Ψυχόδραμα ή όπερα μπούφα;
Τη φαντασία του πιο τολμηρού σεναριογράφου ξεπέρασαν την εβδομάδα που πέρασε οι πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία, με τον ορίζοντα να παραμένει θολός: Πρόκειται για επικοινωνιακούς χειρισμούς απ’ όλες τις πλευρές με δεδομένη τη συνέχιση της κυβερνητικής διαχείρισης στην πεπατημένη ή για δυναμική πραγματικής ανατροπής με απρόβλεπτες συνέπειες όχι μόνο στη Ρώμη αλλά στην Ε.Ε.-Ευρωζώνη συνολικά;
Επιστροφή στην αφετηρία
Την Πέμπτη 31 Μαΐου έκλεισε το τελευταίο κεφάλαιο του ψυχοδράματος που είχε ανοίξει την Κυριακή 27 Μαΐου με την άρνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Ματαρέλα να εγκρίνει τη σύνθεση της υπό τον καθηγητή Κόντε κυβέρνησης συνασπισμού Πέντε Αστέρων - Λέγκας του Βορρά, καθώς οι ηγέτες των δύο κομμάτων Ντι Μάιο και Σαλβίνι επέμεναν στην ανάληψη του υπουργείου Οικονομικών από τον καθηγητή Σαβόνα, γνωστό από τις δημόσιες τοποθετήσεις του κατά του ευρώ.
Τη Δευτέρα 28 Μαΐου, την ώρα που ο Ματαρέλα ανέθετε διερευνητική εντολή σχηματισμού μεταβατικής κυβέρνησης στο πρώην στέλεχος του ΔΝΤ Κοταρέλι, που ως σύμβουλος της κυβέρνησης Ρέντσι απέκτησε το προσωνύμιο «Μακρύ Ψαλίδι», ο Ντι Μάιο δήλωνε ότι το κόμμα του θα κινήσει τη διαδικασία παραπομπής σε δίκη του Προέδρου για εσχάτη προδοσία.
Ο Ματαρέλα, που ήδη είχε αρχίσει να εισπράττει συγχαρητήρια από τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και το Παρίσι, γρήγορα κατάλαβε ότι η λύση Κοταρέλι κινδυνεύει να γίνει μπούμερανγκ: στις πρόωρες εκλογές που θα γίνονταν τέλη Ιουλίου - αρχές Αυγούστου ή το αργότερο το φθινόπωρο η Λέγκα του Βορρά κατά κύριο λόγο και τα Πέντε Αστέρια κατά δεύτερον θα έβλεπαν τα εκλογικά τους ποσοστά να εκτοξεύονται.
Ενδεικτικά, σε δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας την εβδομάδα που πέρασε, η Λέγκα, που στις εκλογές του Μαρτίου είχε καταγράψει ποσοστό 17%, εμφανιζόταν να βρίσκεται στο 24%...
Έτσι, επιστροφή στην αφετηρία, όπως συνηθίζεται να λέγεται στα επιτραπέζια παιχνίδια σαν τη Μονόπολη: Ο Ματαρέλα, ο Σαλβίνι και ο Ντι Μάιο βρήκαν αντικαταστάτη κοινής αποδοχής του Σαβόνα στο υπουργείο Οικονομικών και έδωσαν τέρμα στην τρίμηνη μετεκλογική ακυβερνησία της Ιταλίας.
Τα πρώτα δείγματα γραφής
Την ίδια στιγμή Σαλβίνι και Ντι Μάιο αξιοποιούν επικοινωνιακά στο έπακρο δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων, όπως του προέδρου της Επιτροπής Γιούνκερ και του Γερμανού επιτρόπου Έτινγκερ, για να συντηρήσουν μια ρητορική μετωπικής σύγκρουσης η οποία να ισορροπεί τη θυσία του Σαβόνα.
Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι σε ποιον χρονικό ορίζοντα η νέα κυβέρνηση στη Ρώμη θα δώσει τα πρώτα ευρωπαϊκά δείγματα γραφής.
Στη σύνοδο κορυφής στα τέλη Ιουνίου, όπου αναμένεται να γίνει γνωστός και ο οδικός χάρτης που επεξεργάζονται Γαλλία και Γερμανία για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης, με τις προσδοκίες να είναι πολύ πιο χαμηλές πλέον από την αρχική πρόταση Μακρόν;
Ή μήπως οι Κόντε, Ντι Μάιο και Σαλβίνι προτιμήσουν να κρατήσουν χαμηλό προφίλ στη σύνοδο κορυφής και να διαφυλάξουν τις δυνάμεις τους για να καταθέσουν στα μέσα Οκτωβρίου τον προϋπολογισμό για το 2019;
Έναν προϋπολογισμό που αυτή τη φορά δεν θα αποκλίνει απλώς από το πλαφόν 3% των δημοσιονομικών ελλειμμάτων που ορίζει το Σύμφωνο Σταθερότητας: Αν η κυβέρνηση Κόντε προχωρήσει στην ενσωμάτωση των προεκλογικών υποσχέσεων των Πέντε Αστεριών και της Λέγκας, τότε θα μιλάμε για δημοσιονομικό εκτροχιασμό, που εκ των πραγμάτων θα οδηγήσει τη Ρώμη σε σύγκρουση με τις Βρυξέλλες, το Παρίσι και το Βερολίνο, αλλά και θα προκαλέσει πίεση των αγορών που δεν θα περιοριστεί στην αύξηση του κόστους δανεισμού της Ιταλίας.
Παράγοντας συνολικής αβεβαιότητας
Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, δεν μπορεί να θεμελιωθεί η προσδοκία ότι οι εξελίξεις στην Ιταλία θα λειτουργήσουν ως σήμα κινδύνου για να εγκαταλείψει το Βερολίνο την απορριπτική περιχαράκωση και να κινηθεί προς ουσιαστική αλλαγή γραμμής πλεύσης στην Ευρωζώνη με σημείο αναφοράς την πρόταση Μακρόν, όπως αυτή διατυπώθηκε στον λόγο του Γάλλου Προέδρου στη Σορβόννη στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου.
Σε κάθε περίπτωση, η απομόνωση και πολύ περισσότερο η δημόσια αντιπαράθεση με μια αποκλίνουσα της δημοσιονομικής πειθαρχίας ιταλική κυβέρνηση στη Ρώμη λίγους μήνες πριν από τις κρίσιμες ευρωεκλογές της άνοιξης του 2019 είναι ένας βαρύνων παράγων συνολικής αβεβαιότητας για τη Γηραιά Ήπειρο.
Αν μη τι άλλο, η αιφνίδια στροφή Ματαρέλα, που επανήλθε στον Κόντε μετά το ναυάγιο της λύσης Κοταρέλι, είναι ρεαλιστική προσαρμογή στην πραγματικότητα.
Μια σκληρή πραγματικότητα, που δείχνει ενίσχυση και σταθεροποίηση ενός νέου δικομματισμού με πρωταγωνιστές τα Πέντε Αστέρια και τη Λέγκα του Βορρά, με το Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι και τη Φόρτσα Ιτάλια του Μπερλουσκόνι σε μη αντιστρέψιμη πορεία συρρίκνωσης.
Ο Ματαρέλα κατάλαβε ότι σενάριο Μακρόν κατά του αντισυστημικού λαϊκισμού δεν μπορεί να προωθηθεί στην Ιταλία, καθώς την εκδοχή αυτή την έκαψε πρόωρα ο Ρέντσι την περίοδο της πρωθυπουργίας του από την άνοιξη του 2014 μέχρι την ήττα του στο δημοψήφισμα στις αρχές Δεκεμβρίου του 2016.
