Η νέα «ηλεκτρονική» άδεια οικοδομής

Το πρώτο πλαίσιο για την έκδοση οικοδομικής άδειας υπογράφηκε το 1835 από τον αντιβασιλέα κόμη Άρμανσπεργκ εν ονόματι του Όθωνα. Το άρθρο 13 του διατάγματος περί υγιεινής οικοδομής πόλεων και κωμών όριζε ότι «δεν συγχωρείται η επιχείρησις οικοδομής εις δήμους πρώτης και δευτέρας κλάσεως, ειμή αφού προηγουμένως εγκριθή το σχέδιον από εμπειρότεχνον άνδρα».

Χρειάστηκαν 183 χρόνια και η ορκωμοσία δεκάδων χιλιάδων τεχνικών επιστημόνων για να αντικατασταθεί ο «εμπειρότεχνος άνδρας» από τον πιστοποιημένο διπλωματούχο μηχανικό και οι «επισκέψεις στην πολεοδομία» από ένα ψηφιακό σύστημα υποβολής δικαιολογητικών για την έκδοση της άδειας οικοδόμησης.

Από φέτος τον Οκτώβριο, ακολουθώντας τον δρόμο του TAXIS και της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, η υποβολή των δικαιολογητικών για την έκδοση των αδειών δόμησης γίνεται μέσα από την ηλεκτρονική πλατφόρμα E-ADEIES του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας (ΤΕΕ). Επειδή όμως «κάθε αρχή και δύσκολη», για κάποιον χρόνο η ίδια δουλειά θα μπορεί να γίνεται και με τον παραδοσιακό τρόπο, μέχρι να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα μηχανικοί, πολεοδομίες και φορείς. Άλλωστε, σύμφωνα με δήλωση του αρμόδιου υπουργού κ. Σταθάκη, βασική επιδίωξη του νέου νόμου είναι «οι πολίτες να μην ξαναδούν την πολεοδομία τα επόμενα χρόνια», κάτι που από μόνο του προϋποθέτει εύλογο χρόνο ωρίμανσης.

Όμως είναι γνωστό ότι για την έκδοση μιας οικοδομικής άδειας συχνά απαιτούνται και γνωμοδοτήσεις όπως από δασαρχείο, εφορεία αρχαιοτήτων κ.λπ., διαδικασίες για τις οποίες παραμένει σε ισχύ η παραδοσιακή «αίτηση με τα συνημμένα». Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ο χρόνος απόκρισης μιας υπηρεσίας, άλλης από την πολεοδομία, να προκαλεί σημαντικές καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση ή ακόμη και την ακύρωση μιας επένδυσης. Ακόμη συχνότερες είναι οι περιπτώσεις ακινήτων τα οποία, εν αγνοία των επενδυτών, βαρύνονται από περιορισμούς ή απαγορεύσεις που εμφανίστηκαν μετά την αγορά με σκοπό την εκμετάλλευσή τους.

Ένα άλλο ζήτημα είναι το λαβυρινθώδες θεσμικό καθεστώς που κάθε τόσο φέρνει σε αμηχανία επενδυτές, μηχανικούς και υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες της νομοθεσίας. Είναι πασίγνωστο το ελληνικό παράδοξο από πολεοδομία σε πολεοδομία να υπάρχουν διαφορετικές απαιτήσεις για την ακρίβεια και την πληρότητα του φακέλου παρόμοιων έργων. Το ίδιο θεσμικό καθεστώς, για να δικαιολογήσει την ύπαρξή του, υπεισέρχεται σε παρατραβηγμένες λεπτομέρειες, προκαλώντας δυσανάλογα ακριβό όγκο εγγράφων, υπολογισμών και σχεδίων, τα οποία σε τίποτα δεν διευκολύνουν ούτε την κατασκευή ούτε τη λειτουργία του έργου. Αν αυτό το αλλόκοτο φορτίο λεπτομερειών δεν καταργηθεί, το μόνο που θα καταφέρει είναι να επιβαρύνει την ψηφιακή πλατφόρμα της E-ADEIES με περιττές πληροφορίες και αρχεία.

Κακά τα ψέματα. Οι επενδύσεις στα ακίνητα πέρασαν από την πρώτη στην τελευταία γραμμή της οικονομίας. Η ανελέητη φοροεπιδρομή, οι μη κοστολογημένες απαγορεύσεις, οι φωτογραφικοί περιορισμοί, οι αιφνιδιασμοί στην πολεοδομική νομοθεσία αλλά και η σπίλωση των επενδυτών και ιδιοκτητών γης έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδα όχι μόνο την οικοδομή αλλά και το σύνολο της κατασκευαστικής δραστηριότητας.

Πάντως, για να ξεμπλοκάρει η κοινωνία από χρονοβόρες διαδικασίες και προκειμένου το νέο σύστημα E-ADEIES να καταφέρει να «αλλάξει νοοτροπίες και να δώσει μήνυμα προς όλους τους πολίτες τόσο όσον αφορά τη διαφάνεια των συναλλαγών όσο και την προώθηση των επενδύσεων», όπως είπε ο πρόεδρος του ΤΕΕ κ. Στασινός, δεν φτάνει η ύπαρξη ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την αδειοδότηση. Για την οριστική απελευθέρωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας από τα περιττά εμπόδια του παρελθόντος απαιτούνται ανάλογες ρυθμίσεις και για τις ενδιάμεσες διαδικασίες, ώσπου να φτάσουμε στην άδεια από την πολεοδομία. Είναι, δηλαδή, απαραίτητο, σύμφωνα και με πρόταση του ΤΕΕ, να ολοκληρωθούν τα ψηφιακά συστήματα σε όλο το φάσμα των αδειοδοτήσεων με την υλοποίηση του ενιαίου ψηφιακού χάρτη με όλα τα αναγκαία γεωχωρικά δεδομένα.