Πολιτικά προαπαιτούμενα απαιτεί η αξιολόγηση-εξπρές

«Η αξιολόγηση του προγράμματος θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου» (Αλέξης Τσίπρας στη «Wall Street Journal»). Αν κάποιος διάβαζε την παραπάνω δήλωση του πρωθυπουργού, δεν θα είχε καμία αμφιβολία ότι έγινε σήμερα, χθες ή προχθές και σε κάθε περίπτωση μετά τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Όμως η συγκεκριμένη δήλωση έγινε ακριβώς πριν από έναν χρόνο, στις 23 Σεπτεμβρίου 2016, στο πλαίσιο μιας μεγάλης συνέντευξης του κ. Τσίπρα στη γνωστή αμερικανική εφημερίδα, και αφορούσε τη δεύτερη αξιολόγηση.

Δεν ήταν η μόνη. Λίγες ημέρες αργότερα, εν μέσω της πολιτικής θύελλας για τις τηλεοπτικές άδειες, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό για άλλα θέματα και βγαίνοντας δήλωσε ότι «είναι προς το συμφέρον της ελληνικής οικονομίας η δεύτερη αξιολόγηση από τους θεσμούς να ολοκληρωθεί το ταχύτερο δυνατό», επισημαίνοντας ότι έλαβε σχετική διαβεβαίωση από τον ίδιο τον πρωθυπουργό.

Αυτές οι δηλώσεις και οι διαβεβαιώσεις αποδείχθηκαν κενές περιεχομένου, όπως προέκυψε από το γεγονός ότι η δεύτερη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος ολοκληρώθηκε στις 15 Ιουνίου του 2017… μόλις 15 μήνες μετά τον αρχικά προβλεπόμενο χρόνο, που ήταν ο Φεβρουάριος του 2016, και οκτώ μετά το πρωθυπουργικό χρονοδιάγραμμα.

Ενδεικτικό του κλίματος ήταν ότι μια υπουργός είχε δηλώσει δημοσίως τον Οκτώβριο του 2016 ότι η κυβέρνηση έχει ήδη ολοκληρώσει τη δεύτερη αξιολόγηση με επιτυχία.

Έναν χρόνο μετά

Έναν χρόνο μετά, η τρίτη αξιολόγηση προβλέπεται να αρχίσει διαδικαστικά γύρω στις 20 Οκτωβρίου, μετά τη σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Ουάσινγκτον. Ήδη τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών έχουν έρθει στην Αθήνα, έχουν συναντηθεί με υπηρεσιακά στελέχη της κυβέρνησης και έχουν φύγει για να συντάξουν την έκθεσή τους, έχοντας λάβει από τους κυβερνητικούς συνομιλητές τους τη διαβεβαίωση ότι η υλοποίηση των 95 προαπαιτουμένων θα έχει ολοκληρωθεί έως το Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου, ώστε η αξιολόγηση να κλείσει πριν από τις γιορτές. Πιθανόν να άκουσαν και τον πρωθυπουργό κατά την ομιλία του στο Υπουργικό Συμβούλιο να καλεί τους υπουργούς να ολοκληρώσουν τα «περισσότερα προαπαιτούμενα» τον Νοέμβριο.

Την ίδια στιγμή οι Ευρωπαίοι εταίροι, όπως, για παράδειγμα, ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, έθεταν ως αρχικό όριο για την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης το τέλος του χρόνου.

Όμως τη βούληση για «αξιολόγηση-εξπρές» δεν τη συμμερίζονται πολλοί εκτός Ελλάδας. Η εφημερίδα «Financial Times» αναδείκνυε τα σημεία τριβής στην τρίτη αξιολόγηση, δείχνοντας εξαιρετικά επιφυλακτική για το κατά πόσο θα ξεπεραστούν εύκολα, ενώ το πρακτορείο Bloomberg δεν διστάζει να προβλέψει ότι η τρίτη αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του 2018, μαζί με το τέλος του προγράμματος.

«Παρά τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ότι η αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο, οι ανησυχίες ότι και αυτή η αξιολόγηση, όπως και οι δύο προηγούμενες, θα “τραβήξει” μέχρι το τέλος του προγράμματος, τον Αύγουστο, έχει προκαλέσει έναν νέο κύκλο πιέσεων στην αγορά» λέει το πρακτορείο, επισημαίνοντας ότι αυτή η ανασφάλεια έχει επηρεάσει τις τιμές των μετοχών, προκαλώντας την υποχώρησή τους, ειδικά σε ό,τι αφορά τις τραπεζικές μετοχές.

