Φτύστε, λιντσάρετε, απειλήστε, ψηφίστε

Ο μητροπολίτης κ. Αμβρόσιος προέτρεψε το ποίμνιο να φτύσει τους ομοφυλόφιλους, δικάστηκε και αθωώθηκε. Περιμένατε στ’ αλήθεια ότι ένας ιεράρχης με ισχυρή επιρροή στο ποίμνιο θα καταδικαζόταν εύκολα; Ο βουλευτής και υπουργός Παναγιώτης Καμμένος προέτρεψε δημόσια ορισμένους να λιντσάρουν τον δήμαρχο Πάχτα. Δικάστηκε και αθωώθηκε. Περιμένατε στ’ αλήθεια ότι ο άνθρωπος που είπε μέσα στη Βουλή «στα τέσσερα εσείς», και εξελέγη κατόπιν, θα καταδικαζόταν;

Σε ελάχιστο χρόνο μετά από αυτές τις αθωώσεις ο βουλευτής κ. Σπύρος Δανέλλης ζητά με δημόσια δήλωση την παρέμβαση εισαγγελέα για τις επιστολές-εξώδικα τις οποίες δέχτηκαν οι βουλευτές από τα μακεδονικά σωματεία για το θέμα των Σκοπίων και των συλλαλητηρίων και οι οποίες θεωρούνται απειλητικές. Φοβάμαι ότι ματαιοπονεί. Και αυτοί, αν δικαστούν, θα αθωωθούν. Περιμένετε στ’ αλήθεια ότι οι οργανωτές των συλλαλητηρίων θα τύχουν χειρότερης αντιμετώπισης από τον ιερωμένο και τον πολιτικό; Με ποιον ακριβώς ηθικό κανόνα θα γινόταν κάτι τέτοιο;

Από τον εισαγγελέα στην ηθική

Αρκετά παλιότερα είχε γίνει περίπου σύνθημα το «όποιος έχει στοιχεία, να τα πάει στον εισαγγελέα». Λίγο αργότερα επικράτησε η ατάκα «ό,τι είναι νόμιμο είναι ηθικό». «Να καεί, να καεί το μπουρδέλο η Βουλή» φώναζε το πλήθος απέξω και λίγο αργότερα ψήφισε και έφερε στην εξουσία όποιον από κάθε χώρο φώναζε δυνατότερα ανάλογα συνθήματα και κραυγές.

Το δημόσιο κράξιμο και ο προπηλακισμός των πολιτικών αντιπάλων, των τραπεζιτών, των ξένων, ή όποιου άλλου ο καθένας επιθυμούσε, έφεραν τους αλαλάζοντες στο προσκήνιο και σε θέσεις εξουσίας, όχι απαραίτητα κυβερνητικές. Πολλοί, και στην αντιπολίτευση, κάνουν καριέρα με όπλο το μίσος. Τα επίσημα μέσα μαζικής επικοινωνίας δεν κάνουν κανέναν κόπο να αυτοπεριοριστούν στο τι ακριβώς προβάλλουν. Η ευρύτατη εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έδωσε βήμα στον οποιονδήποτε να πει οτιδήποτε. Μέσα σε αυτό το χάος, οι λογικότεροι και ψυχραιμότεροι δεν μπόρεσαν, και είναι αμφίβολο αν αντέχουν, να αντισταθούν στις κραυγές και στα κηρύγματα μίσους. Ορδές βαρβάρων «εισβάλλουν» κάτω από κάθε προφίλ που προσπαθεί να εκφραστεί με λογική και ψυχραιμία, βρίζοντας και απειλώντας απροσχημάτιστα. Πολλά από τα επίσημα μέσα, ανταγωνιζόμενα στην πραγματικότητα μόνο με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε μεγάλο ποσοστό υιοθετούν τέτοιες πρακτικές.

Κοινός παρονομαστής σε όλα τα παραπάνω το ότι υπάρχει ευρύ κοινό που όχι απλώς αποδέχεται τέτοιες συμπεριφορές αλλά τις επιδοκιμάζει ανοιχτά και επιπλέον τις απαιτεί από τους θεσμικούς του εκπροσώπους. Μην περιμένετε από τη Δικαιοσύνη να λύσει το ζήτημα, δεν μπορεί και δεν είναι ο ρόλος της.

Έχουμε σημειώσει κι άλλη φορά ότι ο (εκάστοτε) νόμος αποτελεί την έκφραση του μέσου όρου των αντιλήψεων που επικρατούν στην κοινωνία τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Αν ο νόμος είναι παλιότερος, θα ερμηνευτεί με το πρίσμα των τρεχουσών αντιλήψεων. Αν είναι νεότερος, αλλά αντίθετος στην κυρίαρχη αντίληψη, θα αποτύχει ή θα ατονήσει και θα καταργηθεί.

Οι ποινικές καταδίκες και οι αξιακοί κώδικες

Ακόμη κι αν καταδικαζόταν ο κ. Αμβρόσιος, πολλοί θα έτρεχαν να του φιλήσουν το χέρι. Ομοίως, αν καταδικαζόταν ο κ. Καμμένος, πολλοί θα τον ψήφιζαν. Και οι δύο βρίσκονται εκεί που βρίσκονται ακριβώς επειδή είναι αυτοί που είναι. Η ποινική καταδίκη δύσκολα θα άλλαζε τον αξιακό κώδικα των πιστών και των ψηφοφόρων.

Καταδίκη για τον μητροπολίτη θα ήταν μια άδεια εκκλησία. Καταδίκη για τον πολιτικό θα ήταν η μη εκλογή του. Καταδίκη για τους απειλούντες τους βουλευτές θα ήταν μια άδεια πλατεία στο επόμενο συλλαλητήριο.

