Λιτότητα σε πενταετή παρένθεση!

Ο ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος και πρώην πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι προχώρησε την Κυριακή σε έναν ελιγμό που αιφνιδίασε τους πάντες εντός και εκτός συνόρων. Πρότεινε να παγώσει το Δημοσιονομικό Σύμφωνο που προβλέπει σταδιακή μείωση και εκμηδένιση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων στην Ιταλία για μία πενταετία στο σταθερό ποσοστό του 2,9%!

Προσέξτε το ποσοστό, γιατί ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, καθώς σχεδόν ταυτίζεται με το πλαφόν 3% για τα δημοσιονομικά ελλείμματα που θέτει το Σύμφωνο Σταθερότητας, άρα διευκολύνει τη διόρθωση, το μακιγιάρισμα σε περίπτωση υπέρβασής του…

Το μήνυμα του Ρέντσι

Ο Ρέντσι προφανώς ετοιμάζεται από τώρα για τις βουλευτικές εκλογές που θα γίνουν κανονικά τον Μάιο του 2018 και σε περίπτωση πολιτικού ατυχήματος νωρίτερα. Αν οι αντίπαλοί του φλερτάρουν με την επιστροφή στη λιρέτα και παράλληλα νομίσματα, ο πρώην και φιλοδοξών να είναι και ο επόμενος πρωθυπουργός κρατά τη χώρα στην Ευρωζώνη, αφού όμως παγώσει τους δημοσιονομικούς καταναγκασμούς για μία πενταετία, όσο δηλαδή διαρκεί η θητεία της Βουλής.

Τα παραπάνω δεν πρέπει να υποτιμηθούν ως ψηφοθηρικά τεχνάσματα και μόνο, καθώς αν, όπως είναι το πιθανότερο, ο Ρέντσι επιμείνει και εμβαθύνει στην πρότασή του για χειραφέτηση της Ιταλίας από τη δημοσιονομική πειθαρχία, τότε στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ρώμης δεν θα υπάρχει καμία πολιτική δύναμη που να μην αμφισβητεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τους σημερινούς κανόνες λειτουργίας της Ευρωζώνης.

Άλλωστε μικρή σημασία έχει αν τα πυροτεχνήματα Ρέντσι δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να γίνουν δεκτά ως βάση συζήτησης στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες. Το μήνυμα του Ρέντσι επί της ουσίας είναι να υιοθετηθεί η προσέγγιση της ελαστικής ερμηνείας ή παρερμηνείας των συνθηκών, όπως ακριβώς έγινε με την πρόσφατη διάσωση από το ιταλικό κράτος τριών τραπεζών με μεθόδευση που παραβίαζε και το πνεύμα και το γράμμα των σχετικών κανονισμών που διέπουν τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος στην Ευρωζώνη.

Ιταλική ανταρσία

Η σημασία και βαρύτητα της ανταρσίας Ρέντσι είναι κυρίως πολιτική: Στην πορεία για τις εκλογές του Μαΐου 2018 να μην υπάρχει κανένα κόμμα που να υπερασπίζεται το σημερινό στάτους κβο στην Ευρωζώνη και να εντάσσει τις όποιες προτάσεις, μεταρρυθμίσεις και εμβαθύνσεις με δεδομένη ως προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ την τήρηση όσων προβλέπονται από τις συνθήκες.

Εκ των πραγμάτων η πρωτοβουλία Ρέντσι ήρθε να σκιάσει το μήνυμα μιας απαρχής ρεαλιστικής στροφής του Κινήματος Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, καθώς ηγετικό του στέλεχος είχε πρόσφατα δηλώσει ότι η δέσμευση για δημοψήφισμα αποχώρησης από την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη δεν είναι δέσμευση που θα υλοποιηθεί αυτόματα την επομένη εκλογικής νίκης αλλά απλώς ένα σχέδιο Β που θα τεθεί σε εφαρμογή μόνο στην περίπτωση που αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις της Ρώμης με το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες.

Για τη Λέγκα του Βορρά του Σαλβίνι δεν υπάρχουν οι παραπάνω αποχρώσεις, καθώς η αποχώρηση από την Ε.Ε.-Ευρωζώνη δεν είναι μόνο προϋπόθεση για τον τερματισμό της δημοσιονομικής λιτότητας και της επιστροφής στην ανάπτυξη αλλά και απαραίτητη κίνηση για να κλείσουν τα σύνορα της χώρας σε πρόσφυγες-μετανάστες.

Τέλος, ο Μπερλουσκόνι και η Φόρτσα Ιτάλια είναι ανοιχτοί σε κάθε ευρωσκεπτικιστική πλειοδοσία, αν αυτό επιφέρει κέρδη και επιτρέπει αξιοπρεπή πολιτική επιβίωση στο σκηνικό διπολικής σύγκρουσης Δημοκρατικού Κόμματος και Κινήματος Πέντε Αστέρων. Κατά καιρούς ο Καβαλιέρε έχει κάνει αναφορές σε επιστροφή στη λιρέτα, σε παράλληλο νόμισμα, και μάλιστα έχει φτάσει στο σημείο να προτείνει στη Γερμανία να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη! Επιπλέον, θυμίζει συνεχώς ότι τον Νοέμβριο του 2011 ανετράπη με παρέμβαση των Μέρκελ-Σαρκοζί, κατά συνέπεια από τότε μέχρι και σήμερα είναι ο τελευταίος εκλεγμένος πρωθυπουργός της Ιταλίας.

Όμως η πανεθνική αυτή σύγκλιση στην αμφισβήτηση των όρων και των κανόνων συμμετοχής της χώρας στην Ευρωζώνη δεν περιορίζεται στην πολιτική σκηνή της Ρώμης, δεν αποτελεί κλασική ιταλική ρητορική πλειοδοσία και υπερβολή.

Η Confindustria, η εργοδοτική συνομοσπονδία της Ιταλίας, ένα σχήμα αντίστοιχο του ΣΕΒ, έχει μια μειοψηφική μεν, αλλά βαρύνουσα πτέρυγα –που αγγίζει σχεδόν το 40% και αποτελείται κυρίως από μικρομεσαίες επιχειρήσεις–, η οποία τάσσεται υπέρ της επιστροφής στη λιρέτα ως μονόδρομης επιλογής που μπορεί να διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανικής παραγωγής και να τονώσει τις εξαγωγές.

Ταχύτατη προσαρμογή

Η προσαρμογή του Ρέντσι στη ρεαλπολιτίκ της πολιτικής επιβίωσης μετά την ήττα του στο δημοψήφισμα και την αποχώρησή του από την πρωθυπουργία υπήρξε ταχύτατη. Αν στα τέλη Αυγούστου του 2016 ήταν ο οικοδεσπότης της Μέρκελ και του Ολάντ σε μια τριμερή συνάντηση κορυφής για το μέλλον της Ευρώπης με το επικοινωνιακό υπονοούμενο ότι οι τρεις χώρες –Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία– είναι το ηγετικό διευθυντήριο της Ευρώπης, σχεδόν έναν χρόνο μετά διαμηνύει ότι δεν θα είναι ο αφελής ηγέτης που θα αυτοκτονήσει εκλογικά, αφήνοντας στους αντιπάλους του την αμφισβήτηση μιας παρατεταμένης δημοσιονομικής λιτότητας που ανέδειξε το ετερόκλητο και αντισυστημικό μόρφωμα του Μπέπε Γκρίλο πρώτη δύναμη στις δημοσκοπήσεις.