Η «βαρουφακιάδα» αναδεικνύει τον λογαριασμό του 2015

Η επιστροφή του κ. Βαρουφάκη και της περιόδου κατά την οποία οι επιλογές του κυριαρχούσαν στην κυβέρνηση Τσίπρα, στην επικαιρότητα, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στον πρωθυπουργό κ. Τσίπρα και στους βασικούς συνεργάτες του.

Έλλειψη αξιοπιστίας

Κατά την άποψή μου, ο πρώην υπουργός Οικονομικών κ. Βαρουφάκης χαρακτηρίζεται από έλλειψη αξιοπιστίας. Το 2014 και το 2015, όταν ήταν σε θέση να προωθήσει τις επιλογές του στον ΣΥΡΙΖΑ και στην κυβέρνηση Τσίπρα, πρότεινε τη ρήξη με την Ευρωζώνη, υποστηρίζοντας ότι αυτή θα μπορούσε να συνδυαστεί με την προστασία του πραγματικού εισοδήματος και του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων. Στην αντίληψη του κ. Βαρουφάκη, η Ελλάδα θα μπορούσε να εκβιάσει την προσαρμογή των εταίρων στις επιλογές Τσίπρα-Βαρουφάκη, με το σκεπτικό ότι ενδεχόμενη ρήξη θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την Ευρωζώνη. Για όσους δεν είχαμε παρασυρθεί από την έκρηξη λαϊκισμού της περιόδου εκείνης, ήταν φανερό ότι οι επιλογές του πρωθυπουργού και του υπουργού Οικονομικών μας οδηγούσαν σε μια ήττα εθνικών διαστάσεων. Όλοι όσοι εμφανίζονται να ανήκουν σήμερα στον κύκλο των βασικών συνεργατών του πρωθυπουργού κ. Τσίπρα και πρωταγωνιστούν στη διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής είχαν προσυπογράψει τις επιλογές Βαρουφάκη. Αυτό ισχύει για τον κ. Τσακαλώτο, τον κ. Παππά και τον κ. Τζανακόπουλο, οι οποίοι σήμερα προσπαθούν να κρατήσουν αποστάσεις πολιτικής ασφαλείας από τις βαρουφακικές επιλογές της περιόδου εκείνης.

Η ηγετική ομάδα της κυβέρνησης είχε προσυπογράψει όλες τις ακραίες επιλογές.

Ένας «τσάρος» της οικονομίας ο οποίος παρουσίαζε ένα μη ρεαλιστικό σχέδιο Β, διαβεβαίωνε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να συγκρουστεί με τους ισχυρούς της Ευρωζώνης χωρίς οικονομικό και κοινωνικό κόστος και μαγνητοφωνούσε τις συνομιλίες που είχε με άλλα ανώτατα κυβερνητικά στελέχη και στο πλαίσιο του Eurogroup είναι εντελώς αναξιόπιστος από πολιτική άποψη. Αυτό αναγνωρίζεται διεθνώς και αποτελεί ίσως το βασικό πλεονέκτημα του υπουργού Οικονομικών κ. Τσακαλώτου, ο οποίος στην αντίληψη των Ευρωπαίων εταίρων είναι συνεργάσιμος για δύο βασικούς λόγους. Βάζει όλες τις υπογραφές που χρειάζεται σε επίπεδο Eurogroup και κυρίως… δεν είναι Βαρουφάκης, με αποτέλεσμα να μη στέκεται εμπόδιο στην αναγκαία συνεννόηση και προώθηση της διαδικασίας. Ο κ. Τσακαλώτος έχει βέβαια το δικό του πρόβλημα αξιοπιστίας, εφόσον στις Βρυξέλλες υπογράφει περίπου τα πάντα, ενώ στην Αθήνα μεταμφιέζεται σε ηγετική προσωπικότητα της υποτιθέμενης αριστερής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ, της λεγόμενης Ομάδας των 53+. Το πρόβλημα αξιοπιστίας του κ. Τσακαλώτου είναι μικρό σε σχέση με την πλήρη έλλειψη αξιοπιστίας που χαρακτηρίζει τον κ. Βαρουφάκη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Τεράστιος ο λογαριασμός

