Οι εξελίξεις στον χώρο της ιδεολογίας - Η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ

Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία ανέδειξε τη γύμνια του σε όλα τα επίπεδα. Ομολόγησε αυτό που ήταν γνωστό εδώ και πολλές δεκαετίες, ότι δηλαδή η Αριστερά και προεχόντως ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν έχει τίποτε να πει για τον κόσμο της εποχής μας και για το μέλλον, ότι ομοιάζει ομοθετικά με την δεξιά, και ότι βεβαίως έχει μεταβληθεί σε μια τυπικά αντιδραστική συνιστώσα του δυτικού Διαφωτισμού και αυθεντικό παρακολούθημα της διεθνούς των αγορών. Το χειρότερο εξ όλων είναι ότι ομολόγησε ότι ήταν τόσο βαθιά εγκιβωτισμένος στην πλέον απεχθή εκδοχή της κομματοκρατίας ώστε τα στελέχη του, μολονότι παρασιτόβια του δημοσίου κορβανά, επί πολλές δεκαετίες αγνοούσαν απολύτως τα ζητήματα του κράτους και το χειρότερο τα διεθνή και τα ευρωπαϊκά δρώμενα. Αποκαλύφθηκε δηλαδή ότι δεν διέθετε εξαρχής ούτε καν το «ηθικό πλεονέκτημα».

Η γενικότερη αιτία της έκπτωσης αυτής του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι η Αριστερά/ο σοσιαλισμός ενγένει δεν αποτέλεσε μια διαφορετική φάση έναντι της Δεξιάς/του φιλελευθερισμού, όπως διατεινόταν. Αντιπροσώπευσε απλώς έναν διαφορετικό δρόμο στην έξοδο από τη δεσποτεία, που αφορούσε κυρίως τα κοινωνικά στρώματα της εργασίας (στη Δύση) ή ολόκληρες κοινωνίες, οι οποίες βρίσκονταν σε υστέρηση έναντι άλλων. Ο δρόμος που επέλεξε ωστόσο ήταν εξ αντικειμένου αδιέξοδος διότι, για λόγους που έχω αναλύσει αλλού, αναιρούσε μεν την απολυταρχία (κρατική δεσποτεία) οδηγούσε όμως στον ολοκληρωτισμό. Εξού και η, ως ασύμβατη με τη εποχής της, αύτανδρη κατάρρευση του ολοκληρωτικού σοσιαλιστικού πειράματος.

Η δεκαετία του 1980 ολοκλήρωσε τον «κύκλο» αυτόν, πράγμα που έκαμε άνευ αντικειμένου τόσο την Αριστερά όσο και την κλασική εθνοκρατική Δεξιά. Με τη διαφορά ότι η μεν φιλελεύθερη Δεξιά μεταλλάχθηκε ευθέως σε θεραπαινίδα της «νέας τάξης», της διεθνούς των αγορών, ενώ η Αριστερά, εγκαταλείποντας ακόμη και τον μαρξισμό, επέστρεψε στην εποχή του φιλελεύθερου Διαφωτισμού, για να συγκαλύψει τη γύμνια της αφενός και αφετέρου να τεκμηριώσει ιδεολογικά την οβιδιακή στροφή της σε διαχειριστή των απόβλητων και ιδεολογική συνιστώσα της διεθνούς των αγορών. Έχω πολλές φορές πει ότι η ομοιότητα της Αριστεράς με τη Δεξιά μπορεί να συγκριθεί με τις ετεροθαλείς αδελφές. Στο πολιτικό σύστημα, στην ιδεολογική του προσημείωση ως δήθεν δημοκρατίας, στις πολιτικές τους, στην σημειολογία της άσκησης της εξουσίας και της εκφοράς του πολιτικού λόγου.

Δεν είναι τυχαίο ότι πριν από λίγα χρόνια η Αριστερά επιχείρησε να συγκαλύψει την ιδεολογική της γύμνια, την απουσία μιας οργανικής σχέσης με την κοινωνία, με τον εναγκαλισμό του «περιβάλλοντος», ενώ η Συριζαία Αριστερά, συνηγορούσης και της απέχθειάς της προς την κοινωνική συλλογικότητα και το πολιτισμικό της απόβαρο, προέκρινε ως σημαία της την ιδεολογία των «δικαιωμάτων» ως δήθεν απόρροια της προσημείωσής της στις «ανθρωπιστικές αξίες». Με διαφορετική διατύπωση, η σχέση της με την κοινωνία των πολιτών, από αυτοσκοπός έγινε παρένθετη. Είναι παρακολουθηματική του θεμέλιου σκοπού της Συριζαίας Αριστεράς που είναι η ενασχόλησή της με τα απόνερα του διεθνούς καπιταλισμού/ιμπεριαλισμού. Δεν αποβλέπει στην αντιμετώπιση ή ακόμη και στην ανάσχεση του διεθνούς καπιταλισμού, αλλά στην απορρόφηση των επιπτώσεών του.

