Υπήρχε το διαδίκτυο πριν από 80 χρόνια;

Ναι, και όμως υπήρχε, σαν ιδέα, στα γραπτά ενός μεγάλου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς. Ο Γουέλς, εκτός από συγγραφέας, ήταν ένας διορατικός στοχαστής, πολυτάλαντος δάσκαλος, δραστήριος σοσιαλιστής και ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα ενός παγκόσμιου δικτύου της γνώσης.

Αρχικά, το 1936, ενώπιον του Βασιλικού Ιδρύματος, ο Γουέλς ζήτησε τη σύνταξη μιας συνεχώς επεκτεινόμενης και μεταβαλλόμενης Παγκόσμιας Εγκυκλοπαίδειας, η οποία θα ελεγχόταν από αυθεντίες του χώρου τους και θα ήταν διαθέσιμη σε κάθε άνθρωπο. Στη συνέχεια, γοητευμένος από τις «νέες τεχνολογίες της εποχής», τον τηλέγραφο, τα μικροφίλμ και τα συστήματα ταξινόμησης με διάτρητες καρτέλες, παρουσίασε σε ένα άρθρο με τον τίτλο «Ο Παγκόσμιος Εγκέφαλος» τη ρηξικέλευθη πρότασή του: να δημιουργηθεί ένα δίκτυο στο οποίο όλοι θα έχουν δυνατότητα πρόσβασης, μέσα από μια οθόνη, στην απέραντη βιβλιοθήκη που θα περιλαμβάνει όλα τα έργα της ανθρώπινης διάνοιας.

Με τα δικά του λόγια: «Δεν υπάρχει πρακτικό εμπόδιο για τη δημιουργία ενός εύχρηστου καταλόγου όλης της ανθρώπινης γνώσης, των επιτευγμάτων, των εικόνων και των ιδεών∙ την κατασκευή, με άλλα λόγια, μιας πλανητικής μνήμης για όλη την ανθρωπότητα, που θα μπορεί να προσπελαστεί απ’ οποιοδήποτε σημείο της Γης. Κάτι τέτοιο θα είναι γεγονός τρομακτικής σημασίας, μπορεί να προδιαγράψει μια πραγματική διανοητική ενοποίηση όλης της φυλής μας. Όλη η ανθρώπινη μνήμη θα είναι διαθέσιμη σε συντομότατο χρόνο σε κάθε ξεχωριστό άτομο. Και το πιο σημαντικό από όλα: ένα τέτοιο αρχείο δεν κινδυνεύει από καμία καταστροφή… Οι διορατικοί στοχαστές αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι το πιο ελπιδοφόρο μονοπάτι για τη διανοητική μας εξέλιξη οδηγεί στη δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου συλλογικού οργάνου για τη συλλογή, την ταξινόμηση, τη σύνοψη και τη διάχυση της γνώσης, παρά στην περαιτέρω προσπάθεια βελτίωσης του υφιστάμενου συντηρητικού πανεπιστημιακού συστήματος».

Είναι εντυπωσιακό ότι σήμερα, 80 χρόνια μετά, το όραμα του Γουέλς παίρνει μορφή στο internet, που μετατρέπεται στο σημαντικότερο μέσο ενημέρωσης, εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, αλλά και ψυχαγωγίας, που δημιούργησε ο ανθρώπινος πολιτισμός. Σε αυτό το ελπιδοφόρο μονοπάτι βλέπουμε να κερδίζουν έδαφος οι χώρες που συστηματικά επιδιώκουν να αξιοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες για τους πολίτες τους σε αυτό το νέο πεδίο παγκόσμιου συν-ανταγωνισμού που δημιουργεί η οικονομία της γνώσης. Και η επιτυχία σε αυτό δεν καθορίζεται πλέον από την επιστημονική φαντασία αλλά από τη διορατική πολιτική και τις δράσεις των κυβερνήσεων και των οργανισμών του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού τομέα.