Ευρωπαϊκή Ένωση: Η εβδομάδα των αποχαιρετισμών - Free Sunday
Ευρωπαϊκή Ένωση: Η εβδομάδα των αποχαιρετισμών
Σε τελική φάση το Brexit, απολογισμός Μέρκελ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κλείνει η πόρτα για την Τουρκία.

Ευρωπαϊκή Ένωση: Η εβδομάδα των αποχαιρετισμών

Μεγάλη ρευστότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) σε μια περίοδο που είναι μεταβατική και δεν επιτρέπει σημαντικές πρωτοβουλίες για την αναγκαία ευρωπαϊκή επανεκκίνηση.

Το αντίο της Μέρκελ

Την περασμένη Τρίτη η καγκελάριος της Γερμανίας κ. Μέρκελ μίλησε στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) στο Στρασβούργο και στη συνέχεια έκανε διάλογο με τους ευρωβουλευτές.

Η παρέμβασή της είχε χαρακτήρα πολιτικού αποχαιρετισμού, εφόσον δεν πρόκειται να διεκδικήσει την επανεκλογή της στην ηγεσία του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος στο συνέδριο του Δεκεμβρίου και έχει ανακοινώσει ότι θα αποχωρήσει από τον δημόσιο βίο το αργότερο μέχρι τις βουλευτικές εκλογές του 2021.

Οι περισσότεροι αναλυτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μετά το δύσκολο για τους Χριστιανοδημοκράτες αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 η κ. Μέρκελ θα αποχωρήσει, πιθανότατα μέχρι το φθινόπωρο, από την καγκελαρία.

Απευθυνόμενη στους ευρωβουλευτές, η καγκελάριος της Γερμανίας επέμεινε ότι πήρε τη σωστή απόφαση τον Σεπτέμβριο του 2015, οπότε άνοιξε τα σύνορα και την κοινωνία της Γερμανίας σε 1.000.000 πρόσφυγες και μετανάστες, οι οποίοι έφυγαν από την Τουρκία με τη βοήθεια του Ερντογάν και προωθήθηκαν στην Ε.Ε. με τη βοήθεια του Τσίπρα.

Η στρατηγικής σημασίας απόφαση που πήρε η κ. Μέρκελ απέτρεψε μια μεγάλη ανθρωπιστική κρίση. Βελτίωσε θεαματικά τη διεθνή εικόνα της Γερμανίας, η οποία πήρε άριστα σε ό,τι αφορά τη διεθνή αλληλεγγύη και ξέφυγε, σε μεγάλο βαθμό, από το μιλιταριστικό, ναζιστικό παρελθόν της και την εικόνα του οικονομικού οδοστρωτήρα της Ευρωζώνης.

Με την πρωτοβουλία της η καγκελάριος βελτίωσε και τη δημογραφική δυναμική της Γερμανίας, η οποία είναι ιδιαίτερα προβληματική.

Η σωστή από στρατηγική άποψη απόφαση έχει σημαντικές πολιτικές και εκλογικές συνέπειες. Οι Γερμανοί αντέδρασαν και υπήρξε μια μετατόπιση ψηφοφόρων από τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας προς την Εναλλακτική για τη Γερμανία. Η τελευταία είναι ήδη κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης, εκπροσωπείται και στις 16 τοπικές Βουλές της Γερμανίας και έρχεται πρώτη στις δημοσκοπήσεις στις περιοχές της πρώην Ανατολικής Γερμανίας.

Το πολιτικό πλήγμα για τους Χριστιανοδημοκράτες από το άνοιγμα των συνόρων αποδεικνύεται μεγάλο, όπως ήταν το πολιτικό πλήγμα για τους Σοσιαλδημοκράτες από τη σωστή απόφαση του καγκελαρίου Σρέντερ το 2003 να προχωρήσει στην επώδυνη εξυγίανση της γερμανικής οικονομίας και του ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού συστήματος, στο πλαίσιο της ΟΝΕ.

