Μια βροχή θα μας πνίξει… - Free Sunday
Μια βροχή θα μας πνίξει…

Μια βροχή θα μας πνίξει…

Μια ισχυρή καταιγίδα μεγάλης, είναι αλήθεια, διάρκειας αποκάλυψε για άλλη μια φορά, με τον πλέον τραγικό τρόπο, τις ανεπάρκειες και «χρόνιες ασθένειες» της Ελλάδας.

Ως την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεκαέξι άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και άλλοι έξι αγνοούνται, μετά τα βίαια πλημμυρικά φαινόμενα που χτύπησαν την περιοχή της Μάνδρας και της Νέας Περάμου, ενώ οι κάτοικοι των περιοχών αυτών βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, καθώς ένα ορμητικό ποτάμι λάσπης πέρασε μέσα από την πόλη τους, σαρώνοντας σπίτια, καταστήματα, αυτοκίνητα και σε ορισμένες περιπτώσεις ανθρώπους.

Προαναγγελθείσα καταστροφή

Την ώρα που οι πλημμυροπαθείς κλαίνε πάνω από τους νεκρούς τους και τις κατεστραμμένες περιουσίες τους και η πολιτεία προσπαθεί, αμήχανη, να τους διαβεβαιώσει ότι θα κάνει ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό ώστε να αποκαταστήσει όσο πιο σύντομα γίνεται τις ζημιές που προκάλεσε η «ξαφνική πλημμύρα» (flash flood) που έπληξε την περιοχή, αποκαλύπτεται όλο και περισσότερο ο ρόλος της ανθρώπινης επέμβασης ως κύριος υπεύθυνος για μια προαναγγελθείσα καταστροφή.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο «Ελεύθερος Τύπος», στην ευρύτερη περιοχή του Θριασίου και της Μάνδρας υπάρχουν δύο μεγάλα ρέματα, οι Σούρες και η Αγία Αικατερίνη, τα οποία μετέφεραν τα νερά από τις βροχές στον κόλπο της Ελευσίνας. Ωστόσο, η άναρχη οικιστική ανάπτυξη (κάποιες φορές αυθαίρετη), ο κακός ή και ανύπαρκτος σχεδιασμός για την απορροή ομβρίων υδάτων και η μεγάλη ποσότητα νερού που έπεσε στην περιοχή συντέλεσαν στην καταστροφή. Από τα στοιχεία της εφημερίδας προκύπτει ότι ένα μεγάλο μέρος των ρεμάτων αυτών έχει μπαζωθεί, οι κοίτες τους έχουν μειωθεί σημαντικά και, έτσι, σε μια ισχυρή βροχόπτωση, το νερό που πέφτει, π.χ. στο κοντινό όρος Πατέρας, δεν έχει από πού να φύγει, με αποτελέσματα όπως αυτά που καταγράφηκαν τις τελευταίες μέρες στη Μάνδρα.

Κανόνας, όχι εξαίρεση

Το δυστύχημα είναι ότι τα αίτια της καταστροφής στη Μάνδρα αποτελούν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση για το σύνολο της Αττικής. Μόλις πριν από δύο χρόνια, το 2015, η ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αττικής είχε πληγεί και πάλι από πλημμύρες, με αποτέλεσμα ένας άνθρωπος να χάσει τη ζωή του και να προκληθούν μεγάλες καταστροφές σε περιουσίες και υποδομές, ενώ ο καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην πρόεδρος του ΟΑΣΠ Δημήτρης Παπανικολάου υπενθύμισε ότι «το τραγικό είναι ότι το 1996 είχαμε και δύο θύματα ακριβώς στην ανάντη περιοχή, ένα με δύο χιλιόμετρα βόρεια από το σημείο που είχε κλείσει η δίοδος. Ήδη η φύση είχε προειδοποιήσει για το ότι κακώς είχαν γίνει επεμβάσεις, κακώς δεν είχε διατηρηθεί η φυσική ροή του νερού και ταυτόχρονα δεν είχε διαμορφωθεί μια τεχνητή ροή του νερού».
Από τα στοιχεία του «Ελεύθερου Τύπου» προκύπτει ότι η πρακτική του μπαζώματος των ρεμάτων και η άναρχη δόμηση στην Αττική ουσιαστικά έχουν εξαφανίσει τις φυσικές διόδους απορροής του νερού. Σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, τα ανοιχτά ρέματα το 1945 είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα και σήμερα μόλις 434 χιλιόμετρα, μειώθηκαν, δηλαδή, σε ποσοστό 66,4%. Επίσης, το ΙΓΜΕ επισημαίνει ότι τις δεκαετίες πριν από το 1965 το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος και μόλις το 20% έπεφτε στη θάλασσα. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει σχεδόν αντιστραφεί, αφήνοντας τεράστιους όγκους νερού στην επιφάνεια της Αττικής.

Προειδοποίηση ακόμα και από την Ε.Ε.

Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας Σωκράτης Φάμελλος μιλώντας στον ρ/σ Real FM τόνισε ότι η Ελλάδα διαθέτει χάρτες επικινδυνότητας πλημμυρών από το 2012, όπου περιλαμβάνονται και οι πληγείσες περιοχές της Μάνδρας και της Νέας Περάμου, προσθέτοντας ότι ενώ υπήρξαν και στο παρελθόν πλημμυρικά φαινόμενα που κόστισαν ανθρώπινες ζωές στην ίδια περιοχή, υπήρξε κενό στη διοίκηση και δεν ολοκληρώθηκε η κατάρτιση των σχεδίων διαχείρισης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής από την Ε.Ε., που αποτελεί προδικαστικό στάδιο στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της χώρας μας, γιατί δεν ελήφθησαν μέτρα για να προστατευτούν η ανθρώπινη ζωή και το περιβάλλον.
Ο κ. Φάμελλος σημείωσε ότι «μία από τις εκκρεμότητες των ευρωπαϊκών οδηγιών που παραλάβαμε και έπρεπε να διαχειριστούμε ήταν και τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας, τα οποία ολοκληρώνουμε τον Φεβρουάριο 2018, με πόρους από το ΕΣΠΑ. Το περιεχόμενο αυτών των σχεδίων είναι ήδη αναρτημένο σε διαβούλευση. […] Πρόκειται για βασική υποδομή που αφορά την προστασία της ανθρώπινης ζωής, το περιβάλλον και επιπλέον συνδέεται με την οικονομία και την ανάπτυξη», ενώ τόνισε ότι ως τον Δεκέμβριο θα έχουν ολοκληρωθεί τα αντιπλημμυρικά έργα, προσθέτοντας με νόημα ότι «προφανώς και πρέπει να μην υπάρχει αυθαίρετη δόμηση στα ρέματα, προφανώς και πρέπει να καθαριστούν τα ρέματα από μπάζα και να αποκατασταθεί η υδραυλική παροχή απ’ οτιδήποτε την εμποδίζει».

Μπρος-πίσω με τα αντιπλημμυρικά

Και, δυστυχώς, μετά την καταστροφή έρχεται το γαϊτανάκι της ένθεν κακείθεν απόδοσης ευθυνών για την τραγωδία, με επίκεντρο τα αντιπλημμυρικά έργα που θα έπρεπε να γίνουν αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με διάφορα ΜΜΕ, ήδη από το 2014 υπήρχε έτοιμη μελέτη τεχνικού γραφείου για την πληγείσα περιοχή, η οποία αφορούσε την εκτροπή του χειμάρρου της Αγίας Αικατερίνης στη Μάνδρα Αττικής και τη διευθέτηση του χειμάρρου Σούρες στο Θριάσιο. Η μελέτη αυτή εγκρίθηκε από την Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας τον Οκτώβριο του 2014, ενώ τον Ιανουάριο του 2016 εγκρίθηκε και η οριοθέτηση του ρέματος της Αγίας Αικατερίνης, ωστόσο τα έργα καθυστέρησαν, με αποτέλεσμα την καταστροφή των τελευταίων ημερών.
Σε μια πρωτοφανή, αλλά και ενδιαφέρουσα κίνηση, η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά στην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου. Στην αναφορά της η κ. Δούρου αναφέρθηκε αναλυτικά στο Πρόγραμμα Εκτελεστέων Έργων της Περιφέρειας, το οποίο αριθμεί 163 έργα αντιπλημμυρικής προστασίας για όλες τις περιφερειακές ενότητες και έκανε λόγο για «ιδιαίτερα δαιδαλώδες και χρονοβόρο θεσμικό πλαίσιο υλοποίησης των έργων, που προσκρούει σε χρόνιες παθογένειες του ελληνικού Δημοσίου, όπως η επικάλυψη αρμοδιοτήτων και η διάχυση ευθυνών μεταξύ των φορέων του ελληνικού Δημοσίου».
Μάλιστα, σε σχετικό δελτίο Τύπου της Περιφέρειας Αττικής σημειώνεται ότι «οι εγκρίσεις και οι παρακολουθήσεις των έργων από αρχαιολογικές υπηρεσίες, οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις των έργων και οι οριοθετήσεις των ρεμάτων, αλλά και οι αυθαιρεσίες, η άναρχη δόμηση και έλλειψη πολεοδομικού σχεδιασμού, καθυστερούν ακόμη περισσότερο την υλοποίηση των έργων. Επιπλέον, το νομοθετικό πλαίσιο των διαγωνιστικών διαδικασιών, η διαδικασία των ενστάσεων, η έννομη προστασία των διαγωνιζόμενων και ο χρόνος γενικά που απαιτείται μέχρι την εγκατάσταση των αναδόχων και η σημαντική υποστελέχωση των υπηρεσιών του Δημοσίου σε εξειδικευμένο προσωπικό δεν συμβάλλουν στην έγκαιρη υλοποίηση έργων».
Πάντως, η κ. Δούρου μιλώντας στον ΣΚΑΪ έσπευσε να τονίσει ότι «αν στο τέλος βρεθούν ευθύνες και για την Περιφέρεια Αττικής, είμαι εδώ για να τις αναλάβω».