Ο Σκουρλέτης «εκβιάζει» την ουδετεροποίηση των δημάρχων

Ήταν μόλις δύο ημέρες πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 που αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ συναντήθηκε με το Διοικητικό Συμβούλιο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και, όπως έγραψε η «Αυγή» εκείνη την ημέρα, παρουσίασε την κατάργηση του «Καλλικράτη» και την αντικατάστασή του από ένα νέο, ριζοσπαστικό θεσμικό πλαίσιο.

Η αλήθεια είναι ότι ο κ. Πουλάκης, που ήταν επικεφαλής της αντιπροσωπείας, δεν είχε ένα φιλικό Δ.Σ. απέναντί του, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε πάει ιδιαίτερα καλά στις δημοτικές εκλογές του 2014, όταν την πολιτική παρτίδα είχε σώσει η εκλογή της Ρένας Δούρου στην Περιφέρεια Αττικής και η ήττα στον δεύτερο γύρο με σχετικά υψηλά ποσοστά του Γαβριήλ Σακελλαρίδη στον Δήμο Αθηναίων, ο οποίος στον πρώτο γύρο είχε πάρει μόλις 20%.

Το 20% του Σακελλαρίδη ήταν βέβαια διπλάσιο από το –ταπεινωτικό για κόμμα που διεκδικεί την εξουσία– ποσοστό Μηταφίδη στη Θεσσαλονίκη, που είχε πάρει μόλις 10,5%, και τρεις μονάδες επάνω από το 17% που είχε πάρει ο Δρίτσας στον Πειραιά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, ο «Καλλικράτης» σε ισχύ

Έναν χρόνο αργότερα, στις 27 Μαΐου 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν πλέον στην κυβέρνηση και ο τότε υπουργός Εσωτερικών και νυν πρόεδρος της Βουλής, μιλώντας στο συνέδριο της ΚΕΔΕ, είχε πει ότι «σε έναν χρόνο από τώρα θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε τη συζήτηση για μια μεγάλη μεταρρύθμιση», δηλαδή την αντικατάσταση του «Καλλικράτη», του νόμου που ίσχυε για την αυτοδιοίκηση από το 2010.

Σε έναν χρόνο, τον Μάιο του 2016, η συζήτηση δεν είχε ολοκληρωθεί, αλλά μόλις άρχιζε, καθώς η Πολιτική Γραμματεία του κόμματος σε συνεδρίαση με θέμα «την αναγκαιότητα μεταρρύθμισης του νομοθετικού πλαισίου της τοπικής αυτοδιοίκησης στη χώρα στο πλαίσιο ενός τριετούς προγράμματος για την αναβάθμισή της» κατέληξε ότι «το νέο πλαίσιο πρέπει να συμπεριλαμβάνει τη δομή και τη λειτουργία των περιφερειών, των δήμων, τον εκλογικό νόμο των αυτοδιοικητικών εκλογών, αλλά και ευρύτερες μεταρρυθμίσεις που αφορούν τον εκλογικό νόμο των κοινοβουλευτικών εκλογών και τη συνταγματική αναθεώρηση».

Χρειάστηκε να περάσει άλλος ένας χρόνος και τον Ιούνιο του 2017 ο κ. Πουλάκης, ως γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών πλέον, από το βήμα ημερίδας για τις αλλαγές στον «Καλλικράτη», την οποία διοργάνωσε η Νομαρχιακή Επιτροπή Β΄ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ στην Πυλαία, είπε ότι «στόχος είναι εντός του 2017 να έχει ολοκληρωθεί το θεσμικό μέρος της μεταρρύθμισης της αυτοδιοίκησης».

