Λ. Παπαγιαννάκης: «Προσαρμογή στην πραγματικότητα του προσφυγικού»

Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης είναι ο αρμόδιος για το προσφυγικό αντιδήμαρχος Αθηναίων. Δεν τον τρομάζει η ευθύνη, ούτε το μέγεθος της πρόκλησης. Πιστεύει σε μια διαχείριση της κρίσης χωρίς φόβο αλλά με γενναιότητα και ειλικρίνεια. «Δεν είμαστε οι μόνοι, δεν είμαστε μόνοι» σημειώνει και τονίζει ότι η άνοδος της ακροδεξιάς είναι ο μεγάλος κίνδυνος για όλη την Ευρώπη.

Νομίζω ότι ρεαλιστικά κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί κάτι τέτοιο. Βέβαια πρέπει να παραδεχτούμε ότι μετά την 11η Σεπτεμβρίου η πραγματικότητα, όπως τη γνωρίζαμε, άλλαξε και προέκυψαν πολλές νέες πραγματικότητες. Να θυμίσω ότι ως Ευρωπαίοι παρακολουθούσαμε με τρόμο τις ΗΠΑ να ψηφίζουν την Patriot Act, η οποία στο δίλημμα «ασφάλεια ή ελευθερία» απάντησε με εκκωφαντικό τρόπο «ασφάλεια» με θύμα τα δικαιώματα. Αυτό έμοιαζε μακρινό και θεωρούσαμε ότι δεν μας αφορά. Παρ’ όλα αυτά, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην καρδιά της Ευρώπης (Μαδρίτη, Λονδίνο, Παρίσι, Βρυξέλλες) βιώνουμε την ίδια πραγματικότητα και θεωρώ ότι ακόμα δεν έχουμε δει το σύνολο των αλλαγών που θα προκύψουν για τη ζωή και την καθημερινότητά μας.

Το εύκολο θα ήταν να πω ότι πράγματι λείπουν μεγάλοι πολιτικοί και να έμενα εκεί. Ωστόσο, πιστεύω ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο η απουσία τέτοιων πολιτικών αλλά και το γεγονός ότι οι πολιτικοί έχουν κάνει στροφή συντηρητική και λαϊκιστική. Ο εθνικισμός καλπάζει και επιστρέφουμε σε επιλογές εσωστρέφειας. Πράγματι, δεν είναι η εποχή των μεγάλων ηγετών, οι οποίοι θα δώσουν το ισχυρό στίγμα, αλλά πρέπει να αναλογιστούμε και σχετικά με την εποχή στην οποία ζούμε, μια εποχή μεγάλων γεωπολιτικών αλλαγών και μεγάλης πολιτικής αστάθειας, μια εποχή κατά την οποία οι κοινωνικές ανισότητες όλο και μεγαλώνουν, η τεχνολογική εξέλιξη αλλάζει ραγδαία τους όρους παραγωγής και η κλιματική αλλαγή είναι ήδη παρούσα, προκαλώντας κατακλυσμιαίες αλλαγές, τις συνέπειες των οποίων ακόμα δεν έχουμε αντιληφθεί.

Είναι αλήθεια ότι η ανάληψη μιας τέτοιας ευθύνης μοιάζει βουνό, αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορούν να γίνουν. Πρέπει να ξεκινήσουμε από τα προφανή, δηλαδή να οργανώσουμε τον δήμο σε επίπεδο υπηρεσιών, καθώς οι δήμοι στην Ελλάδα δεν έχουν εξειδικευμένη υπηρεσία για τα μεταναστευτικά και προσφυγικά θέματα. Όλα αυτά τα ζητήματα εμπίπτουν στην κοινωνική πολιτική, ενώ πλέον είναι προφανές ότι υπάρχει η ανάγκη για διακριτό μηχανισμό διαχείρισης. Ο δήμος της Αθήνας αναγνωρίζοντας αυτή την ανάγκη προχώρησε στη δημιουργία της αντιδημαρχίας, ενώ στο νέο οργανόγραμμα προβλέπεται η δημιουργία τμήματος υποστήριξης και κοινωνικής ένταξης μεταναστών και προσφύγων. Επίσης, θα μας βοηθήσει το μεγάλο κύμα αλληλεγγύης της κοινωνίας, το οποίο καλούμαστε να συντονίσουμε, αλλά και οι δυνατότητες που θα μας δώσει η συνεργασία με μεγάλες διεθνείς οργανώσεις (ο δήμος έχει υπογράψει σύμφωνο συνεργασίας με το Mercy Corps). Ήδη κοιτάμε το μέλλον και τις πολιτικές ένταξης, όπου αναπτύσσουμε συνεργασίες με πόλεις που έχουν σημαντική εμπειρία σε αυτό τον τομέα, όπως το Άμστερνταμ και η Βαρκελώνη, ενώ ενισχύουμε τη συμμετοχή μας σε δίκτυα πόλεων, όπως το Eurocities και το 100 Resilient Cities.

