Το ευρωπαϊκό στοίχημα Μακρόν

Ο Μακρόν έχει πλήρη επίγνωση των λόγων που οδήγησαν στην εκλογική-δημοσκοπική εξαέρωση του προκατόχου του Ολάντ αλλά και στην εκτόξευση των ποσοστών της Λεπέν. Γνωρίζει ότι αν δεν σταθεί ικανός να πιέσει το Βερολίνο σε έναν συνολικό διάλογο για το μέλλον της Ευρωζώνης και της Ε.Ε., όχι μόνο δεν θα μπορέσει να πετύχει την προσαρμογή της Γαλλίας στο πλαφόν 3% των δημοσιονομικών ελλειμμάτων που ορίζει το Σύμφωνο Σταθερότητας αλλά θα βρεθεί αντιμέτωπος και με κύμα κοινωνικής δυσαρέσκειας.

Διπλωματική υπερδραστηριότητα

Προς το παρόν και περιμένοντας τις γερμανικές εκλογές, όπου η πρωτιά της Μέρκελ και των Χριστιανοδημοκρατών είναι αδιαμφισβήτητη, ο Μακρόν βρίσκεται σε διπλωματική υπερδραστηριότητα: Πριν από τις διακοπές φιλοξένησε τον Τραμπ στο Παρίσι ως επίσημο καλεσμένο των εορτασμών για την εθνική επέτειο της 14ης Ιουλίου με αφορμή τα 100 χρόνια από την εμπλοκή των ΗΠΑ στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1917, μια κίνηση που επέτρεψε στον Πρόεδρο των ΗΠΑ να διασκεδάσει σε κάποιον βαθμό την αίσθηση απομόνωσής του στη σύνοδο κορυφής της G-20 στο Αμβούργο στις 7-8 Ιουλίου.

Η επιστροφή από τις διακοπές καταγράφει τις επισκέψεις Μακρόν στην Αυστρία, στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία, τη Σύνοδο των Τεσσάρων στο Παρίσι με προσκεκλημένους τους Μέρκελ, Ραχόι και Τζεντιλόνι με θέμα τη διαχείριση του προσφυγικού, καθώς και την επικείμενη επίσκεψή του στην Ελλάδα στις 7-8 Σεπτεμβρίου.

Ο στόχος της παραπάνω υπερδραστηριοποίησης είναι διπλός, επικοινωνιακός και ουσιαστικός.

Επικοινωνιακός γιατί διαμηνύει ότι θέτει ως επείγουσα προτεραιότητα μια συνολική ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση χωρίς να περιμένει τις εκλογές στη Γερμανία και τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης.

Ουσιαστικός, καθώς οι διμερείς επαφές του Γάλλου Προέδρου προετοιμάζουν τη διαμόρφωση ευνοϊκών συσχετισμών υπέρ της συνέχισης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Δαμόκλειος σπάθη

Ο Μακρόν δεν μπορεί να αρκεστεί σε αλλαγές στην ονοματολογία και στο περιτύλιγμα, αλλά πρέπει κατ’ αρχάς να βρει μια γαλλογερμανική σύνθεση που να εξασφαλίζει μια ισορροπία ανάμεσα στη δημοσιονομική πειθαρχία και τη σταθερή οικονομική ανάπτυξη. Το παράδειγμα προς αποφυγήν είναι ο Ζοσπέν, που μόλις ανεδείχθη πρωθυπουργός, την άνοιξη του 1997, προσήλθε στη σύνοδο κορυφής του Άμστερνταμ με φιλόδοξα σχέδια τροποποιήσεων στο Σύμφωνο Σταθερότητας, για να αρκεστεί τελικά στην αλλαγή του τίτλου με την προσθήκη μιας λέξης: Το Σύμφωνο Σταθερότητας μετονομάστηκε σε Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης!

Ο Μακρόν έχει επίγνωση των σφαλμάτων, των υποχωρήσεων και της αδράνειας των προκατόχων του απέναντι στο Βερολίνο, έχει όμως την ίδια δαμόκλειο σπάθη να οριοθετεί τις κινήσεις του: τον φόβο ότι αν το Παρίσι συγκρουστεί μετωπικά με το Βερολίνο, η Γαλλία, ευάλωτη λόγω του υψηλού δημόσιου χρέους της, θα πιεστεί από τις αγορές με αύξηση του κόστους δανεισμού. Η παραπάνω όμως προσέγγιση κάηκε την εποχή Σαρκοζί, ο οποίος υποτάχθηκε πλήρως στη Μέρκελ τον Οκτώβριο του 2010 στη συνάντηση της Ντοβίλ, με το επιχείρημα ότι σε αντίθετη περίπτωση η Γαλλία θα έχανε την πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ. Ο Σαρκοζί έγινε ο ήσσων εταίρος του ζεύγους Μερκοζί, η Γαλλία όμως στις αρχές του 2012 έχασε την αξιολόγηση ΑΑΑ και λίγο μετά ο Πρόεδρος έχανε τις εκλογές.