Θα ήταν ουσιαστικές καταδίκες, με βάση την ηθική και το ήθος που θα έπρεπε να έχουν οι πολίτες αυτής της χώρας.

Όπως το έκαναν κι οι «άλλοι»…

Καθόλου άσχετη με τα παραπάνω η ιστορία του ΠΑΟΚ. Πολλοί φάνηκαν ικανοποιημένοι για το γεγονός ότι «κινδυνεύει» να πάρει το πρωτάθλημα χάρη σε μια αμφισβητούμενη δικαστική απόφαση. Με τον ίδιο κακό τρόπο, δηλαδή, που το έπαιρναν κι οι άλλοι. Θεωρείται φυσιολογικό το ότι για να πάρει κανείς το πρωτάθλημα πρέπει να επηρεάσει τα όργανα. Η γνωστή εισβολή με το όπλο επισκίασε τη δικαστική απόφαση, αλλά έφερε, και αυτή, στην επιφάνεια μια χειρότερη εκδοχή του όποιου κώδικα αξιών της ελληνικής κοινωνίας: αφού το έκαναν οι άλλοι, δικαιούμαστε να το κάνουμε κι εμείς. Συμψηφισμός. Πάντα προς το χειρότερο.

Οπαδοί της ομάδας ματαίωσαν, διαμαρτυρόμενοι για την «αδικία», εκδήλωση που οργάνωνε τοπικός βουλευτής, ο οποίος όμως, ίσως θυμούνται κάποιοι, είχε παλιότερα εισβάλει στον αγωνιστικό χώρο για να διαμαρτυρηθεί για απόφαση του διαιτητή. Η ειδησεογραφία λέει ότι η αστυνομία δεν εκλήθη. Με την ίδια λογική, η αθώωση Αμβρόσιου άνοιξε τον δρόμο και για την αθώωση Καμμένου. Μπορεί να λειτούργησε και ως πρόδρομη βαλβίδα εκτόνωσης.

Όταν όμως μια κοινωνία κάνει εκπτώσεις στα θέματα ηθικής και αξιών, είναι βέβαιο ότι θα βρεθεί σύντομα σε φαύλο κύκλο. Η λύση δεν είναι να έρθει κάποιος δικαστής να επιβάλει ποινή και κατόπιν ο ένοχος να ψηφιστεί και να εκλεγεί.

Από την εποχή που ο Ανδρέας Παπανδρέου, κατά παραδοχή πολλών μέγιστος ηγέτης, «διαμαρτυρήθηκε» δημοσίως μόνο για το ύψος του δώρου («όχι και 500 εκατομμύρια») και όχι γι’ αυτό καθαυτό το δώρο, η χώρα αυτή και οι πολίτες της ακολουθούν με συνέπεια τον ολισθηρό δρόμο των εκπτώσεων σε ζητήματα αξιών και ηθικής. Βρίσκουν άλλοθι στη Δικαιοσύνη, οι αποφάσεις της οποίας είναι σε πολλές περιπτώσεις τεχνικού τύπου, με την έννοια ότι ο δικαστής δεν μπορεί να καταδικάσει με αποκλειστικό κριτήριο έναν κώδικα αξιών. Είναι γνωστό ότι, στο ποινικό δίκαιο ειδικά, ισχύει μέχρι τέλους τεκμήριο αθωότητας. Οι νόμοι, οι οποίοι συνιστούν ή υποστηρίζουν έναν αξιακό κώδικα, ψηφίζονται ή επηρεάζονται στο περιεχόμενό τους και από τους κατηγορουμένους, όταν αυτοί είναι δημόσια πρόσωπα.

Μια συλλογική διαστροφή

Δεν είναι τυχαίο ότι οι δικαστικές αποφάσεις για τον Αμβρόσιο, τον Καμμένο και τον ΠΑΟΚ συνάντησαν περιορισμένες χρονικά και ποσοτικά αντιδράσεις, ότι για κάποιους ήταν και αναμενόμενες. Τα θέματα αυτά δεν αφορούν τη λεγόμενη υψηλή πολιτική, ούτε ισχυρά πολιτικά διακυβεύματα. Αφορούν στενά τα περιθώρια ηθικής και δίκαιης κρίσης που καθορίζουν τη συμπεριφορά κάθε ανθρώπου και φυσικά του συνόλου.

Το σύνολο έχει μάθει να ακούει τη συγνώμη και να την αποδέχεται είτε ως μέσον αποφυγής των συνεπειών είτε ως όπλο υπεροχής απέναντι σε αντίπαλο που έκανε το ίδιο… αλλά δεν ζήτησε συγνώμη(!), σε μια επίδειξη συλλογικής διαστροφής. Η ειλικρινής συγνώμη, όμως, εμπεριέχει και την αποδοχή της τιμωρίας. Ενίοτε και της αυτοτιμωρίας. Αλλιώς…

Έχουμε εθιστεί εδώ και δεκαετίες σε ανεξέλεγκτες συμπεριφορές οι οποίες δεν αντιμετωπίζουν κανενός είδους ηθική κύρωση, ακόμη και όταν υπάρχουν καταδίκες από τη Δικαιοσύνη. Έχουμε χάσει τον ηθικό μας προσανατολισμό, αφού προηγουμένως κάναμε επί έτη σοβαρές εκπτώσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία και θεωρήσαμε προσόν το βόλεμα και το χρήμα. Αναζητούμε στις δικαστικές διαδικασίες, στην αθώωση ή στην έλλειψη δίωξης, το άλλοθι για να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο.

Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν. Δημοκρατία είναι ο σεβασμός των κανόνων και η κατοχύρωση των δικαιωμάτων της μειοψηφίας. Αθώωση είναι το άλλοθι για να συνεχίσουμε στην ανηθικότητά μας.