Η κ. Μέρκελ επιχειρηματολόγησε στην Ολομέλεια του ΕΚ υπέρ μιας σωστής από στρατηγική άποψη απόφασης, η οποία όμως την οδηγεί στην πολιτική έξοδο ύστερα από δεκατρία χρόνια στην καγκελαρία.

Συμφωνία για το Brexit

Η πολιτική υπόκλιση της Μέρκελ στις φιλοευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις του ΕΚ συνέπεσε χρονικά με την οριστικοποίηση της συμφωνίας μεταξύ των «27» και του Ηνωμένου Βασιλείου για το Brexit.

Τη συμφωνία διαπραγματεύτηκε εκ μέρους της Ε.Ε. των «27» ο Μισέλ Μπαρνιέ, πρώην υπουργός σε κεντροδεξιές κυβερνήσεις της Γαλλίας και πρώην επίτροπος. Έδειξε για μία ακόμη φορά ότι είναι ηγετική προσωπικότητα, έχει τέλεια γνώση των φακέλων και είναι ικανός διαπραγματευτής.

Η συμφωνία είναι γύρω στις… 500 σελίδες, δεν έχει γίνει ακόμη γνωστή στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στις λεπτομέρειές της και πρέπει να περάσει τη διπλή δοκιμασία της έγκρισής της από το Συντηρητικό Κόμμα της Βρετανίας, που βρίσκεται στην εξουσία, και από τη Βουλή. Οι πρώτες ενδείξεις δεν είναι ενθαρρυντικές, εφόσον παραιτήθηκαν ήδη τέσσερις υπουργοί της κυβέρνησης, μεταξύ των οποίων ο υπουργός και η υφυπουργός Brexit.

Το πιο λεπτό σημείο έχει να κάνει με τη διαχείριση του ζητήματος της Βόρειας Ιρλανδίας, όπου επιχειρείται ένας τετραγωνισμός του κύκλου. Από τη μια οι οικονομικές λύσεις δεν πρέπει να εξασθενίσουν τη θέση της Βόρειας Ιρλανδίας στο Ηνωμένο Βασίλειο και από την άλλη δεν πρέπει να οδηγήσουν στην επαναφορά των συνόρων μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, εφόσον η κατάργησή τους αποτέλεσε τη βάση της συμφωνίας ειρήνευσης που υπογράφηκε τη Μεγάλη Παρασκευή του 1999.

Το σχήμα στο οποίο κατέληξαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η βρετανική κυβέρνηση είναι εξαιρετικά περίπλοκο και προκαλεί ήδη τις αντιδράσεις των Ενωτικών της Βόρειας Ιρλανδίας, χωρίς τους οποίους η κυβέρνηση Μέι θα χάσει την πλειοψηφία στη Βουλή, όπως και των πιο δυναμικών υποστηρικτών του Brexit, μεταξύ των οποίων ο πρώην υπουργός Οικονομικών Μπόρις Τζόνσον. Οι τελευταίοι εκτιμούν ότι με τη συμφωνία οι Βρυξέλλες διατηρούν οικονομική επιρροή και δικαιοδοσία επί του Ηνωμένου Βασιλείου, καταργώντας έτσι στην πράξη μέρος του Brexit.

Η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου κ. Μέι υποστήριξε διακριτικά την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε. και μετά την απομάκρυνση Κάμερον από την πρωθυπουργία ανέλαβε να διεκπεραιώσει το Brexit. Βάλλεται από παντού και στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου υπήρξαν δεκαοκτώ παραιτήσεις μελών του Υπουργικού Συμβουλίου, εκ των οποίων οι δέκα για θέματα που έχουν να κάνουν με τη διαπραγμάτευση του Brexit. Τα επόμενα 24ωρα είναι κρίσιμα για την πολιτική επιβίωση της κ. Μέι. Ορισμένοι αναλυτές, όμως, υποστηρίζουν ότι η δύναμή της μπορεί να βρίσκεται στην αδυναμία της. Διαφωνούν μαζί της οι Ενωτικοί της Βόρειας Ιρλανδίας, αλλά δεν θέλουν να δώσουν την πολιτική ευκαιρία στον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος κ. Κόρμπιν, ο οποίος στα νιάτα του υπήρξε υποστηρικτής του IRA, του θανάσιμου εχθρού τους.

