Ο Σουλτάνος κι ο Εμίρης…

Η ασφυκτική πίεση που ασκούν η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της στο Κατάρ με την έγκριση, αν όχι με την υποκίνηση, της κυβέρνησης Τραμπ θα επηρεάσει άμεσα τις ισορροπίες ανάμεσα στην Τεχεράνη και το Ριάντ.

Αν το Κατάρ υποταγεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στη Σαουδική Αραβία, σύντομα θα έχουμε εξελίξεις και στο σουλτανάτο του Ομάν, που κρατά, όπως και το Κατάρ, πολιτική ίσων αποστάσεων ανάμεσα στο Ριάντ και στην Τεχεράνη, αλλά και στην Υεμένη, όπου οι δύο ανταγωνίστριες περιφερειακές δυνάμεις διεξάγουν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων.

Η εμβέλεια της Τουρκίας

Οι παρενέργειες όμως της καραντίνας του Κατάρ από το Ριάντ και τους συμμάχους του δεν σταματούν στα παραπάνω, καθώς στις εξελίξεις των επόμενων εβδομάδων διακυβεύεται ό,τι έχει απομείνει από την περιφερειακή εμβέλεια και αξιοπιστία της Τουρκίας.

Το Κατάρ, ο στενότερος σύμμαχος της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, από την Αίγυπτο και τη Γάζα, όπου μαζί στήριξαν τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και τη Χαμάς, μέχρι τη Συρία και το Ιράκ, όπου στήριζαν τις πιο ακραίες φονταμενταλιστικές σουνιτικές οργανώσεις, έχει συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με την Τουρκία.

Σε μια πρώην βρετανική στρατιωτική βάση κοντά στην Ντόχα βρίσκεται κλιμάκιο περίπου 100 Τούρκων στρατιωτικών και οι εγκαταστάσεις μπορούν ανά πάσα στιγμή να φιλοξενήσουν 5.000 έως 6.000 Τούρκους στρατιώτες συν πλήρη χερσαία μηχανοκίνητη, εναέρια και ναυτική κάλυψη.

Μέχρι στιγμής η Άγκυρα δεν έχει αφήσει ούτε καν ως υπονοούμενο την απειλή εμπλοκής της στο Κατάρ, προφανώς και για να μην έρθει σε ένα ακόμη, πλην του κουρδικού, μέτωπο σε ευθεία αντιπαράθεση με την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή. Έτσι, έχει περιοριστεί στην αποστολή τροφίμων και στη μετάβαση την Τετάρτη 14 Ιουνίου του υπουργού Εξωτερικών Τσαβούσογλου στην Ντόχα.

Το Κατάρ είναι η μόνη περίπτωση εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες όπου υπάρχει πλαίσιο στρατιωτικής συνεργασίας της Τουρκίας με χώρα της ευρύτερης περιοχής και όπου η τουρκική εμπλοκή κρίνεται από την τοπική κυβέρνηση αναγκαία και βαρύνουσα.

Αν η Άγκυρα δεν στηρίξει διπλωματικά, που είναι και το πιθανότερο, ή, ακόμη περισσότερο, με ενίσχυση της επιτόπου στρατιωτικής της παρουσίας τον εμίρη του Κατάρ, έχει υπογράψει και επισήμως το τέλος των φιλοδοξιών της να ασκήσει περιφερειακό ρόλο, καθώς, σε αντίθεση με το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, που στηρίζουν τους συμμάχους τους στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και στην Αραβική Χερσόνησο, ο Ερντογάν θα προβάλει αδύναμος, με τη σκληρή ρητορική του να αφορά μόνο εσωτερικές επικοινωνιακές ανάγκες.

Προειδοποίηση

Στην Άγκυρα, όπου ακόμη δεν έχουν συνέλθει από την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να δώσει βαρέα όπλα στους Κούρδους της Συρίας αλλά και να στηρίξει την απόφαση των Κούρδων του Βορείου Ιράκ να διεξαγάγουν τον προσεχή Οκτώβριο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της αυτόνομης οντότητας που έχουν συγκροτήσει μετά την άνοιξη του 1991 και την Καταιγίδα της Ερήμου, γνωρίζουν πολύ καλά ότι η καραντίνα, διπλωματική και συγκοινωνιακή, στο Κατάρ θα μπορούσε να διαβαστεί και σαν προειδοποίηση προς τον Ερντογάν να σταματήσει να παρενοχλεί την πολιτική των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Στην Τουρκία, άλλωστε, πριν από δεκαπέντε και πλέον χρόνια είχε κυκλοφορήσει το πολιτικό θρίλερ με τίτλο «Metal Storm», που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια τουρκική παραλλαγή της επέμβασης του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία την άνοιξη του 1999, με τους Κούρδους στη θέση των Κοσοβάρων Αλβανών.

Διπλωματική ομηρία

Οι προσπάθειες του Ερντογάν με τη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία και στο Ιράκ να παρεμποδίσει την αναβάθμιση του ρόλου των Κούρδων από τις ΗΠΑ απέτυχαν οικτρά, καθώς προσέκρουσαν στην απόλυτη απόρριψη όχι μόνο της Ουάσινγκτον αλλά και της Μόσχας.

Επιπλέον, αδιαπραγμάτευτα απορριπτική υπήρξε η θέση τόσο της Δαμασκού όσο και της Βαγδάτης, που χαρακτήρισαν την τουρκική στρατιωτική παρουσία ως παράνομη και ως εισβολή σε έδαφος ξένων χωρών.

Υπάρχουν δύο μέτωπα, οι εξελίξεις στα οποία επηρεάζονται από τις ΗΠΑ, που κρατούν σε μια ιδιότυπη διπλωματική ομηρία τον Ερντογάν:

• Είναι οι δύο Τούρκοι που κρατούνται στη Νέα Υόρκη με την κατηγορία λαθρεμπορίου για παράκαμψη των κυρώσεων των ΗΠΑ στο Ιράν, μια υπόθεση που, αν ερευνηθεί σε βάθος, αγγίζει στενούς συνεργάτες αλλά και την ίδια την οικογένεια του Ερντογάν. Στο παραπάνω προστέθηκαν την Πέμπτη 15 Ιουνίου οι συλλήψεις δύο Τούρκων για την εμπλοκή τους στους ξυλοδαρμούς αντιφρονούντων διαδηλωτών μπροστά στην τουρκική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον στη διάρκεια της εκεί επίσκεψης του Τούρκου Προέδρου.
• Το κυριότερο όμως χαρτί στα χέρια των ΗΠΑ είναι ότι, σε αντίθεση με τον χειμώνα 2015-2016, που μαίνονταν οι συγκρούσεις στη ΝΑ Τουρκία, όχι πλέον σε ορεινές δύσβατες περιοχές αλλά και σε μεγάλες πόλεις, μεταξύ Κούρδων ανταρτών του ΡΚΚ και των τουρκικών δυνάμεων, τώρα επικρατεί σχετική ηρεμία, προφανώς κατόπιν πιέσεων της Ουάσινγκτον στις κουρδικές οργανώσεις της Συρίας PYD και YPG, που είναι αδελφές οργανώσεις του ΡΚΚ.

Έμμεσα αλλά σαφώς διατυπωμένο, το μήνυμα της Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα είναι «τέρμα στα παιχνίδια και στους ελιγμούς εκτός συνόρων οπουδήποτε στη Μέση Ανατολή, αν θέλετε εσωτερική σταθεροποίηση».