Ο Σκουρλέτης και οι πόροι που δεν υπάρχουν

Ο χρόνος που είχε αναγγείλει ο κ. Βούτσης τον Μάιο του 2015 διήρκεσε 35 μήνες και στις 27 Απριλίου 2018 ο τέταρτος υπουργός Εσωτερικών των κυβερνήσεων Τσίπρα, μετά τον κ. Βούτση, τον κ. Κουρουμπλή και την κ. Γεροβασίλη, ο κ. Πάνος Σκουρλέτης, δημοσιοποίησε την πρόταση νομοσχεδίου χωρίς καμία ουσιαστική αλλαγή στις προβλέψεις του «Καλλικράτη». Επ’ αυτής θα γίνει διαβούλευση μέχρι τις 14 Μαΐου, στη συνέχεια θα κατατεθεί στη Βουλή και θα ψηφιστεί τον Ιούνιο.

Δηλαδή από τις δηλώσεις του υπουργού προκύπτει ότι η κυβέρνηση χρειάστηκε τρία χρόνια για να διαπιστώσει ότι:

• • Οι μεταρρυθμιστικοί στόχοι της προσέκρουαν στο Σύνταγμα.
• • Η εφαρμοστική δυνατότητά τους απαιτούσε πόρους που ούτε υπάρχουν ούτε προβλέπονται.
• • Ο «Καλλικράτης» μπορεί να συνεχίσει να εφαρμόζεται.

«Δεν υπήρχαν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις να στηρίξουμε μια συνολική μεταρρύθμιση. Το πρώτο είναι το Σύνταγμα, που θέτει μια σειρά από αυστηρούς περιορισμούς. Το δεύτερο είναι ότι μια μεταρρύθμιση προϋποθέτει πόρους, οι οποίοι δεν είναι διαθέσιμοι, ούτε θα υπάρξουν στο ορατό μέλλον. Γι’ αυτό κινηθήκαμε με βάση τη σημερινή πραγματικότητα, προωθώντας μια σειρά κρίσιμων αλλαγών που είναι ώριμες, και θα ακολουθήσει ένα δεύτερο νομοσχέδιο, όταν θα έχουμε αντικειμενικά περισσότερες δυνατότητες» είπε ο κ. Σκουρλέτης σε συνέντευξή του στην «Εποχή», στην οποία κάλεσε τους Έλληνες πολίτες «να μην υποτιμάμε, όμως, τις αλλαγές του πρώτου νομοσχεδίου», με βάση τις οποίες προβλέπονται:

• • Αυτόνομη υπηρεσία του υπουργείου Εσωτερικών για τον έλεγχο της νομιμότητας των αποφάσεων της αυτοδιοίκησης.
• • Κατηγοριοποίηση δήμων σε έξι κατηγορίες.
• • Συμπερίληψη στις ανταποδοτικές υπηρεσίες, δηλαδή αυτές που πληρώνουν οι δημότες και του πράσινου.
• • Δυνατότητα σύστασης εταιρειών ειδικού σκοπού στον τομέα της κοινής ωφέλειας για να μπορέσουν οι δήμοι του μητροπολιτικού κέντρου της Θεσσαλονίκης να διεκδικήσουν το ποσοστό της ΕΥΑΘ που είναι προς πώληση.
• • Δυνατότητες σύναψης προγραμματικών συμβάσεων όχι μόνο με τις περιφέρειες αλλά και με άλλους δημόσιους φορείς για την εκπόνηση μελετών.
• • Εφαρμογή απλής αναλογικής για την εκλογή συμβούλων, αύξηση ποσόστωσης γυναικών στο 40% στη διαμόρφωση των ψηφοδελτίων.

Απλή αναλογική: Το σωσίβιο της ανυπαρξίας

Πρακτικά, δηλαδή, μετά από τρία χρόνια εσωκομματικής διαβούλευσης ο ΣΥΡΙΖΑ πέταξε λευκή πετσέτα και στις ρυθμίσεις που είχε καταγγείλει στον «Καλλικράτη» και αποφάσισε να προχωρήσει σε γραφειοκρατικές διευθετήσεις, που εξυπηρετούν τον πολιτικό συνεταιρισμό του κεντρικού κράτους με την αυτοδιοίκηση και την ενίσχυση του πολιτικού της ελέγχου.

