Στο όριο της ρήξης…

Οι σχέσεις της Ουάσινγκτον με το καθεστώς Ερντογάν στην Άγκυρα είναι στο όριο, πατάνε σχεδόν την κόκκινη γραμμή πέραν της οποίας βρίσκεται η μη αντιστρέψιμη δυναμική μετωπικής ρήξης.

Είναι ζητούμενο το ακριβές στίγμα του μηνύματος των ΗΠΑ, που πλέον συνδέουν καθαρά την παράδοση των νέων υπερσύγχρονων μαχητικών τύπου F-35 με τη ματαίωση της παραγγελίας του ρωσικού αντιαεροπορικού πυραυλικού συστήματος S-400.

Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ προσδοκούν από τον Ερντογάν να πάρει μια απόφαση που στην καλύτερη των περιπτώσεων θα παγώσει κάθε περαιτέρω βήμα προσέγγισης στις σχέσεις Άγκυρας-Μόσχας ή διαμηνύουν ξεκάθαρα ότι όσο βρίσκεται ο σημερινός Πρόεδρος στην εξουσία, δεν υπάρχει προοπτική βελτίωσης των διμερών σχέσεων;

Λεπτή ισορροπία

Μέχρι τις εκλογές της 24ης Ιουνίου το ζητούμενο από τις ΗΠΑ ως προς τον Ερντογάν είναι αν θα υπάρξουν με έμμεση ή ακόμη και με ευθεία διατύπωση επιφυλάξεις που θα επιτρέπουν τη μετεκλογική αμφισβήτηση τόσο της ομαλής διεξαγωγής της προεκλογικής εκστρατείας όσο και του εκλογικού αποτελέσματος.

Η ισορροπία που καλούνται να κρατήσουν οι ΗΠΑ είναι λεπτή: Ο Ερντογάν με τη συμμαχία του με τον Μπαχτσελί έχει σύρει το σύνολο σχεδόν των δυνάμεων της αντιπολίτευσης σε ακραίες εθνικιστικές θέσεις.

Μια κλιμάκωση των πιέσεων και της απαξιωτικής ρητορικής από την Ουάσινγκτον προεκλογικά μπορεί να νομιμοποιήσει το αφήγημα του Ερντογάν ότι όσοι τον επικρίνουν υποκινούνται από τη Δύση, που δεν έπαψε ποτέ να έχει σχέδια διαμελισμού της Τουρκίας.

Έτσι, η παράδοση των F-35 δεν θα ματαιώνεται αλλά θα καθυστερεί μέχρι να ματαιωθεί η παραγγελία των S-400, για τους οποίους αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη συναρμολογούνται σε γραμμή παραγωγής, καθώς η ρωσική κατασκευάστρια εταιρεία έχει εισπράξει από το περασμένο φθινόπωρο την προκαταβολή που προβλεπόταν από τη σχετική σύμβαση.

Μπορεί ο Ερντογάν μετεκλογικά να επιχειρήσει να παίξει το χαρτί της εξομάλυνσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ;

Η απάντηση είναι σαφώς αρνητική, καθώς το αφήγημα της έξωθεν συνωμοσίας και πιο συγκεκριμένα το αφήγημα του ιμάμη Γκιουλέν, που είναι μαριονέτα της CIA, δεν μπορεί να έχει ούτε καν προσχηματική αξιοπιστία χωρίς διαρκή ένταση και αντιπαράθεση.

Το Κουρδικό στο επίκεντρο

Από αμερικανικής πλευράς, η εκδίωξη των Τίλερσον και Μακμάστερ αντίστοιχα από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Συμβούλιο Ασφαλείας και η αντικατάστασή τους από τα γεράκια Πομπέο και Μπόλτον είχαν σαν αποτέλεσμα την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για τον έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, μια εξέλιξη δυσμενέστατη για την Άγκυρα σε σχέση με το Κουρδικό στη Συρία.

Η ανοιχτή ρήξη της Ουάσινγκτον με την Τεχεράνη και τους συμμάχους της που δρουν στο Ιράκ και στη Συρία, τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν, τη σιιτική πολιτοφυλακή του Ιράκ και τη Χεζμπολά στον Νότιο Λίβανο αυξάνει την εξάρτηση της αμερικανικής πλευράς από την κουρδική πολιτοφυλακή YPG.

Αν οι ΗΠΑ δεν τραβήξουν γύρω από το Αφρίν μια κόκκινη γραμμή που θα απαγορεύει περαιτέρω προέλαση των τουρκικών δυνάμεων σε βάρος των Κούρδων, οι τελευταίοι δεν θα έχουν άλλη επιλογή παρά να βρουν μια συμβιβαστική φόρμουλά με τη Δαμασκό και την Τεχεράνη, με την ανοχή, αν όχι την προτροπή, της Μόσχας.

Παρόμοια τροπή θα πάρουν και οι εξελίξεις εντός του Ιράκ, όπου αν δεν υπάρξει στήριξη από τις ΗΠΑ, οι Κούρδοι της χώρας θα προσεγγίσουν τη σιιτική και φιλοϊρανική κυβέρνηση της Βαγδάτης.

Στο τέλος του 2015 - αρχές του 2016 είχε καταγραφεί μια πρωτοφανής ανάφλεξη της πολεμικής δραστηριότητας του ΡΚΚ στην ΝΑ Τουρκία, με τις συγκρούσεις να μεταφέρονται από τις ορεινές και δύσβατες περιοχές στους δρόμους μεγάλων πόλεων της περιοχής.

Από τότε μέχρι και σήμερα επικρατεί μια ανήσυχη ηρεμία στην περιοχή, όχι λόγω της αποτελεσματικότητας της σκληρής καταστολής στην οποία προχώρησαν οι τουρκικές δυνάμεις, αλλά κυρίως λόγω της πίεσης που άσκησε η Ουάσινγκτον στην κουρδική ηγεσία να συνοδευτεί η ισχυροποίηση των Κούρδων ανταρτών στη Συρία από ηρεμία στη ΝΑ Τουρκία.

Αν ο Ερντογάν κινηθεί ανατολικά του Αφρίν, προς τον θύλακα του Μανμπίτζ, δεν θα συγκρουστεί μόνο με τις εκεί δυνάμεις των ΗΠΑ αλλά θα δώσει στην αμερικανική πλευρά κίνητρα ώστε να μην παρατείνει την κατευναστική της παρέμβαση για ηρεμία στο κουρδικό μέτωπο της ΝΑ Τουρκίας.

Το μοιραίο βήμα

Δεν αποκλείεται ο απρόβλεπτος Ερντογάν να κάνει ο ίδιος το μοιραίο βήμα μιας μη αντιστρέψιμης πλέον επιδείνωσης των σχέσεων του καθεστώτος του με τις ΗΠΑ: να ερμηνεύσει την επιδείνωση της οικονομίας, την κατρακύλα της ισοτιμίας της λίρας, αλλά και τις συνεχείς υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, ως συνωμοσία που εξυφάνθηκε στην άλλη ακτή του Ατλαντικού…