Προσευχηθείτε στο… άρθρο 16!
Ίσως δεν το συνειδητοποιούμε, αλλά το «περίφημο» άρθρο 16 του Συντάγματος αποτελεί την τέλεια ακτινογραφία της ελληνικής κοινωνίας (και υποκρισίας) από το 1974 έως σήμερα. Ας δούμε τι προβλέπει το συγκεκριμένο άρθρο:
«Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες». Ειδικά για τη διδασκαλία θα μπορούσαμε να σημειώσουμε ότι η συγκεκριμένη πρόβλεψη δεν συμβαδίζει με τη μόδα των τελευταίων ετών για καταλήψεις μέχρι και των γυμνασίων.
«Η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Η ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα». Και ενώ επί έτη παλέψαμε να διατηρηθεί το περίφημο «ακαδημαϊκό άσυλο», παρ’ ότι και αυτό… «δεν απαλλάσσεται από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα», τελικά προσχωρήσαμε στο αυτονόητο. Στα πανεπιστημιακά πεδία δεν επιτρέπεται να δρουν ανενόχλητοι όσοι έχουν λόγους να αποφεύγουν την αστυνομία και τις διωκτικές αρχές. Χρειάστηκαν όμως δεκαετίες για να εφαρμόσουμε τη συνταγματική επιταγή, αλλά κυρίως την κοινή λογική. Από ιδεοληψία πιθανώς, είτε από συμφέρον ή αδιαφορία, ανάλογα το ποιος μιλά, το πιθανότερο.
«Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες». Εδώ έγινε ο πιο πρόσφατος «χαμός», μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που κήρυξε αντισυνταγματικές τις ρυθμίσεις Γαβρόγλου που μετέτρεπαν το μάθημα των Θρησκευτικών σε Θρησκειολογία. Το ΣτΕ επιβάλλει την κατήχηση κατέκρινε η μία πλευρά. Το ΣτΕ εφάρμοσε το Σύνταγμα, μη έχοντας επιλογή, αντέτεινε η άλλη. Κάποιοι τρίτοι παρατήρησαν ότι η ελληνική ιστορία είναι συνυφασμένη με την αντίστοιχη εκκλησιαστική. Υπάρχει και το άρθρο 3 του Συντάγματος, που αναφέρει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι «η επικρατούσα» στην Ελλάδα. Ένας «μικρός χαμός» είχε γίνει και το 1982, όταν καθιερώθηκε ο πολιτικός γάμος ως ισότιμος με τον θρησκευτικό. Ήδη οι πολιτικοί γάμοι που τελούνται καταγράφονται ως περισσότεροι από τους θρησκευτικούς. Άλλος μεγάλος χαμός έγινε πριν από 15 χρόνια, με την απάλειψη της αναγραφής του θρησκεύματος από τις ταυτότητες. Σήμερα ουδείς ασχολείται. Σχεδόν στα ψιλά πέρασε η εντελώς πρόσφατη απόφαση για απαλοιφή του θρησκεύματος από τα απολυτήρια. Ίσως το σκέπασε η απόφαση του ΣτΕ για τα Θρησκευτικά, ίσως συνηθίσαμε. Γεγονός είναι ότι αργούμε χαρακτηριστικά να εξελιχθούμε. Χωρίς να αμφισβητείται το θρησκευτικό φρόνημα των Ελλήνων, το οποίο πράγματι συνδέεται με τα βιώματα των παλαιότερων γενεών και την ιστορία του έθνους, παραμένει προς εξέταση το γιατί έχουμε εκφυλίσει πολλές θρησκευτικές μας δραστηριότητες σε (ψευτο)κοσμικές υπερπαραγωγές, την ίδια στιγμή που μαλώνουμε για τα Θρησκευτικά.
«Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα». Σημειώστε το!
«Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Το Κράτος ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις ικανότητές τους». Η διάταξη, βεβαίως, δεν απαγορεύει τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, ας μην ξεχνάμε δε ότι ολόκληροι τομείς εκπαίδευσης, όπως οι ξένες γλώσσες και βασικές εφαρμογές πληροφορικής, καλύπτονται σχεδόν αποκλειστικά από τον ιδιωτικό τομέα. Εξαίρεση (παγκόσμια) τα ελληνικά πανεπιστήμια.
«Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Τα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του Κράτους, έχουν δικαίωμα να ενισχύονται οικονομικά από αυτό και λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους που αφορούν τους οργανισμούς τους». Με απλά λόγια, απαγορεύονται τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, ακόμη και τα μη κερδοσκοπικά. Στη βασική εκπαίδευση, που είναι υποχρεωτική από το Σύνταγμα, άρα πιο σημαντική υποθέτω, επιτρέπονται ιδιωτικά σχολεία. Στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, που είναι προαιρετική, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια απαγορεύονται. Αν δεν πρόκειται για αφελή ιδεοληψία, πρόκειται για στεγνή και στυγνή κατοχύρωση οικονομικών συμφερόντων και προνομίων.
«Συγχώνευση ή κατάτμηση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μπορεί να γίνει και κατά παρέκκλιση από κάθε αντίθετη διάταξη, όπως νόμος ορίζει». Κι έτσι ο (κάθε) κ. Γαβρόγλου, όπως και οι προκάτοχοί του, μπορεί να ιδρύει πανεπιστήμια όπου και όποτε θέλει, να τους αλλάζει όνομα, να τα συγχωνεύει, να τα καταργεί. Υποτίθεται ότι τα δημόσια πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι «πλήρως αυτοδιοικούμενα». Κοινώς, δουλευόμαστε μεταξύ μας.
«Ειδικός νόμος ορίζει όσα αφορούν τους φοιτητικούς συλλόγους και τη συμμετοχή των σπουδαστών σ’ αυτούς». Μέχρι και για τα κομματόσκυλα φροντίζει το Σύνταγμα (συγχωρέστε με).
«Οι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιοι λειτουργοί. Το υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό τους επιτελεί επίσης δημόσιο λειτούργημα, με τις προϋποθέσεις που ο νόμος ορίζει». Να μια ωραία θέσπιση μονοπωλίου. Αφού απαγορεύονται τα ιδιωτικά, οι καθηγητές των δημοσίων έχουν το μονοπώλιο της σοφίας… και της πρόσβασης στις αγορές!
«Η επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση παρέχεται από το Κράτος και με σχολές ανώτερης βαθμίδας για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από τρία χρόνια, όπως προβλέπεται ειδικότερα από τον νόμο, που ορίζει και τα επαγγελματικά δικαιώματα όσων αποφοιτούν από τις σχολές αυτές». Ωραία πρόβλεψη, τη στιγμή που υπάρχουν ακόμη ΤΕΙ που λειτουργούν δεκαετίες χωρίς να έχουν καθοριστεί επαγγελματικά δικαιώματα.
«Νόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τους όρους χορήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτηρίων που δεν ανήκουν στο Κράτος, τα σχετικά με την εποπτεία που ασκείται πάνω σ’ αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού τους. Η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Επανάληψη, για να μην ξεχαστούμε.
«Ο αθλητισμός τελεί υπό την προστασία και την ανώτατη εποπτεία του Κράτους. Το Κράτος επιχορηγεί και ελέγχει τις ενώσεις των αθλητικών σωματείων κάθε είδους, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει επίσης τη διάθεση των ενισχύσεων που παρέχονται κάθε φορά στις επιχορηγούμενες ενώσεις σύμφωνα με τον προορισμό τους». Πλέον πέφτει ξύλο ακόμη και στα σχολικά πρωταθλήματα.
Το άρθρο 16 του Συντάγματος παραμένει αναλλοίωτο από το 1974 και δεν πρόκειται να αναθεωρηθεί τα επόμενα δέκα χρόνια. Για να αναθεωρηθεί ένας νόμος, πολύ περισσότερο μια συνταγματική διάταξη, με επιτυχία, προϋποτίθεται να αναθεωρηθούν οι αντιλήψεις μας. Το συγκεκριμένο άρθρο ρυθμίζει πολλά με τρόπο πυκνό, ενώ η κραυγάζουσα μέση ελληνική αντίληψη αδυνατεί να οδηγήσει σε ψύχραιμες και ορθολογικές προσαρμογές. Τα δε συμφέροντα και προνόμια που έχουν κατοχυρωθεί πίσω από το συγκεκριμένο άρθρο δεν είναι λίγα.
