Τι προωθείται για τα καταπατημένα δημόσια ακίνητα;

Ήδη από το καλοκαίρι του 2016 ο αν. υπουργός κ. Αλεξιάδης, απαντώντας στην ερώτηση του κ. Μπασιάκου, έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία από τα σημειώματα των περιφερειακών υπηρεσιών που δείχνουν ότι η καταπάτηση των ακινήτων του Δημοσίου οργιάζει. Μάλιστα, απερχόμενος, ο αν. υπουργός έκανε γνωστό ότι θα προωθηθούν σχέδια νόμου για τη ρύθμιση θεμάτων παραχώρησης δημοσίων εκτάσεων διά των οποίων θα παρέχεται η δυνατότητα στους νομείς καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου να τις εξαγοράσουν έναντι τιμημάτων που θα καταβάλλουν στις ΔΟΥ.

Η απόφαση του 2018

Με την απόφαση αρ. 2/4392/0004 η γενική γραμματέας Δημόσιας Περιουσίας Θ. Πέρκα συνέστησε στις 8/3/2018 δεκαμελή ομάδα εργασίας της οποίας έργο «είναι ο προσδιορισμός των όρων και των προϋποθέσεων της δυνατότητας εξαγοράς από τους αυθαίρετους καταπατητές των αυθαιρέτως κατεχομένων ακινήτων του Δημοσίου προκειμένου να εξασφαλιστεί η οριστική επίλυση του σχετικού προβλήματος και να διασφαλιστεί το δημόσιο συμφέρον».

Πράγματι, το ιδιοκτησιακό καθεστώς σε χιλιάδες ακίνητα και οι διαμάχες μεταξύ Δημοσίου και ιδιωτών είναι ένα θέμα που απασχολεί εδώ και δεκαετίες περιοχές της επικράτειας, ενώ η καθυστέρηση ολοκλήρωσης του κτηματολογίου και των δασικών χαρτών συντελεί στη διαιώνισή του.

Τα λεγόμενα «καταπατημένα και κατεχόμενα ακίνητα» αφορούν χιλιάδες περιπτώσεις, τον ακριβή αριθμό των οποίων ακόμη και οι αρμόδιες περιφερειακές υπηρεσίες αδυνατούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια. Μόνιμη επωδός στα σχετικά υπηρεσιακά σημειώματα που παρέλαβε ο κ. Αλεξιάδης ήταν «Τα περισσότερα ακίνητα είναι μη εντοπισμένα… Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία… Δεν υπάρχουν Τοπογραφικά Διαγράμματα… Μοναδική πηγή άντλησης πληροφοριών είναι ο Πίνακας Περιγραφής τους… Δεν υπάρχουν επικαιροποιημένα στοιχεία για τον ακριβή αριθμό των καταπατημένων… Εξετάζονται κατά περίπτωση κάθε φόρα που υποβάλλεται στην Υπηρεσία μας αίτημα εξαγοράς…».

Όσο η λύση αργεί, το πρόβλημα μεγεθύνεται

Οι κατά καιρούς κυβερνήσεις προσπάθησαν με νομοθετικές πρωτοβουλίες να προωθήσουν λύση με δικαίωμα εξαγοράς, ωστόσο τα κριτήρια υπαγωγής ήταν ανεπαρκή ή και ανεφάρμοστα. Το πρόβλημα, όμως, παραμένει ανοιχτό και, κατά πάσα πιθανότητα, χρόνο με τον χρόνο διογκώνεται.

Από τα στοιχεία των Περιφερειακών Διευθύνσεων Δημόσιας Περιουσίας για το 2016, στις ενότητες Αθηνών, Ανατολικής Αττικής, Δυτικής Αττικής και Πειραιά το ποσοστό καταπάτησης εκτιμάται ότι ξεπερνά το 80% του συνόλου των ακινήτων, ενώ για την ενότητα Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας το ποσοστό είναι γύρω στο 70%. Τα αντίστοιχα ποσοστά καταπάτησης για τις νησιωτικές περιφέρειες και ειδικά στο Βόρειο και Νότιο Αιγαίο, σύμφωνα πάντα με τις αρμόδιες περιφερειακές διευθύνσεις, είναι 47% για τα αστικά ακίνητα και 64% για τα εξωαστικά.

Οποιαδήποτε λύση οφείλει να συνεκτιμήσει ορισμένες βασικές παραμέτρους του προβλήματος, όπως το νομικό ξεκαθάρισμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, η εξωδικαστική επίλυση μακροχρόνιων δικαστικών διαδικασιών, καθώς και η επιτάχυνση του κτηματολογίου, ειδικά και κατ’ εξαίρεση στις περιοχές των δημόσιων κτημάτων. Οι συνέπειες από την ένταξη των ακινήτων αυτών στην ιδιωτική περιουσία πολιτών αναμένονται να είναι πολλαπλά θετικές, όπως η έναρξη πληρωμής φορολογικών υποχρεώσεων όπως ισχύουν για το σύνολο της ακίνητης περιουσίας, η προώθηση της οικοδομικής δραστηριότητας και φυσικά το «ξεκαθάρισμα» του καθεστώτος των υπόλοιπων δημοσίων ακινήτων που θα απομείνουν μετά τις εξαγορές.

Το σχέδιο νόμου του 2014

Όλα δείχνουν ότι το υπουργείο θα κινηθεί στα ίχνη του σχεδίου νόμου του 2014, που προωθούσε ευνοϊκούς όρους για την απόδοση των καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου στους καταπατητές, σε συνέχεια μιας προσπάθειας που από το 1995 μέχρι σήμερα συστηματικά μένει σε επίπεδο νομοσχεδίου και ουδέποτε φτάνει στη Βουλή προς ψήφιση.

Το σχέδιο νόμου 2014 προέβλεπε τη δυνατότητα εξαγοράς περίπου 30.000 ακινήτων, αρκεί η διάρκεια της καταπάτησης να ξεπερνούσε τα 20 χρόνια, ενώ το τίμημα της εξαγοράς θα υπολογιζόταν βάσει της χαμηλότερης αντικειμενικής αξίας του γεωγραφικού διαμερίσματος του ακινήτου.

Προϋπόθεση για την εξαγορά ήταν η υποβολή αίτησης εντός ενός έτους από την ισχύ του νόμου, διαφορετικά οι αρμόδιες υπηρεσίες θα εξέδιδαν πρωτόκολλα αποβολής και αποζημίωσης. Μπορούσαν να εξαγοραστούν ακίνητα εντός ορίων οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων μέχρι 5 στρέμματα ή μέχρι την ισχύουσα αρτιότητα για ακίνητα εντός σχεδίου πόλης, ενώ κατ’ εξαίρεση η εξαγορά μπορούσε να επεκταθεί σε όση έκταση υπάρχουν μόνιμα κτίσματα. Για τα αγροτικά ακίνητα η ενιαία έκταση εξαγοράς ήταν μέχρι 10 στρέμματα και μέχρι 20 συνολικά.