Αντιφατικές προτάσεις

Ήδη η δημοτικότητα του Μακρόν φθίνει και είναι δύσκολο να δει κανείς νέα μέτρα δημοσιονομικών περικοπών χωρίς οδυνηρό πολιτικό κόστος.

Κατ’ αρχήν η Μέρκελ έχει αποδεχτεί την πρόταση Μακρόν για μεταρρύθμιση στην Ευρωζώνη-Ε.Ε., με τους «Financial Times» να διερωτώνται αν αυτή η τοποθέτηση θα στοιχίσει εκλογικά στην καγκελάριο.

Η πρόταση Μακρόν είναι η δημιουργία υπουργείου Οικονομικών της Ευρωζώνης που θα συντάσσει κοινό προϋπολογισμό τον οποίο θα εγκρίνει το Κοινοβούλιο του Ευρώ, το οποίο θα προέρχεται είτε από το Ευρωκοινοβούλιο είτε από τα εθνικά Κοινοβούλια. Με δυο λόγια, η Γαλλία θέτει ευθέως το ζήτημα της πολιτικής διαχείρισης της Ευρωζώνης, την ίδια στιγμή που ο Σόιμπλε θέλει την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ως τεχνοκρατικού θεσμού υπεράνω πολιτικού ελέγχου που θα αντικαταστήσει την Κομισιόν στον έλεγχο της δημοσιονομικής πειθαρχίας και το ΔΝΤ στην περίπτωση που κάποια χώρα-μέλος της Ευρωζώνης χάσει την πρόσβαση στις αγορές.

Η αντίφαση είναι ορατή ανάμεσα στις δύο προτάσεις, που είναι τελείως διαφορετικές και δεν επιτρέπουν συμβιβασμούς σαν αυτούς που είχαμε συνηθίσει κατά το παρελθόν, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη συνταγματική συνθήκη του 2003 που προσπαθούσε να συνδυάσει τον τότε γερμανικό φεντεραλισμό με την εμμονή της γαλλικής πλευράς στη διακυβερνητική συνεργασία.

Πιο ευάλωτος

Ας το επαναλάβουμε μία ακόμη φορά: ο Μακρόν, που στηρίζεται από μια νεοπαγή κεντρώα κομματική παράταξη, είναι πιο ευάλωτος στην κοινωνική δυσαρέσκεια απ’ ό,τι οι Σαρκοζί και Ολάντ, που είχαν τη στήριξη δύο ιστορικών παρατάξεων, της γκολικής Δεξιάς και του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Η υπερδραστηριοποίηση στη διεθνή σκηνή από μόνη της δεν αρκεί, εάν δεν υπάρξουν σαφείς κόκκινες γραμμές στη διαπραγμάτευση για το μέλλον της Ε.Ε.-Ευρωζώνης. Μην ξεχνάμε ότι υπερδραστήριος την περίοδο 2007-2010 είχε υπάρξει και ο Σαρκοζί, με προσέγγιση με τις ΗΠΑ, πρωτοβουλία για τη Μεσόγειο, άνοιγμα στην Ανατολική Ευρώπη και, τέλος, τη σύγκληση της πρώτης συνόδου κορυφής της Ευρωζώνης τον Νοέμβριο του 2008 στο Παρίσι.

Βραχυπρόθεσμα ο Μακρόν θα δυσκολευτεί πολύ να καταθέσει στην Κομισιόν προϋπολογισμό για το 2018 χωρίς περικοπές σε κοινωνικές πολιτικές και επιδόματα, μέτρα που προκαλούν κοινωνική οργή, καθώς θα είναι η πολλοστή φορά που προαναγγέλλονται περικοπές στο όνομα της Ευρώπης, και ταυτόχρονα κρίνονται ως ανεπαρκή τόσο από το Βερολίνο όσο και από τις Βρυξέλλες.