Το κόστος των οποίων καλείται να καταβάλει ωστόσο ο απόβλητος, η εθνική κοινωνία των πολιτών. Με διαφορετική διατύπωση, για την Συριζαία Αριστερά, η ταξινόμηση ενός εκάστου με την πρόοδο ή με την συντήρηση, με την Αριστερά ή με την Ακροδεξιά (οι ενδιάμεσες δυνάμεις υποχωρούν στο διάλογο αυτόν) κρίνεται από την τοποθέτησή του με την κοινωνία των πολιτών ή με τα απόνερα της διεθνούς των αγορών. Ακροδεξιός, στο πλαίσιο αυτό, είναι όποιος αναφέρεται στην κοινωνική και πολιτισμική συνοχή, στην πολιτική ελευθερία της κοινωνίας, στο συμφέρον της και ιδίως στη βούλησή της, δηλαδή στην αντιπροσωπευτική ή δημοκρατική μεθάρμοση της πολιτείας, στην εθνική συνείδηση κοινωνίας και στη συνέχεια του ελληνισμού. Και αντιστοίχως, ως Αριστερός αξιολογείται εκείνος που ορθώνει το ανάστημά του προς όλα αυτά, που αρνείται να αποδώσει στην κοινωνία την ιδιότητα του εντολέα, ή να συνομολογήσει εντέλει ότι η κοινωνία και οι κληρονομιές της αποτελούν την αιτία της ίδιας της ύπαρξής τους και συντάσσεται κατ’αυτάς με την πολιτική «ανοιχτών συνόρων» και ουσιαστικά με τη μεταβολή της χώρας σε χώρο.

Χωρίς να υπεισέλθω στα μείζονα αυτά ζητήματα, για τα οποία έχω μιλήσει διεξοδικά αλλού, απαιτείται νομίζω να διευκρινισθεί ότι ανάμεσα, ειδικότερα, στα «ανοιχτά σύνορα», που αναιρούν την θεμέλια βάση του ανθρωποκεντρικού γίγνεσθαι της εποχής της μεγάλης κλίμακας, και στα «κλειστά σύνορα», που ανάγονται σε ένα παρελθόν που παρήλθε ανεπιστρεπτί, υπάρχει η πολιτική των ελεγχόμενων μεταναστευτικών ροών. Η οποία συνεκτιμά σημαίνουσες πτυχές του ζητήματος, όπως η κοινωνική και πολιτισμική συνοχή, η ασφάλεια, η δυνατότητα της κοινωνίας να σηκώσει το βάρος μιας αξιοπρεπούς διαχείρισης του ανθρώπινου πόνου και να ενσωματώσει το εθνικώς διαφορετικό, με όρους πολιτισμικής πολυσημίας, η θέση της χώρας στο ευρωπαϊκό περιβάλλον και, στο πλαίσιο αυτό, η ανάγκη να μην μεταβληθεί σε παίγνιο των γεωπολιτικών εξελίξεων που αναπτύσσονται στο διεθνές σύστημα.

Σε τελική ανάλυση, η παρασιτική διαβίωση της Συριζαίας Αριστεράς στον κορμό της ελληνικής κοινωνίας δεν της επέτρεψε να διακρίνει τις κρίσιμες μεταβολές που σημειώνονται ήδη στον δυτικό πολιτικό χάρτη. Μεταβολές που έχουν αφενός στείλει στο Μαυσωλείο της ιστορίας την μόλις προ ολίγων ετών δεσπόζουσα αντιλογία μεταξύ φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού και αφετέρου έχουν οδηγήσει στην σύμπτυξη ενιαίου μετώπου των καθεστωτικών δυνάμεων της Αριστεράς και της Δεξιάς με πρόσημο το σκοπό των αγορών, κατέναντι στην λόγω μεν αντισυμβατική έργω δε διακινητή του κλασικού φιλελευθερισμού νέα «ακροδεξιά».

Ωστόσο, θέλω να συγκρατήσω από τις ανωτέρω επισημάνσεις, αυτό που προσποιείται ότι αγνοεί η Συριζαία Αριστερά: ότι η σήμανση μιας ιδεολογίας ή μιας πολιτικής δύναμης ως συντηρητικής ή προοδευτικής κρίνεται από την ιδέα ή τη σχέση της με την εθνική κοινωνία. Ο διεθνισμός αποτελεί παρελκόμενη επιλογή και ως τέτοια αποβλέπει στην ενίσχυση των εσωτερικών συσχετισμών έναντι του αντιπάλου, εν προκειμένω του «καπιταλισμού». Η μονοσήμαντη επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ εντούτοις εάν συνεκτιμηθεί και η σεσημασμένη απέχθειά του προς την ελληνική εθνική συλλογικότητα, ομολογεί ότι αποβλέπει να συγκαλύψει αφενός τον αντιδραστικό του εναγκαλισμό με τις ολιγαρχικές αξίες και το ομόλογο σύστημα του Διαφωτισμού, αφετέρου την προσαρτηματική προσέγγιση της χώρας και τέλος την στοχευμένη υπονόμευση της πολιτισμικής συνοχής της ελληνικής κοινωνίας, δηλαδή την πηγή της αντίστασής της προς την πολιτική εξουσία, ώστε να διατηρηθούν οι εξαρτήσεις της.

Πράγματι, το δίλημμα δεν είναι εξ αντικειμένου τα «ανοιχτά» ή τα «κλειστά» σύνορα, αλλά η πολιτειακή θωράκιση της εθνικής συλλογικότητας έτσι ώστε να διατηρεί την συνοχή της και να μην γίνεται «παίγνιο» στα χέρια της διεθνούς των ηγεμόνων και των εσωτερικών της παραφυάδων.