Από τις έξι αλλαγές του, ο κ. Σκουρλέτης προβάλλει την απλή αναλογική, αλλά τα υπόλοιπα πέντε από τα έξι σημεία θα ισχύσουν αφότου ψηφιστεί ο νόμος, δηλαδή μέχρι τις επόμενες δημοτικές εκλογές. Άλλωστε, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών του 2014, μετεκλογικά θα είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που οι αυτοδιοικητικές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ θα έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση πλειοψηφιών στα δημοτικά συμβούλια.

Με αυτή τη λογική, ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει διά της απλής αναλογικής την εξαφάνιση της ανυπαρξίας του μέσα στα δεκάδες σχήματα στα οποία θα δώσουν ώθηση οι εξαιρετικά σημαντικές σε τοπικό επίπεδο προσωπικές φιλοδοξίες και αντιπαραθέσεις, αλλά και οι αντιπαλότητες μεταξύ των επιμέρους περιοχών των νέων δήμων που δημιούργησε ο «Καλλικράτης».

Και επειδή οι δικές του δυνάμεις, λόγω μικρού μεγέθους, δεν απειλούνται με διασπάσεις, θα είναι καθοριστική η επίδραση των διασπάσεων στα ψηφοδέλτια που προέρχονται από τους χώρους της ΝΔ και του πρώην ΠΑΣΟΚ, που είναι περισσότερο ισχυρό στην αυτοδιοίκηση απ’ ό,τι στη Βουλή.

Η ουδετεροποίηση των δημάρχων

Στο πλαίσιο αυτό, η προαναγγελία ταυτόχρονων εκλογών για Βουλή και δήμους, σε ό,τι αφορά τους εν ενεργεία δημάρχους, που είναι κρίσιμοι για τη διαχείριση των κατά τόπους θεμάτων της κυβέρνησης, εξυπηρετεί την ουδετεροποίησή τους, έτσι ώστε να μην απευθύνονται μόνο στους ψηφοφόρους του κόμματος με το οποίο είναι συνδεδεμένοι.

Διότι η απλή αναλογική ισχύει για τους συμβούλους, αλλά η εκλογή των δημάρχων στον δεύτερο γύρο με 51% απαιτεί ευρύτερες πλειοψηφίες, οι οποίες καθίστανται αδύνατες αν υπάρχει πολυδιάσπαση των υποψηφιοτήτων και διασύνδεση με ένα κόμμα.

Στην εξυπηρέτηση της ουδετεροποίησης των δημάρχων εντάσσεται η ικανοποίηση πελατειακών επιδιώξεων δημάρχων, με πρώτιστο στόχο όχι τη δημόσια τοποθέτησή τους υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά την απομάκρυνσή τους από τους αντιπάλους του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή το Κίνημα Αλλαγής και τη ΝΔ.

Αυτό καταγράφεται στις φιλικές προσεγγίσεις που έχει απέναντι στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ σειρά δημάρχων που έχουν εκλεγεί χωρίς τη στήριξή της και οι οποίες θα ήταν δύσκολο να ερμηνευτούν αν δεν συνέπιπταν με την εξυπηρέτηση πολιτικών και ενίοτε και προσωπικών επιδιώξεων.

Μία τέτοια περίπτωση είναι ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, ο οποίος στήριξε κρίσιμες επιλογές της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στη Θεσσαλονίκη, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την κρατικοποίηση των αστικών συγκοινωνιών.

«Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει έναν απλοϊκό τρόπο σκέψης. Φτιάχνει ένα παζλ με δέκα κομμάτια, το συνθέτει και πανηγυρίζει» έλεγε πεπειραμένος αυτοδιοικητικός παράγοντας, ο οποίος επισήμανε ότι οι τοπικές κοινωνίες είναι παζλ με εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, κομμάτια, τα περισσότερα από τα οποία ήταν αδιάφορα για τις μικρές δυνάμεις της Αριστεράς. «Πόσες πιθανότητες έχει ο ΣΥΡΙΖΑ να ποδηγετήσει με υπουργικό βούλευμα κάτι το οποίο δεν γνωρίζει πώς δουλεύει;» αναρωτιόταν.