Η εξέλιξη της κινηματογραφικής action ηρωίδας από τη Σιγκούρνι Γουίβερ στην Γκαλ Γκαντότ και την Αλίσια Βικάντερ

Βρισκόμαστε στα τέλη του 1979, αρκετά προτού οι γυναίκες φορέσουν τις εξωφρενικές βάτες της Αλέξις Κόλμπι-Κάρινγκτον και προωθηθούν στον εργασιακό στίβο ως αντρικά κακέκτυπα απληστίας και φιλοδοξίας. Στο μεταίχμιο της δεκαετίας οι γυναίκες είναι ακόμη μητέρες, σύζυγοι, νοικοκυρές. Η μεγάλη οθόνη αντανακλά την πραγματικότητα δημιουργώντας αντίστοιχους γυναικείους ρόλους, όλοι βοηθητικοί, όλοι δευτερεύοντες. Μια πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο θα σας κάνει να αναρωτηθείτε αν υπήρχαν καν γυναίκες στις ταινίες. Είναι η δεκαετία που καθιερώθηκαν μεγαθήρια της υποκριτικής: Ρόμπερτ ντε Νίρο, Αλ Πατσίνο, Τζακ Νίκολσον, Ντάστιν Χόφμαν, Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Ναι, και η Μέριλ Στριπ, που ακόμα όμως κι αυτή για την ερμηνεία της στο «Κράμερ εναντίον Κράμερ» θα βραβευτεί με Όσκαρ Β΄ Γυναικείου Ρόλου. Ήταν, ίσως, και λογικό. Το τέλος του πολέμου του Βιετνάμ δημιούργησε μια σειρά ταινιών (δράματα, περιπέτειες, αστυνομικά, θρίλερ) με αφορμή τον πόλεμο, τον απόηχο ή και τα πραγματικά γεγονότα του. Και ο πόλεμος ποτέ δεν είναι γυναικείο θέμα. Δεν είναι;

Ο κινηματογραφιστής Ρίντλεϊ Σκοτ είχε διαφορετική άποψη. Το 1979 παρουσιάζει το «Alien», μια sci-fi περιπέτεια με κεντρική ηρωίδα μια γυναίκα, τη Ρίπλεϊ. Αντίθετα με ό,τι έχουμε δει παγκόσμια μέχρι εκείνη τη στιγμή, η Ρίπλεϊ της Σιγκούρνι Γουίβερ είναι ανεξάρτητη, κυρία του εαυτού της, πάντα ικανή να υπερασπιστεί τον εαυτό της, δημιουργώντας τελικά την πρώτη action ηρωίδα, πρωταγωνίστρια και όχι συμπληρωματική (όπως π.χ. η ναι μεν δυναμική Λίντα Χάμιλτον στον «Εξολοθρευτή» το 1984), εντέλει άξια να «κουβαλήσει» ένα εμπορικό franchise και να σπάσει ταμεία.

Ακόμα κι έτσι, οι θεατές προτιμούσαν (;) τις γυναίκες ηθοποιούς ευαίσθητες, μυστηριώδεις, σέξι και όχι βρόμικες, με γυμνασμένα μπράτσα, να σπάνε στο ξύλο τρομοκράτες, Ρώσους, Κινέζους και μαφιόζους. Η Κιμ Μπάσιντζερ, η Ντέμι Μουρ, η Μισέλ Φάιφερ, η Κάθλιν Τέρνερ, που μεσουρανούν στα ’80s, απαντούν σε αυτό το τρίπτυχο.

Θα φτάσουμε στο 2002 για να δούμε μια γυναίκα, την Ουκρανή Μίλα Γιόβοβιτς, να τα βάζει με καθάρματα, να χειρίζεται όπλα και αυτοκίνητα σαν να είναι το κραγιόν της και, κυρίως, να φέρνει λεφτά στα ταμεία. Με το «Resident Evil», που προέρχεται από video game, η Γιόβοβιτς έγινε είδωλο των φανατικών της περιπέτειας, αλλά όχι μια ηθοποιός εγνωσμένης αξίας. Ωστόσο, έχει ανοίξει την πόρτα για τις υπόλοιπες πρωταγωνίστριες, κυρίως έχει καταθέσει σαφείς ενδείξεις πως δεν μπορεί μόνο ο Μπρους Γουίλις να σώσει τον πλανήτη.

