Πέντε λόγια για τη Μακεδονία, όχι για το Μακεδονικό

Με κάποια έκπληξη παρακολουθούμε τον αναβρασμό και τις αντιπαραθέσεις στις σχολικές κοινότητες με αφορμή τις ενδεχόμενες καταλήψεις για το Μακεδονικό. Φυσικά, εν μέσω ανταλλαγής συνθημάτων και αντιπαραθέσεων, τα ουσιαστικά θέματα της Μακεδονίας χάνουν τη βαρύτητά τους. Όμως, ειδικά στο πλαίσιο αυτής της συγκυρίας, αξίζει να μετράμε πιο ψύχραιμα τα δεδομένα. Έστω και με αφορμή τις εφήμερες πολιτικές ρουκέτες, αξίζει να βρούμε την ουσιαστική σημασία, αλλά και τον ρόλο που παίζει στην ελληνική πραγματικότητα μια πολύπαθη περιοχή σαν τη Μακεδονία, όπου συνδυάζεται το στοιχείο της κεντρικότητας με τον συνοριακό χαρακτήρα. Έναν συνοριακό χαρακτήρα τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

1. Η Αρχαία Μακεδονία, πριν από τις εκστρατείες του Μ. Αλεξάνδρου και σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα και τις ιστορικές αναφορές, αποτελείται από τις σημερινές περιφερειακές ενότητες Γρεβενών, Δράμας, Ημαθίας, Θάσου, Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Καστοριάς, Κιλκίς, Κοζάνης, Πέλλας, Πιερίας, Σερρών, Φλώρινας και Χαλκιδικής. Αυτή η περιοχή –που ορισμένοι τη λένε Μακεδονία του Αιγαίου– έχει έκταση πάνω από 34.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και αντιστοιχεί στο 1/4 της έκτασης της χώρας.

2. Η φυσιογνωμία της Μακεδονίας ορίζεται και από το οικιστικό και το αστικό της δίκτυο, τις παραγωγικές και τις συγκοινωνιακές υποδομές της, δηλαδή τους οδικούς άξονες, τον σιδηρόδρομο, το αεροδρόμιο και τα λιμάνια. Στο οικιστικό δίκτυο της Μακεδονίας στεγάζονται 840.000 νοικοκυριά που φιλοξενούν 2,5 εκατομμύρια μέλη, από τα οποία το 1 εκατομμύριο είναι παιδιά.

3. Οι ορεινοί όγκοι, το σύστημα απορροής και η γεωμορφολογία του εδάφους διαμορφώνουν τα μοναδικά χαρακτηριστικά ενός συστήματος με πλούσια πανίδα και χλωρίδα βιότοπων, λιμνών, ορεινών και πεδινών οικοσυστημάτων. Αυτά τα μοναδικά χαρακτηριστικά δεσπόζουν με τόση ένταση, που δεν επιτρέπουν να γίνονται αισθητές οι πιέσεις στο περιβάλλον από την αστική ανάπτυξη. Τα δάση και τα νερά καλύπτουν το 1/3 της έκτασης της Μακεδονίας, ξεπερνώντας τα 11.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα που αντιστοιχούν στο 1/3 του συνολικού δασικού πλούτου της χώρας.

4. Η Μακεδονία, εξαιτίας των φυσικών της πόρων και των πεδινών εκτάσεων, έχει διαμορφώσει ένα παραγωγικό πρότυπο που χαρακτηρίζεται από πολυμορφία, αλλά με έντονα γεωργικό προσανατολισμό. Στις εύφορες περιοχές της Φλώρινας, της Αριδαίας, της Έδεσσας και της Νάουσας, των Γιαννιτσών και του Κιλκίς, της Δράμας, των Σερρών, της Επανωμής, του Λαγκαδά και άλλων αναπτύσσονται καλλιέργειες που ξεπερνούν το 42% του εδάφους της, που αντιστοιχεί στο 1/3 της αγροτικής γης της Ελλάδας. Σε αυτές τις εύφορες κοιλάδες παράγεται το 1/4 της εγχώριας ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στον τομέα της γεωργίας.

5. Όμως ο δείκτης που «σηκώνει τα φρύδια» είναι ο ορυκτός της πλούτος. Οι χώροι εξόρυξης της Μακεδονίας αθροίζουν το 51% των χώρων εξόρυξης ολόκληρης της Ελλάδας. Τα κεφαλαιώδους οικονομικής και εθνικής σημασίας κοιτάσματα λιγνίτη εντοπίζονται στην Πτολεμαΐδα και στο Αμύνταιο, των οποίων τα λιγνιτωρυχεία τροφοδοτούν τις θερμοηλεκτρικές μονάδες της Κοζάνης και της Φλώρινας. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των μονάδων Αγίου Δημητρίου, Καρδιάς, Πτολεμαΐδας και Αμυνταίου είναι της τάξης των 4,500 MW, που αντιστοιχεί στο μισό της συνολικής ισχύος της χώρας.

Για το «Μακεδονικό» δεν ξέρω, αλλά η Μακεδονία, ναι, είναι ελληνική. Και γι’ αυτόν τον λόγο οφείλουμε να προετοιμάζουμε ενημερωμένους πολίτες που θα πλαισιώσουν την ευρωπαϊκή οικογένεια της ειρήνης και της συναδέλφωσης. Ενημερωμένους πολίτες που θα μπορούν να καταλαβαίνουν τη διαφορά μεταξύ πατριωτισμού και εθνικισμού.