Προφανώς θα την αλλάξει και έχουμε υποχρέωση να βοηθήσουμε ώστε η μετάβαση να γίνει ομαλά. Η Αθήνα θα πρέπει να εντάξει νέους πολίτες στην κοινωνική ζωή της πόλης. Ανθρώπους με διαφορετικό πολιτισμικό, κοινωνικό και εκπαιδευτικό κεφάλαιο, οι οποίοι ξεριζώθηκαν για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, των οποίων οι αρχικές ελπίδες διαψεύστηκαν, καθώς το ταξίδι τους διακόπηκε υποχρεωτικά. Η Αθήνα καλείται να προσαρμοστεί σε μια νέα πραγματικότητα και υποστηρίζω ότι πρέπει να το κάνει χωρίς φόβο αλλά με γενναιότητα και ειλικρίνεια. Δεν είμαστε οι μόνοι, δεν είμαστε μόνοι.

Αυτή ακριβώς η ανάγκη για καλύτερη ποιότητα ζωής για τους πρόσφυγες και τους δημότες οδήγησε τον δήμο στο να αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες, ώστε να συμβάλει σε μια αποτελεσματική διαχείριση της πρωτόγνωρης κατάστασης. Με αυτή τη λογική, παραχώρησε έκταση στον Ελαιώνα για τη δημιουργία κέντρου φιλοξενίας, το οποίο με τις διαδοχικές επεκτάσεις θα μπορεί να φιλοξενήσει περίπου 2.000 άτομα. Πέρα από αυτό, συμμετέχουμε και στο πρόγραμμα προσωρινής στέγασης αιτούντων άσυλο και δικαιούχων του προγράμματος μετεγκατάστασης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αναλαμβάνοντας τη διαχείριση 200 διαμερισμάτων σε συνεργασία με τέσσερις όμορους δήμους (Μοσχάτου-Ταύρου, Αγίου Δημητρίου, Ζωγράφου και Νέας Σμύρνης). Οι δύο αυτές δράσεις θα ωφελήσουν και τους δημότες, καθώς στον Ελαιώνα, ως αντισταθμιστικό όφελος, θα ολοκληρωθούν δύο σημαντικά έργα για την περιοχή (ολοκλήρωση της διάνοιξης της οδού Αγίας Άννης και η αποχέτευση στην οδό Αγίου Πολυκάρπου), ενώ η ενοικίαση των διαμερισμάτων και οι διάφορες συνοδευτικές δράσεις, όπως η παροχή vouchers για τη διατροφή των ωφελούμενων, θα τονώσουν την τοπική οικονομία.

Κατά την προσωπική μου άποψη, η άνοδος της ακροδεξιάς είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το σύνολο της Ευρώπης. Η αντίδραση του πολιτικού συστήματος είναι φοβική και στην προσπάθειά του να την αντιμετωπίσει επιτυγχάνει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, υιοθετώντας σε μεγάλο βαθμό την ατζέντα της. Οι πολιτικές λιτότητας, οι οποίες παρουσιάζονται ως μονόδρομος, και η εξέλιξη του προσφυγικού φαινομένου συμβάλλουν καταλυτικά στο τάισμα του «τέρατος», ειδικά από τη στιγμή που οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις δεν δείχνουν ικανές να παρουσιάσουν μια εναλλακτική στη λιτότητα και να συναινέσουν στην αποτελεσματική και προοδευτική διαχείριση του προσφυγικού, η οποία να προσφέρει ασφάλεια τόσο στους πρόσφυγες όσο και στους πολίτες της Ευρώπης. Η Ε.Ε. υπηρετεί τα πολλά και διαφορετικά εθνικά συμφέροντα αναλαμβάνοντας τον ρόλο του παρατηρητή των γεγονότων, ενώ οι τελευταίες τρομοκρατικές επιθέσεις επιτείνουν τον φόβο και αναδεικνύουν τα πιο ακραία αντανακλαστικά μας.

Πλέον, μετά από τόσες διεργασίες, κυρίως αποτυχημένες, έχει μείνει μόνο η αισιοδοξία, αν και θεωρώ ότι η ανάγκη ύπαρξης αυτού του χώρου έχει καταστεί αναγκαία, ιδιαίτερα μετά και την απογοήτευση που έχει προκαλέσει ο ΣΥΡΙΖΑ, όχι τόσο με την αλλαγή πλεύσης ως προς το μνημόνιο όσο με την αδυναμία του να προχωρήσει στις προοδευτικές αλλαγές που πολλοί περίμεναν. Υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις φυσικά, όπως ο νόμος για την ιθαγένεια και το σύμφωνο συμβίωσης, αλλά σε άλλα, συμβολικά ζητήματα, ιδίως για την Αριστερά, έχει καθυστερήσει, αν όχι εγκαταλείψει την προσπάθεια – π.χ. χωρισμός κράτους-Εκκλησίας, απλή αναλογική. Θεωρώ ότι οι πολιτικές δυνάμεις της ευρύτερης κεντροαριστεράς πρέπει να παρουσιάσουν ένα συγκεκριμένο σχέδιο με κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ουσίας, επιλέγοντας τον δύσκολο δρόμο της σύγκρουσης με τον συντηρητισμό, το πελατειακό κράτος και την «ακινησία».