Διαφωνούν στους κόλπους των Συντηρητικών οι οπαδοί του σκληρού Brexit, όπως και οι οπαδοί του Bremain, αλλά δύσκολα θα κινηθούν εναντίον της, αναλαμβάνοντας τον κίνδυνο να ρίξουν την κυβέρνηση. Την καταγγέλλουν και οι Εργατικοί, αλλά δυσκολεύονται να τραβήξουν την αντιπαράθεση στα άκρα, εφόσον η ηγεσία τους δεν ενδιαφέρεται για τη διενέργεια νέου δημοψηφίσματος, που θα μπορούσε να ανατρέψει το Brexit.

Ε.Ε. χωρίς Τουρκία

Το Brexit μοιάζει πλέον με γεγονός. Πρόκειται για ένα είδος οικονομικού και διεθνοπολιτικού ακρωτηριασμού της Ε.Ε. Το συνολικό ΑΕΠ της Ε.Ε. των «27» θα περιοριστεί στο 15% του παγκόσμιου, ενώ το συνολικό της ΑΕΠ της Ε.Ε. των «28», με το Ηνωμένο Βασίλειο, υπολογίζεται στο 17,5% του παγκόσμιου με τάσεις συρρίκνωσης, εφόσον οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία αναπτύσσονται πολύ πιο δυναμικά απ’ ό,τι η ευρωπαϊκή οικονομία.

Από την ομιλία της κ. Μέρκελ στην Ολομέλεια του ΕΚ φάνηκε ότι η πολιτική της αδυναμία, όπως και τα προβλήματα του Προέδρου Μακρόν στη Γαλλία, δεν επιτρέπουν δυναμικές πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, προκειμένου να αντισταθμιστεί το σοκ του Brexit.

Ακόμη και η αναφορά που έκανε η καγκελάριος στη δημιουργία ευρωστρατού δεν έπεισε, εφόσον πρόκειται για ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο. Προς το παρόν η Γερμανία δαπανά μόλις το 1,2% του ΑΕΠ για την άμυνα, ενώ η Ε.Ε. εγγράφει στον προϋπολογισμό της συμβολικά ποσά για την προώθηση της αμυντικής συνεργασίας.

Τις ευρωπαϊκές εξελίξεις διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό οι αντιθέσεις που έχουν εκδηλωθεί μεταξύ Βρυξελλών και Ρώμης, Βρυξελλών και Βαρσοβίας και Βρυξελλών και Βουδαπέστης.

Στο δύσκολο ευρωπαϊκό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί ενισχύεται η θέση εκείνων που θεωρούν ότι η Τουρκία δεν έχει θέση στην Ε.Ε. και πως πρέπει να διακοπούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

Το θέμα έθεσε ο Βέμπερ, Γερμανός επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) στο Ελσίνκι και ακολούθησε αμέσως ο Αυστριακός επίτροπος Διεύρυνσης Χαν. Εξέφρασαν την άποψη ότι η Τουρκία έχει πάρει αντιευρωπαϊκό δρόμο. Είναι επίσης φανερό ότι μετά το Brexit και τις τόσες αντιπαλότητες που έχουν αναπτυχθεί στο εσωτερικό της, η Ε.Ε. δεν μπορεί να αντέξει τη διεύρυνση σε μια μουσουλμανική χώρα 78 εκατομμυρίων κατοίκων με τα προβλήματα της Τουρκίας.