των Βρυξελλών δύσκολα θα οδηγήσει σε κοινή και αποτελεσματική ευρωπαϊκή αντίδραση. Θα υπάρξει βέβαια η γνώριμη ρουτίνα των αποφάσεων και των ψηφισμάτων που ελάχιστους δεσμεύουν, το πιθανότερο όμως είναι ότι ο φόβος της τρομοκρατίας και η σύνδεσή της με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες –ενώ το βασικό πρόβλημα προέρχεται από την αδυναμία οικονομικής και κοινωνικής ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων σε χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο– θα οδηγήσουν στην ενίσχυση των δεξιών ευρωσκεπτικιστών και των ακροδεξιών αντιευρωπαίων, με αποτέλεσμα να έχουμε και σε αυτό το θέμα λιγότερη Ευρώπη αντί για περισσότερη που χρειαζόμαστε.

Το διπλό τρομοκρατικό χτύπημα στις Βρυξέλλες αποκτά μία ιδιαίτερη πολιτική σημασία, με την έννοια ότι αναδεικνύει τη δυσλειτουργία και την έλλειψη στρατηγικής που χαρακτηρίζουν την Ε.Ε. των «28».