Από τους ρωμαϊκούς θριάμβους στις πολιτικές απογοητεύσεις

Τη βαλβίδα της αποσταθεροποίησης της χώρας με τις βαριές επιπτώσεις που ενδέχεται να έχει απειλεί να ανοίξει η κυβερνητική προσπάθεια για την παραπομπή των πολιτικών αντιπάλων στη Δικαιοσύνη με αφορμή την υπόθεση Novartis. Στις 5 Φεβρουαρίου, που εστάλη στη Βουλή η δικογραφία, η κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου είχε να αντιμετωπίσει ως μείζον πρόβλημα την ευρεία αμφισβήτηση της πολιτικής της επιλογής να λύσει το θέμα του ονόματος της ΠΓΔΜ. Τρεις εβδομάδες αργότερα, οι διπλωματικές και πολιτικές «σφαλιάρες» που δέχεται διαδέχονται η μία την άλλη με τόσο εξοντωτικό ρυθμό, που η υπόθεση Novartis, από «ζαριά» χαμηλού ρίσκου με υψηλές πολιτικές αποδόσεις, μετατρέπεται σε βαρίδι από το οποίο ο ίδιος ο πρωθυπουργός έδειξε στην ομιλία του στη Βουλή ότι προσπαθεί να απαλλαγεί. Διότι έχει πλέον όλα τα μέτωπα ανοιχτά –και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό– με μόνους συμμάχους τον Καμμένο, τον Μοσκοβισί και τη Χρυσή Αυγή.

Η Moody’s δεν έσωσε το ομόλογο

Η πρώτη ένδειξη της αλλαγής ατζέντας που επιχείρησε ο πρωθυπουργός στην ομιλία του, η οποία ξεκίνησε τα μεσάνυχτα στη Βουλή, ήταν η επίκληση της ανακοίνωσης του οίκου αξιολόγησης Moody’s, ο οποίος, όπως είπε ο κ. Τσίπρας, λίγο πριν είχε ανακοινώσει ότι αναβαθμίζει την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας κατά «δύο μονάδες». Προφανώς ο πρωθυπουργός εννοούσε βαθμίδες, αλλά αυτό είναι δευτερεύον. Το πιο σημαντικό ήταν ότι το συγκεκριμένο δελτίο εκδόθηκε στο Λονδίνο, δηλαδή η Moody’s δούλευε μέχρι τις 9.30 το βράδυ τοπική ώρα, για να ανακοινώσει την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας.

Μέχρι το απόγευμα της Τετάρτης το αξιόχρεο της ελληνικής οικονομίας ήταν Caa2, δηλαδή μία βαθμίδα κάτω από το Caa1, στο οποίο ο ίδιος οίκος είχε τοποθετήσει την Ελλάδα πριν από ακριβώς 3,5 χρόνια, στις 2 Αυγούστου 2014.

Βέβαια, ο ενθουσιασμός του κ. Τσίπρα για την αναβάθμιση σε Β3 –μία βαθμίδα πάνω από τον Αύγουστο του 2014– χρειαζόταν μικρό καλάθι. Την επόμενη μέρα, την Πέμπτη, οι αποδόσεις του επταετούς ομολόγου που είχε εκδώσει η κυβέρνηση πριν από δύο εβδομάδες υποχώρησαν μόλις στο 3,9% από 4,5%, δηλαδή ανέκτησαν περίπου το μισό έδαφος από αυτό που είχαν χάσει στις δύο εβδομάδες από τότε που εκδόθηκε.

Στις 9 Φεβρουαρίου, τέσσερις ημέρες μετά την αποστολή της δικογραφίας της Novartis στη Βουλή, ο δανεισμός είχε γίνει με επιτόκιο 3,5%.