Μηδέν ως τώρα…

Ένας από τους λόγους οι οποίοι ενισχύουν την επιφυλακτικότητα απέναντι στις δεσμεύσεις του πρωθυπουργού είναι η πρόοδος που έχει προκύψει στην υλοποίηση των προαπαιτουμένων μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και μέχρι το τέλος του 2017. Σε αυτόν τον κατάλογο-λίστα συμμόρφωσης υπάρχουν 95 προαπαιτούμενα, τα 50 από τα οποία έπρεπε να έχουν υλοποιηθεί μέχρι τον Αύγουστο. Ανάμεσα σε αυτά η ανακήρυξη του προτιμητέου για τον ΔΕΣΦΑ…

Η διαρκής αναφορά σε 95 προαπαιτούμενα δείχνει ακριβώς τον βαθμό συμμόρφωσης της ελληνικής πλευράς, ο οποίος μάλλον είναι εξαιρετικά μικρός, αν όχι ανύπαρκτος. Αυτή η εικόνα μπορεί να αποτελεί δευτερεύον μέγεθος για τους επικοινωνιακούς σχεδιασμούς της κυβέρνησης, αλλά οι δανειστές έχουν δείξει ότι επιμένουν στην πλήρη εφαρμογή όλων των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Αθήνα. Ανάμεσα σε αυτές είναι και η εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, η μη πρόοδος της οποίας έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση στην εκταμίευση των 800 εκατ. ευρώ που είχε αποφασιστεί να διατεθούν γι’ αυτόν τον σκοπό μετά τη δεύτερη αξιολόγηση.

Τα πολιτικά προαπαιτούμενα

Η κατάσταση για τον κ. Τσίπρα και το επιτελείο του γίνεται ακόμη δυσχερέστερη, γιατί στα θεσμικά προαπαιτούμενα μπήκαν και πολιτικά προαπαιτούμενα, τα οποία όμως είναι αποκλειστικά δικής του διαχείρισης.

Το βασικό πολιτικό προαπαιτούμενο είναι η υπόθεση των διώξεων κατά του πρώην διοικητή της ΕΛΣΤΑΤ Ανδρέα Γεωργίου. Αυτό φάνηκε και στη συνέντευξη Τύπου μετά το πρόσφατο Eurogroup στο Ταλίν, όπου το θέμα κάλυψε μεγάλο μέρος στις αρχικές τοποθετήσεις τόσο του κ. Ντάισελμπλουμ όσο και του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας Κλάους Ρέγκλινγκ.

Είναι προφανές ότι οι δεσμεύσεις που ανέλαβε απέναντί τους ο κ. Τσακαλώτος δεν τηρούνται και δεν δίνεται τέλος στην αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας της ΕΛΣΤΑΤ. Όμως η υπόθεση Γεωργίου είναι πολιτικό υπόβαθρο της συμφωνίας του συνασπισμού που κυβερνά μετά το 2015 και απειλεί την ίδια την ύπαρξή του…

Το δεύτερο πολιτικό προαπαιτούμενο είναι η υπόθεση των επενδύσεων, καθώς η ανακοίνωση της Eldorado ότι θα αποχωρήσει, εάν δεν πάρει τις άδειες που εκκρεμούν, μπορεί να ανέτρεψε το κλίμα το οποίο είχε προσπαθήσει να δημιουργήσει το κυβερνητικό επικοινωνιακό επιτελείο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, αλλά δεν ήταν μοναδική περίπτωση.

Ακολούθησε η σκληρή επίθεση του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σπίρτζη κατά της Fraport, η οποία προκάλεσε ενόχληση στο Βερολίνο και την επίσκεψη του Γερμανού πρέσβη στον κ. Δραγασάκη, καθώς και η ανησυχία για την ανακήρυξη του Ελληνικού σε αρχαιολογικό χώρο, γεγονός που θα έθετε σε αμφισβήτηση την ίδια την επένδυση, για την οποία είχε υπάρξει ειδική παρέμβαση των θεσμών, ώστε να ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση.

Ουσιαστικά η στροφή του κ. Τσίπρα στην προσέλκυση επενδύσεων ακυρώθηκε από την κυβερνητική επιλογή για αποθάρρυνσή τους, όπως προέκυψε από τις τρεις παραπάνω υποθέσεις, οι οποίες δημιούργησαν καχυποψία για τις κυβερνητικές στοχεύσεις.

Κι ο Ευκλείδης…

Το τελευταίο πολιτικό προαπαιτούμενο για τον κ. Τσίπρα είναι η διαχείριση του εσωτερικού κλίματος μέσα στο κόμμα, η οποία όμως περνάει από τη διαχείριση του κ. Τσακαλώτου. Υπενθυμίζεται ότι κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη δεύτερη αξιολόγηση ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε εκφράσει τη συμπάθεια και την εκτίμησή του για τον Έλληνα ομόλογό του και τη διαπραγματευτική του τακτική, η οποία όμως ακυρωνόταν από το Μαξίμου.

Ο κ. Τσακαλώτος μάλλον ακύρωσε το ενδεχόμενο ανασχηματισμού με την επιμονή του να παραμείνει στο υπουργείο Οικονομικών, αλλά η επιβολή του όρου δείχνει ότι η εσωκομματική ισχύς του είναι ενισχυμένη, αν και ο ίδιος είναι… υπό επιτήρηση, όπως προέκυψε και από την παρουσία του κ. Τζανακόπουλου στη σύσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών για την κατανομή του πλεονάσματος.

Το ζήτημα δεν είναι κατά πόσο μπορεί να αποφευχθεί η μεταξύ τους σύγκρουση αλλά κατά πόσο στις όποιες αποφάσεις του κ. Τσακαλώτου δεν θα υπάρχει και η παράμετρος του προσωπικού του ρόλου στο μέλλον. Άλλωστε η εποχή που ο κ. Τσίπρας θα τον έβαζε κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ μακρινή.