Η έκδοση του νέου βιβλίου του κ. Βαρουφάκη και η προσπάθειά του να κυριαρχήσει, για μερικές εβδομάδες, στην επικαιρότητα αναδεικνύουν τη συλλογική ευθύνη των βασικών στελεχών της κυβέρνησης Τσίπρα στην προώθηση μιας στρατηγικής που μας οδήγησε σε αδιέξοδο και ανέβασε το κόστος της διαχείρισης της κρίσης.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις των ειδικών του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και της Τράπεζας της Ελλάδας, ο λογαριασμός του 2015 μπορεί να φτάνει τα 100 δισ. ευρώ. Η αναπτυξιακή διετία 2015-2016 που είχε προγραμματίσει η κυβέρνηση Σαμαρά μετατράπηκε σε διετία οικονομικής στασιμότητας, το τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε, με αποτέλεσμα να γίνει προβληματική η χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας και να χαθούν γύρω στα 40 δισ. ευρώ δημόσιου χρήματος τα οποία είχαν στηρίξει τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, και η διαπραγματευτική στάση των εταίρων έναντι της Ελλάδας έγινε πιο αυστηρή, με αποτέλεσμα να περιοριστούν οι διευκολύνσεις και να επιβληθούν πρόσθετα μέτρα. Αναφέρω ενδεικτικά την απόφαση για αναβολή της συμφωνημένης αναδιάρθρωσης του χρέους του ελληνικού Δημοσίου για μετά τον Αύγουστο του 2018, οπότε θα είχε ολοκληρωθεί η εφαρμογή του τρίτου προγράμματος-μνημονίου, όπως και την επιβολή πρόσθετων μέτρων, τα οποία θα εφαρμοστούν το 2019 και το 2020, οπότε θα έχει λήξει η δανειακή σύμβαση, η οποία συμπληρώνεται από το αναγκαίο μνημόνιο μέτρων προσαρμογής. Αυτό σημαίνει ότι θα συνεχιστεί η μνημονιακή λιτότητα χωρίς να υπάρχουν μνημονιακές διευκολύνσεις με τη μορφή της χρηματοδότησης του ελληνικού Δημοσίου με προνομιακό επιτόκιο.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Pew, που πραγματοποιήθηκε σε 32 χώρες, οι Έλληνες έχουν το ρεκόρ οικονομικής απαισιοδοξίας.

Ο λογαριασμός που περιγράφουμε επηρεάζει την οικονομική και κοινωνική καθημερινότητα εκατομμυρίων συμπολιτών μας και φθείρει επικοινωνιακά και πολιτικά την κυβέρνηση. Ολοένα περισσότεροι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι δυσκολίες θα ήταν πολύ λιγότερες εάν είχαν αποφευχθεί τα λάθη και οι παραλείψεις του πρώτου εξαμήνου του 2015. Σε δημοσκόπηση που έκανε το αμερικανικό ερευνητικό κέντρο Pew σε 32 χώρες η Ελλάδα έχει το ρεκόρ απογοήτευσης με την κατάσταση της οικονομίας. Πιο αισιόδοξοι είναι οι Ολλανδοί, οι Γερμανοί και οι Σουηδοί, οι οποίοι εκτιμούν σε ποσοστό 84%-87% ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας τους είναι καλή και μόνο 12%-15% των ερωτηθέντων εκτιμούν ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας τους είναι κακή. Τέταρτη στον πίνακα της αισιοδοξίας για την κατάσταση της οικονομίας έρχεται η Πολωνία με 64% θετικές γνώμες για την οικονομία και 31% αρνητικές.