Ο Κουέντιν Ταραντίνο και η Ούμα Θέρμαν στο «Kill Bill», την αμέσως επόμενη χρονιά, θα παραδώσουν έναν από τους πιο εικονικούς γυναικείους ρόλους. Η Νύφη ξεπερνά το αβοήθητο θηλυκό, τον ρόλο της μητέρας ή τη «δύσκολη» γυναίκα. Δίνει μια μάχη απέναντι στα αρχέτυπα και κερδίζει.

Σήμερα, ακόμα και οι γυναίκες εκείνες που έχουν κερδίσει Όσκαρ ερμηνείας δεν φοβούνται να αναμετρηθούν με το «εύκολο» και «εύπεπτο» σινεμά που απαιτεί περισσότερη δράση, λιγότερους διαλόγους και ελάχιστη αληθοφάνεια. Η Σαρλίζ Θερόν, μία δεκαετία μετά το Όσκαρ της για το «Monster», ισορροπεί αριστοτεχνικά ανάμεσα στις ταινίες του λεγόμενου «σκεπτόμενου σινεμά» και τις ταινίες περιπέτειας. Στο «Atomic Blond», μάλιστα, δεν αρκέστηκε στον ρόλο της υπερκατασκόπου αλλά υπέγραψε και την παραγωγή. Η Χάλι Μπέρι, μετά το δικό της Όσκαρ το 2001, συμμετέχει σχεδόν αποκλειστικά σε περιπέτειες, αφήνοντας το στίγμα της στη saga των «X-Men». H Αντζελίνα Τζολί, ενώ μας κέντρισε το ενδιαφέρον το 1999 με «Το κορίτσι που άφησα πίσω» (Όσκαρ Β΄ Γυναικείου Ρόλου), συνεπήρε τον πλανήτη ως Λάρα Κροφτ και παρ’ όλες τις ποιοτικές της απόπειρες, μπροστά ή πίσω από τον φακό, ήταν οι ταινίες δράσεις που έκοβαν εισιτήρια («Salt», «Wanted»). Για την Τζένιφερ Λόρενς η πορεία ήταν αντίστροφη. Τα «Παιχνίδια Επιβίωσης» της χάρισαν τον τίτλο της πριγκίπισσας των εφηβικών περιπετειών πριν ο Ντέιβιντ Ο. Ράσελ την κάνει βασίλισσα των Όσκαρ. Από την άλλη, η Σκάρλετ Γιόχανσον, μάλλον, βαρέθηκε να περιμένει την Ακαδημία να την προσέξει και έχει βαλθεί να ξεπεράσει και τον Batman σε μεταμφιέσεις.

Είναι τα λεφτά που κάνουν τις ηθοποιούς ρεπερτορίου να σαγηνεύονται από ρόλους υπερανθρώπων ή κάτι θέλουν να μας πουν; Η «Wonder Woman» της Γκαλ Γκαντότ δίνει πολλαπλές απαντήσεις. Η τρίτη ταινία σε εισιτήρια του 2017 είχε μία ακόμη πρωτοτυπία. Γυναίκα στη σκηνοθεσία, την Πάτι Τζένκινς, που είχε την ευφυΐα να επιτρέψει στη γυναίκα ηρωίδα της να είναι κατ’ αρχάς γυναίκα και μετά πολεμίστρια. Η Wonder Woman της αναδεικνύει όλα όσα κινηματογραφικά απέρριπταν οι υπεργυναίκες πρωταγωνίστριες που περιγράψαμε. Είναι ευαίσθητη, είναι ρομαντική. Δεν διψά για αίμα, δεν τροφοδοτείται από την εκδίκηση. Είναι παντοδύναμη αλλά ταπεινή, αδιαφορώντας για την ισχύ. Είναι ιδεαλίστρια, οραματίστρια και δεν φοβάται να πει «σ’ αγαπώ» μήπως η ταινία χαρακτηριστεί «γυναικεία», χαράζοντας μια διαφορετική πορεία και παραδίδοντας μια ηρωίδα που πρώτα απ’ όλα είναι φιλική προς το φύλο της.

Θα καταφέρει να κάνει το ίδιο η Αλίσια Βικάντερ στη «Λάρα Κροφτ» που ήδη προβάλλεται και στις ελληνικές αίθουσες;