Τα δάνεια, οι καθυστερήσεις στους πλειστηριασμούς και η αξιολόγηση

Ένα ακόμη σημείο τριβής μεταξύ θεσμών και κυβέρνησης ενδέχεται να αποτελέσει το ζήτημα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, καθώς παρουσιάζει, σύμφωνα με τους πρώτους, σαφείς καθυστερήσεις. Εκπρόσωποι των θεσμών κατηγορούν την κυβέρνηση ότι ακολουθεί παρελκυστική τακτική, διακινδυνεύοντας τη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος λόγω της μη αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων.

Στο πλαίσιο αυτό ήταν και η προειδοποίηση για την ανάγκη εκκίνησης των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, ώστε να μειωθούν τα NPLs (μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών), που απηύθυνε μετά το τέλος του άτυπου Eurogroup που πραγματοποιήθηκε στο Ταλίν της Εσθονίας ο Benoit Coeure, μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της ΕΚΤ.

Οι εκπρόσωποι των δανειστών αντέδρασαν εντονότατα μόλις ενημερώθηκαν ότι οι πρώτοι πλειστηριασμοί με το νέο σύστημα θα πραγματοποιηθούν στις αρχές του 2018, καθώς η ελληνική πλευρά είχε δεσμευτεί στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης ότι το νέο σύστημα θα λειτουργούσε από 1 Σεπτεμβρίου.

Η κυβέρνηση διευκρίνισε ότι το σχετικό σύστημα έχει ολοκληρωθεί αλλά σύμφωνα με τη νομική διαδικασία, από τη στιγμή που μια υπόθεση μπει στο ηλεκτρονικό σύστημα, απαιτείται περίοδος δύο μηνών πριν από τη διενέργεια του πλειστηριασμού.

Οι θεσμοί αντέδρασαν, θεωρώντας ότι η κυβέρνηση για άλλη μια φορά προσπαθεί να αποφύγει την υλοποίηση των δεσμεύσεών της, κάτι που οδήγησε σε αναδίπλωση της ελληνικής πλευράς, διαβεβαιώνοντας ότι τις επόμενες ημέρες το ηλεκτρονικό σύστημα θα ανοίξει για τις τράπεζες, ώστε μέχρι το τέλος Νοεμβρίου να πραγματοποιηθούν οι πρώτοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί.

Η βόμβα των στεγαστικών

Ο εφιάλτης των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων συνολικού ύψους 27,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων ένας «σκληρός πυρήνας» της τάξεως των 10 δισ. ευρώ θα απαιτήσει ισορροπίες σε τεντωμένο σκοινί, αποτελεί, ενόψει της έναρξης των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, «ωρολογιακή βόμβα» που καλούνται να «απασφαλίσουν» τόσο οι τράπεζες όσο και η κυβέρνηση.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έδωσε η Τράπεζα της Ελλάδος με την Έκθεσή της για τους Επιχειρησιακούς Στόχους Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων, η συνεχιζόμενη πάλη για την καταστολή των NPLs οφείλεται στα στεγαστικά χαρτοφυλάκια. Στο β΄ τρίμηνο του 2017 τα τελευταία συνέχισαν την τάση που διαμορφώθηκε για πρώτη φορά στο α΄ τρίμηνο του έτους και η οποία συνίσταται στη δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων. Συνολικά, όπως αναφέρει η ΤτΕ στην Έκθεση για τους Επιχειρησιακούς Στόχους, ποσοστό 15% των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τελεί υπό καθεστώς αίτησης για υπαγωγή σε νομική προστασία, ενώ ειδικά στα στεγαστικά δάνεια το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 30%. Πρόκειται δηλαδή για στεγαστικά δάνεια ύψους 10 δισ. ευρώ που ζητούν «άσυλο» ή αλλιώς για ένα σε κάθε τρία μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια των τραπεζών.

Οι τράπεζες υλοποιούν τις τελευταίες κινήσεις για τον συντονισμό των δεδομένων τους ενόψει των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, ενώ η λειτουργία της πλατφόρμας αναμένεται στα τέλη του μήνα. Ωστόσο, γίνεται σταδιακά πιο ορατό ότι οδεύουμε σε πολύ αυστηρότερα κριτήρια για την προστασία της πρώτης κατοικίας.

Σημειώνεται ότι πρόσφατα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γ. Σταθάκης ανέφερε ότι η δημιουργία της πλατφόρμας των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών ήταν μέρος της συμφωνίας με τους δανειστές, ενώ η συμφωνία για τα κόκκινα δάνεια πέτυχε ισχυρή προστασία για την πρώτη κατοικία, με τα 2/3 των περιστατικών να προστατεύονται πλήρως μέχρι τα τέλη του 2017.

Ο κ. Σταθάκης είπε ότι στη συνέχεια θα υπάρξει νέα ρύθμιση με βάση τις συζητήσεις που θα γίνουν με τους θεσμούς. Όσο για την έναρξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, ανέφερε ότι «σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης, είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε μέσα στις αμέσως επόμενες εβδομάδες με την ηλεκτρονική πλατφόρμα, ξεκινώντας από επαγγελματικά ακίνητα».

Η κυβέρνηση βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση, καθώς η ενεργοποίηση των απαραίτητων εργαλείων για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων, με πρώτο τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ισχυρές εσωκομματικές αντιδράσεις και μεγάλο πολιτικό κόστος, δεδομένου ότι τα προηγούμενα χρόνια πορεύτηκε υποσχόμενη «σεισάχθεια» και ευνοϊκές ρυθμίσεις για όλους τους δανειολήπτες, συμβάλλοντας στη διόγκωση των στρατηγικών κακοπληρωτών.

Από την άλλη πλευρά, αν συνεχιστούν οι καθυστερήσεις, είναι βέβαιο ότι οι τράπεζες δεν θα πετύχουν τους στόχους μείωσης των κόκκινων δανείων και σύντομα θα τεθεί ζήτημα νέας κεφαλαιακής ενίσχυσής τους, κάτι που ενδεχομένως να οδηγήσει και σε «κούρεμα» καταθέσεων (bail in).

Σημειώνεται ότι την προηγούμενη εβδομάδα, σε συνάντηση που είχε επιτελείο της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών με την ΕΚΤ, οι επόπτες επισήμαναν ότι θα πρέπει να υπάρξουν άμεσα θετικά αποτελέσματα στο ζήτημα των κόκκινων δανείων, προειδοποιώντας ότι τα χρονικά περιθώρια εξαντλούνται.