Η πολιτική αποτελεσματικότητα δεν νομοθετείται
Τα αυθαίρετα, ανεξάρτητα από την περίοδο κατασκευής τους, είναι το αποτέλεσμα ενός φαύλου κύκλου κακών επιλογών και άστοχης παρεμβατικότητας. Ο λαϊκισμός, οι πολιτικές μηχανορραφίες και η ώσμωση των υπηρεσιών με πάσης φύσεως μικροσυμφέροντα και «συλλογικότητες» δημιούργησαν ένα κλίμα αποδοχής του «λαϊκού» αυθαιρέτου και εξοβελισμού των «καπιταλιστικών» επενδύσεων.
Η αυθαίρετη κατάτμησης γης, η καταστροφή του περιαστικού τοπίου, η εξόντωση του φυσικού περιβάλλοντος, τα μπαζώματα των ρεμάτων και οι πολεοδομικές δυσμορφίες είναι στρεβλώσεις που συνέβησαν σε γνώση όλων ανεξαιρέτως. Πολλές φορές μάλιστα και με την ευλογία του Προέδρου της Δημοκρατίας! Το προεδρικό διάταγμα του 1926 έγραφε επί λέξει: «Τα χαρακτηριζόμενα ως αυθαίρετα κατεδαφίζονται υπό της αστυνομικής αρχής άνευ οιασδήποτε διατυπώσεως εφ’ όσον δεν εγένετο εν αυτοίς μόνιμος εγκατάστασις ανθρώπων προς κατοικίαν ημέρας και νυκτός».
Με λίγα λόγια, αν ο οικοπεδούχος προλάβει να χτίσει και να μπει μέσα, το κτίσμα δεν κατεδαφίζεται. Η διάταξη αυτή, όπως ήταν φυσικό, εξώθησε τους οικιστές να χτίζουν μικρά και φτηνά αυθαίρετα, για να προλάβουν να τα κατοικήσουν μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο – όπως στην Τουρκία, όπου το αυθαίρετο το λένε σχεδόν επισήμως «gecekondu», που σημαίνει «χτισμένο σε μια νύχτα».
Προ ημερών η Βουλή ψήφισε τον νόμο «Έλεγχος και Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος», ο οποίος μεταξύ άλλων αφορά και τα αυθαίρετα. Κατά τη συζήτηση στη Βουλή πολλοί βουλευτές ισχυρίστηκαν ότι το υπό ψήφιση νομοσχέδιο αποτελεί πιστή αντιγραφή παλαιότερων νόμων. Όμως διαβάζοντάς το διαπιστώνει κανείς ότι εισάγει νέες διατάξεις και διαδικασίες που ενισχύουν τη γραφειοκρατία και επεκτείνουν την κρατική παρεμβατικότητα. Την ίδια άστοχη παρεμβατικότητα η οποία κατά το παρελθόν ανέχτηκε –αν δεν προκάλεσε– τα εκατομμύρια των αυθαιρέτων και την καταστροφή του τοπίου, του μοναδικού συγκριτικού μας πλεονεκτήματος που μπορεί να έλξει ξένα κεφάλαια.
Οι πολεοδομικές πολιτικές που προωθήθηκαν από την εποχή του Τρίτση, αλλά και από παλαιότερα, δεν κατόρθωσαν ούτε τη δυναμική των αυθαιρέτων να συγκρατήσουν ούτε την οργανωμένη δόμηση να προωθήσουν.
Ελπίζουν πολλοί ότι αν μπει τάξη στο θεσμικό πλαίσιο των χρήσεων γης και των χωρικών ρυθμίσεων, όλα θα δουλέψουν ρολόι. Είναι όμως έτσι; Η Αττική από θεσμικής, πολεοδομικής και περιβαλλοντικής πλευράς είναι από τις πλέον θωρακισμένες περιοχές της Ελλάδας. Παρ’ όλα αυτά, ένα στα τρία αυθαίρετα όλης της χώρας στην Αττική χτίστηκε.
Ένας Αμερικανός πολιτικός έλεγε ότι «στην πολιτική δύο πράγματα έχουν σημασία, το πρώτο είναι τα λεφτά και δεν μπορώ να θυμηθώ ποιο είναι το δεύτερο».
Πριν από λίγες μέρες βρέθηκε στο επίκεντρο της επικαιρότητας η BlackRock και η επένδυσή της σε έκταση στον Κηφισό, για την οποία έκταση το προεδρικό διάταγμα που καθορίζει τους όρους δόμησης έχει εγκριθεί από το ΣτΕ, αλλά οι μήνες περνούν και το διάταγμα δεν προωθείται προς υπογραφή. Και καλούνται επιχειρήσεις να διαχειριστούν λεπτές ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί μεταξύ της κυβέρνησης και συλλογικοτήτων ή ομάδων πολιτών με στόχο την υπονόμευση επενδύσεων ανά την επικράτεια.
Άρα το πρόβλημα δεν είναι απαραίτητα οι νόμοι, αλλά ούτε κανένας νόμος λύνει προβλήματα απλώς και μόνο με την ψήφισή του. Διότι ένα είναι σίγουρο: Η πολιτική αποτελεσματικότητα δεν νομοθετείται.
