Η ευρωπαϊκή διάσταση της μείωσης των συντάξεων - Free Sunday
Η ευρωπαϊκή διάσταση της μείωσης των συντάξεων
Αντιφατικοί ελιγμοί από αρμόδιους και μη.

Η ευρωπαϊκή διάσταση της μείωσης των συντάξεων

Το θέμα της μείωσης των συντάξεων από τις αρχές του 2019, την οποία συμφώνησε και υπέγραψε ο κ. Τσίπρας και ψήφισαν δύο φορές ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ στη Βουλή παρά την έντονη αντίδραση της ΝΔ και άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης, έχει, αναπόφευκτα, ευρωπαϊκή διάσταση.

Δείχνει πώς παίζεται το οικονομικό και πολιτικό παιχνίδι από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και διάφορους παράγοντες, αρμόδιους και μη. Επειδή έχουμε μπει στην τελική ευθεία προς τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2019, οι κινήσεις των Ευρωπαίων χρωματίζονται πολιτικά.

Πρωτοβουλία του ΔΝΤ

Το σκληρό μέτρο επιβλήθηκε με πρωτοβουλία του ΔΝΤ. Κάνοντας την ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους του ελληνικού Δημοσίου, το ΔΝΤ κατέληξε σε απαισιόδοξα συμπεράσματα για την προοπτική της ελληνικής οικονομίας.

Θεωρεί ότι μακροπρόθεσμα θα έχουμε χαμηλό ρυθμό ετήσιας οικονομικής ανάπτυξης, της τάξης του 1%, εξαιτίας των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και της δημογραφικής γήρανσης που αντιμετωπίζουμε. Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης θα οδηγήσουν σε υψηλό κόστος δανεισμού, εφόσον οι αγορές θα θεωρήσουν ότι η προοπτική της ελληνικής οικονομίας δεν είναι ιδιαίτερα καλή. Το υψηλό κόστος δανεισμού μπορεί να οδηγήσει την Ελλάδα, σε βάθος χρόνου, σε νέα χρεοκοπία, εκτός αν υπάρξουν δραστικά μέτρα που θα βελτιώσουν τις δημοσιονομικές της επιδόσεις. Το ένα μέτρο είναι η νέα μείωση των συντάξεων, για να εξοικονομηθεί τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ από την κρατική επιδότηση του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού. Το άλλο μέτρο είναι η δραστική μείωση του αφορολόγητου ορίου για το ετήσιο εισόδημα, με το σκεπτικό ότι 40% έως 50% των Ελλήνων δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. είναι της τάξης του 10%.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εκφράσει τις αντιρρήσεις της στις προτάσεις του ΔΝΤ, με το σκεπτικό ότι μπορεί να υπάρξουν δημοσιονομική εξυγίανση και βιωσιμότητα χρέους χωρίς τα πρόσθετα μέτρα.

Τα μέτρα όμως θεωρήθηκαν αναγκαία τόσο σε επίπεδο Eurogroup όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), μέσω των οποίων μπαίνουν οι υπογραφές και γίνεται η διαχείριση του ελληνικού χρέους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα χρήματα για τη διαχείριση του ελληνικού χρέους δεν έρχονται μέσω του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, ο οποίος δεν έχει τέτοιες δυνατότητες, αλλά μέσω των υπουργών Οικονομικών των κρατών της Ευρωζώνης, οι οποίοι είναι πολιτικά υπόλογοι για τις υπογραφές που βάζουν. Κατηγορούνται συχνά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης ότι δημιουργούν τις προϋποθέσεις για πρόσθετη επιβάρυνση των φορολογούμενων πολιτών των χωρών τους, προκειμένου να διευκολυνθούν οι Έλληνες φορολογούμενοι στη διαχείριση του υπέρογκου χρέους για το οποίο έχουν την ευθύνη.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δέχεται την κριτική των «σκληρών» του Eurogroup, επειδή τη θεωρούν ανοιχτή σε πολιτικές επιρροές και με τάση ενός διαρκούς συμβιβασμού που μπορεί να μην οδηγεί σε θετικό οικονομικό αποτέλεσμα.

Τελικά τα μέτρα συμφωνήθηκαν απ’ όλους, έπεσαν οι υπογραφές από τις κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής, σε επίπεδο Eurogroup και χαρακτηρίστηκαν διαρθρωτικά, σύμφωνα με την πρόταση του ΔΝΤ. Ο χαρακτηρισμός των μέτρων ως διαρθρωτικών περιλαμβάνεται στον σχετικό νόμο του 2017 που ψηφίστηκε στη Βουλή από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ. Επομένως όσοι επιχειρηματολογούν εκ των υστέρων ότι τα μέτρα δεν είναι διαρθρωτικού χαρακτήρα έρχονται σε πλήρη αντίθεση με αυτά που έχουν υπογραφεί σε επίπεδο Eurogroup και ψηφιστεί στη Βουλή από την κυβερνητική πλειοψηφία.