Πιέσεις για λύση στην Κύπρο πριν από τις εξορύξεις

Μία ημέρα μετά, το Σάββατο 10 Φεβρουαρίου, και ενώ η κυβέρνηση βρισκόταν ακόμη στην ευφορία της συντριβής των αντιπάλων της, η πλατφόρμα Saipem 2000 της ιταλικής εταιρείας ΕΝΙ εμποδίστηκε από ένα πλοίο του Τουρκικού Ναυτικού, ενώ έπλεε για εργασίες στο Οικόπεδο 6 της κυπριακής ΑΟΖ. Η Αθήνα αντέδρασε με υπηρεσιακή ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών δύο ημέρες αργότερα. Η Ιταλία περιορίστηκε να πει ότι είναι σε επαφές με τις κυβερνήσεις σε Τουρκία και Κύπρο, η Γαλλία, χώρα από την οποία προέρχεται ο άλλος εταίρος της κοινοπραξίας, η TOTAL, δεν μίλησε. Οι άλλες τρεις χώρες της περιοχής (Ισραήλ, Αίγυπτος και Ιορδανία) με τις οποίες Ελλάδα και Κύπρος είχαν κάνει τριμερείς συνεργασίες, για να ενισχύουν τις ΑΟΖ, δεν πήραν θέση. Έντεκα ημέρες αργότερα, στις 21 Φεβρουαρίου, το Saipem έφυγε χωρίς να φτάσει στο Οικόπεδο 6. «Θα επιστρέψουμε, περιμένοντας να βρεθεί μια λύση από τη διεθνή διπλωματία» δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της ENI, Ντεσκάλτσι.

Όσο κι αν την ίδια ώρα διαψευδόταν ότι η ΕΝΙ είχε πρόθεση να έχει επαφές με τους Τουρκοκυπρίους, δεν αποκλείεται η προσδοκία της πίεσης προς τους Τουρκοκυπρίους να δεχτούν λύση, έτσι ώστε να συμμετάσχουν στη διανομή του οφέλους από τα κοιτάσματα, να μεταφερθεί πλέον στην ελληνοκυπριακή πλευρά ως προϋπόθεση για τη γεώτρηση, καθώς η Άγκυρα επιμένει ότι «δεν θα επιτρέψουμε μονομερή γεώτρηση στην Κύπρο».

Νηφαλιότητα… από μακριά στα Ίμια

Τρεις ημέρες αργότερα, επτά ημέρες μετά την αποστολή της δικογραφίας στη Βουλή, ένα σκάφος του Τουρκικού Λιμενικού διεμβόλισε ένα σκάφος του Ελληνικής Ακτοφυλακής κοντά στα Ίμια και την επομένη, ενώ η κυβέρνηση αυτοραινόταν με τις δάφνες που η ίδια επιφύλασσε για τον εαυτό της για τη νηφαλιότητα στην αντίδραση –δηλαδή την καμία αντίδραση–, η Άγκυρα διακήρυξε ότι τα Ίμια είναι δικό της έδαφος.

Η Αθήνα περιορίστηκε σε ανακοινώσεις της υπηρεσιακής ιεραρχίας του υπουργείου Εξωτερικών, κάνοντας λόγο για «επικίνδυνο συμβάν» και απαντώντας σε ό,τι αφορά την κυριαρχία στα Ίμια. Την επόμενη μέρα ο πρωθυπουργός πήγε στην Ακτοφυλακή, ο υπουργός Άμυνας κάπου ήταν και ο υπουργός Εξωτερικών απείλησε την Άγκυρα με κυρώσεις… αν το ξανακάνει.

Την ίδια στιγμή η Ουάσινγκτον, στην οποία η Αθήνα είχε εναποθέσει τις ελπίδες της για διεθνή προστασία, όπως και το ΝΑΤΟ, απέφευγαν να πάρουν θέση, καλώντας τις δύο χώρες να «τα βρουν».

Προφανώς, προετοιμάζοντας τη «Novartis», η κυβέρνηση δεν είχε πάρει στα σοβαρά την προειδοποίηση του Αμερικανού πρέσβη, μία εβδομάδα νωρίτερα, για το ενδεχόμενο «ατυχήματος» στο Αιγαίο.

Μόνοι erga omnes

Η δύσκολη διεθνής θέση της χώρας κατέστη ακόμη πιο σαφής κατά τη συνέντευξη που έδωσε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς στον Alpha στις 15 Φεβρουαρίου, στην οποία είπε ότι η λύση στο θέμα του ονόματος κινείται στο πλαίσιο που επιθυμούν τα Σκόπια. «Το όνομα θα είναι λατινικό, θα είναι στα αγγλικά ας πούμε, και μετά, εν δυνάμει, να μεταφράζεται σε όλες τις γλώσσες. Αυτό νομίζω ότι θα είναι εκείνο που θα επιθυμούσαν στα Σκόπια» είπε ο κ. Κοτζιάς, ο οποίος αμέσως μετά διευκρίνισε ότι η δική του επιθυμία «είναι πιο σύνθετη»: «Θα ήθελα να είναι ένα όνομα που ήδη, ηχητικά, και όπως το βλέπει κανείς, θα αντιλαμβάνεται ότι είναι κάποια άλλη Μακεδονία, γεωγραφική οντότητα, όχι ιστορική κληρονομιά από την ελληνική Μακεδονία», επιθυμία που, όπως συνάγεται από τη συνέντευξη, απέχει από το πλαίσιο της λύσης, αλλά και από τις προσδοκίες της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων.

Λίγες ημέρες αργότερα, στις 21 Φεβρουαρίου, κατέστη προφανές πόσο δύσκολη θα είναι και η επιβολή του ονόματος «έναντι όλων», όταν η καγκελάριος Μέρκελ καλωσόρισε στο Βερολίνο τον «Μακεδόνα πρωθυπουργό», ενώ στις 22 Φεβρουαρίου ο επίτροπος για τη διεύρυνση Γιοχάνες Χαν προανήγγειλε ότι το καλοκαίρι θα απευθυνθεί πρόσκληση προς την ΠΓΔΜ για ενταξιακές διαπραγματεύσεις, χωρίς αναφορά σε λύση στο όνομα.

Μοναξιά στο Eurogroup

Λίγες ημέρες αργότερα, την Καθαρά Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου, και ενώ η κυβέρνηση ετοιμαζόταν να ορίσει τη συζήτηση για την Προκαταρκτική στη Βουλή, το Eurogroup αιφνιδίασε την κυβέρνηση μεταθέτοντας την εκταμίευση της δόσης για την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης μετά τα μέσα Μαρτίου. Μάλιστα έθεσε ως προϋποθέσεις για την εκταμίευση τη διεξαγωγή των πλειστηριασμών και την έκδοση της απόφασης του ΣτΕ για το Ελληνικό.

Οι εταίροι, οι οποίοι γνωρίζουν ότι τα περιθώρια ευελιξίας της Αθήνας είναι ελάχιστα, δεν έδειξαν διατεθειμένοι να διευκολύνουν τον ρωμαϊκό θρίαμβο που σχεδίαζε ο κ. Τσίπρας με τη Novartis και δεν έδειξαν να έχουν εμπιστοσύνη στις διαβεβαιώσεις Τσακαλώτου, τις οποίες άλλωστε έχουν πάρει άπειρες φορές. Ο πρόεδρος του Eurogroup είπε ότι η λήξη του προγράμματος περνά από την πλήρη εφαρμογή του μνημονίου και πρότεινε στην ελληνική κυβέρνηση να ζητήσει η ίδια προληπτική πιστωτική γραμμή, στην απόρριψη της οποίας έχει μείνει μόνη. Μόνη και με μόνη φωνή στήριξης τον επίτροπο Μοσκοβισί, η αξιοπιστία του οποίου για την Ελλάδα είναι περιορισμένη, καθώς δεν έχει υπάρξει δήλωση στην οποία να μην τα βλέπει όλα καλά!