Οι καλές επιδόσεις της ευρωπαϊκής οικονομίας και της Ευρωζώνης επηρεάζουν θετικά και τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, με την αξιολόγηση των εθνικών οικονομικών συνθηκών να είναι τώρα πιο θετική απ’ ό,τι το 2016, αν και οι αρνητικές γνώμες παραμένουν στις περισσότερες περιπτώσεις σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Ο μέσος όρος της έρευνας της κοινής γνώμης που πραγματοποιήθηκε σε 32 χώρες είναι 51% θετικές γνώμες για την οικονομική κατάσταση των συγκεκριμένων χωρών και 45% αρνητικές. Το ρεκόρ της απαισιοδοξίας έχουν οι Έλληνες πολίτες, με μόλις 2% των ερωτηθέντων να θεωρούν την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα καλή και 98% να τη θεωρούν κακή. Η έρευνα της διεθνούς κοινής γνώμης πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο κατά την οποία δεν είχε ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος-μνημονίου, επομένως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ο δείκτης οικονομικής απαισιοδοξίας μπορεί να περιορίστηκε κάπως, χωρίς όμως να χάσει η Ελλάδα το αρνητικό ρεκόρ.

Η «βαρουφακιάδα» υπενθυμίζει στους πολίτες ότι τώρα δεν πληρώνουν τον λογαριασμό της αναγκαίας προσαρμογής, τον οποίο είχαν καλύψει σε μεγάλο βαθμό την περίοδο 2010-2014, αλλά κυρίως τα λάθη του πρώτου εξαμήνου του 2015. Αυτό προκύπτει και από τη σύγκριση των οικονομικών επιδόσεων της Ευρωζώνης με τις οικονομικές επιδόσεις της Ελλάδας. Στην Ευρωζώνη συμπληρώθηκε μία τετραετία σταθερής ανάπτυξης, ενώ στην Ελλάδα επιστρέψαμε από τη μικρή ανάπτυξη του 2014 στη στασιμότητα του 2015-2016 και μόλις το πρώτο τρίμηνο του 2017 υπήρξε θετική εξέλιξη σε ό,τι αφορά το ΑΕΠ.

Στην Ευρωζώνη απορροφήθηκε πλήρως η πρόσθετη ανεργία που προκλήθηκε από τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και τις συνέπειές της και η απασχόληση έφτασε ήδη στα επίπεδα του 2007. Αντίθετα, στην Ελλάδα παρατηρείται μικρή μείωση της ανεργίας, η οποία έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 2011, με τη βοήθεια της μεγάλης αύξησης της μερικής απασχόλησης, της μετανάστευσης των νέων και της οριστικής απομάκρυνσης από την αγορά εργασίας όσων θεωρούν πλέον ότι δεν μπορούν να διεκδικήσουν μια θέση εργασίας.

Τέλος, και η καθυστερημένη επιστροφή του ελληνικού Δημοσίου στις αγορές ανέδειξε το χάσμα που χωρίζει τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας από τις επιδόσεις πρώην μνημονιακών χωρών, με ανάλογα προβλήματα, όπως η Πορτογαλία και η Κύπρος. Η Πορτογαλία και η Κύπρος διαθέτουν τα πενταετή τους ομόλογα με ένα επιτόκιο της τάξης του 1,2% έως 1,8%, ενώ η Ελλάδα επέστρεψε στις αγορές, μετά από τριετή απουσία, με ένα επιτόκιο που αγγίζει το 4,9%, εάν συνυπολογιστούν όλα τα μπόνους που δόθηκαν στους επενδυτές για να ανταλλάξουν ομόλογα που έληγαν το 2019 με ομόλογα που λήγουν το 2022. Στη διαφορά του επιτοκίου αντανακλάται και ο λογαριασμός του πρώτου εξαμήνου του 2015, οπότε Τσίπρας και Βαρουφάκης έκαναν, για τους δικούς τους πολιτικούς λόγους, τα δύσκολα δυσκολότερα.