Η σημασία των ευρωεκλογών

Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση Τσίπρα προσπαθεί να απαλλαγεί από την υπογραφή που έβαλε και τον νόμο που ψήφισε, για να περιορίσει το πολιτικό κόστος ενόψει ευρωεκλογών και βουλευτικών εκλογών.

Ανάλογους υπολογισμούς κάνουν κυβερνήσεις και κόμματα σε διαφορετικές κατευθύνσεις ανάλογα με τις πολιτικές τους ανάγκες.

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σημαντικοί εκπρόσωποι της Σοσιαλιστικής Ομάδας, όπως ο Γερμανός επικεφαλής της κ. Μπούλμαν και ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων κ. Γκουαλτιέρι, ο οποίος προέρχεται από το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας, συμπαρατάσσονται δημόσια με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με το σκεπτικό ότι τα νέα μέτρα έχουν σχέση με τον προβληματισμό του ΔΝΤ, δεν είναι όμως αναγκαία.

Εκδηλώνεται μια γενικότερη τάση της Σοσιαλιστικής Ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να υποστηριχθούν προεκλογικά ο κ. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ, μήπως προκύψουν ευρύτερες συνεργασίες μεταξύ Σοσιαλιστών, Πρασίνων και Αριστεράς, προκειμένου να προωθηθεί κοινός υποψήφιος για τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Υπάρχουν όμως τρία σημαντικά προβλήματα. Πρώτον, ο κ. Μελανσόν και το κόμμα του Ανυπότακτη Γαλλία που αναμένεται να αναδειχθεί στη μεγαλύτερη δύναμη της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στις ευρωεκλογές του Μαΐου θεωρούν τον κ. Τσίπρα ένα είδος πολιτικού απατεώνα και έχουν ζητήσει τη διαγραφή του από την Ευρωαριστερά.

Δεύτερον, οι Πράσινοι βρίσκονται σε μεγάλη υποχώρηση, αντιμετωπίζουν πρόβλημα ύπαρξης σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Δεν έχουν μεγάλες δυνάμεις και πιθανότατα άλλες προτεραιότητες.

Τρίτον και σημαντικότερο, οι Ευρωσοσιαλιστές είναι, ως συνήθως, διχασμένοι. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, με τον κ. Μπούλμαν να στηρίζει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ και τον επίσης σοσιαλδημοκράτη υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας κ. Σολτς να επιμένει στην τήρηση των συμφωνηθέντων χωρίς διευκολύνσεις. Ο κ. Σολτς ανήκει στη δεξιά πτέρυγα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, σε αντίθεση με τον κ. Μπούλμαν, που ανήκει στην αριστερή πτέρυγα. Επιπλέον, ανησυχεί για την κριτική που θα δεχτεί στη Γερμανία από την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία –που είναι ήδη δημοσκοπικά στη δεύτερη θέση, αφήνοντας το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα στην τρίτη– και τους Φιλελεύθερους, οι οποίοι τάσσονται υπέρ της αυστηρής μεταχείρισης της Ελλάδας.

Οι υπουργοί Οικονομικών της Αυστρίας, της Ολλανδίας, της Σλοβακίας, της Φινλανδίας, για να αναφέρουμε μερικά συγκεκριμένα παραδείγματα, πολύ δύσκολα θα δεχτούν να αναλάβουν το πολιτικό κόστος της αναβολής της εφαρμογής των συμφωνηθέντων μέτρων.

Το βασικό επιχείρημα που προβάλλουν, μαζί με τους εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, είναι ότι τα μέτρα αποτελούν μέρος της ευνοϊκής για την Ελλάδα ρύθμισης του χρέους του ελληνικού Δημοσίου. Σε περίπτωση που δεν εφαρμοστούν τα μέτρα, είναι βέβαιο ότι θα ζητήσουν να περιοριστούν οι διευκολύνσεις προς την Ελλάδα, όπως η σταδιακή υπό όρους επιστροφή στο ελληνικό Δημόσιο μέρους των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τις αγοραπωλησίες ελληνικών ομολόγων.

Μπροστά σε διπλό λογαριασμό

Όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε, με ευθύνη του κ. Τσίπρα και των συνεργατών του, μπροστά σε έναν διπλό λογαριασμό.

Από τη μια είναι σχεδόν απίθανο να αποφύγουμε την εφαρμογή των νέων σκληρών μέτρων τα οποία κακώς υπέγραψε και ψήφισε με τόση άνεση ο κ. Τσίπρας. Είναι πιθανό να κερδηθεί κάποιος χρόνος, ο οποίος έχει πολιτική και εκλογική σημασία, αλλά είναι σχεδόν απίθανο να ματαιωθούν μέτρα που έχουν χαρακτηριστεί και από την ελληνική πλευρά διαρθρωτικά.

Το χειρότερο είναι ότι η αμφισβήτηση, για μία ακόμη φορά, από τον κ. Τσίπρα της υπογραφής του δημιουργεί θέμα αξιοπιστίας και επιβαρύνει την οικονομία. Οι αγορές είναι βέβαιο ότι θα αντιδράσουν αρνητικά, ενώ οι «σκληροί» του Eurogroup θα βρουν την ευκαιρία να πάρουν πίσω ορισμένες από τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει.