Joker… και στη Βουλή!

Το ότι στην Ελλάδα έχουμε πολυνομία το ξέρουμε. Το ότι η πολυνομία, ειδικά με τον τρόπο που προκύπτει στη χώρα μας, συνεπάγεται πολλές αντικρουόμενες και αντιφατικές ρυθμίσεις για το ίδιο θέμα επίσης το ξέρουμε. Το ότι η πολυνομία είναι επικίνδυνη και συχνά οδηγεί στην ανομία επίσης το ξέρουμε. Όπως ξέρουμε ότι η πολυνομία συνεπάγεται ανασφάλεια, ενίοτε αναρχία και συνήθως ατιμωρησία. Γιατί, λοιπόν, να έχουμε πολυνομία; Διότι, πολύ απλά, αυτό ακριβώς θέλουμε. Διότι στην πραγματικότητα θέλουμε να είμαστε άναρχοι και να κάνουμε του κεφαλιού μας. Ο νόμος είναι κανόνας συμπεριφοράς που γράφεται σε ένα χαρτί και υποτίθεται ότι εκφράζει τη μέση αντίληψη. Από τη στιγμή που θα γραφτεί, είναι δεσμευτικός και όλοι πρέπει να συμμορφώνονται. Διαφορετικά, δεν έχουμε οργανωμένη κοινωνία αλλά ζούγκλα, όπου ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Επειδή είναι δύσκολο να μαζευτούμε όλοι μαζί (άμεση δημοκρατία), οι νόμοι ψηφίζονται από τους αντιπροσώπους μας στη Βουλή (αντιπροσωπευτική δημοκρατία). Το αν πράγματι οι αντιπρόσωποί μας ψηφίζουν κάθε φορά έναν σωστό νόμο, ο οποίος μας εκφράζει πραγματικά, εξαρτάται κυρίως από τη σχέση μας με τον εκλεγμένο. Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι η σχέση μας με τον εκλεγμένο τις περισσότερες φορές (και με δική μας ευθύνη) απλά δεν υπάρχει. Ειδικά στην Ελλάδα της απόλυτης κομματοκρατίας που υποστηρίζεται από το στεγνό και στυγνό πρωθυπουργοκεντρικό συνταγματικό σύστημα, με παράλληλη απουσία οποιασδήποτε δημοκρατικής οργάνωσης και δομής των κομμάτων, η ουσιαστική σχέση ψηφοφόρου-βουλευτή (νομοθέτη) σπανίως ή ελάχιστα υφίσταται. Όπου υπάρχει, περιορίζεται σε ρουσφετολογικού τύπου διευθετήσεις και σε διευκόλυνση στενά προσωπικών επιδιώξεων, κοινώς «κάνουμε δουλειές». Κακά τα ψέματα, σχεδόν ουδείς σταυρώνει υποψήφιο με κριτήριο το αν ο «εσταυρωμένος» θα εκφράσει σωστά τις πεποιθήσεις του για όσα πρέπει να ρυθμίζουν την καθημερινή μας ζωή. Σε αυτά περιλαμβάνονται ηθικές αξίες, κανόνες συμπεριφοράς και περιορισμοί στις ελευθερίες των επιλογών εκάστου προς όφελος του συνόλου. Η κομματική πειθαρχία των βουλευτών και η κομματική ένταξη των ψηφοφόρων τα έχουν εξαφανίσει όλα αυτά. Το θέμα των ημερών είναι το «Joker». Το αν καλώς ή κακώς αστυνομικοί έβγαλαν ανηλίκους από τις αίθουσες. Κατ’ επέκταση, εάν καλώς ή κακώς προβλέπεται έλεγχος και κατάταξη των ταινιών σε κατάλληλες, περισσότερο ή λιγότερο, για ανηλίκους. Όταν ψηφίστηκε η (ισχύουσα σήμερα) διάταξη, ουδείς ασχολήθηκε. Εάν πράγματι η κοινωνία ήταν αδιάφορη για μια τέτοια ρύθμιση, θα έπρεπε οι βουλευτές να το ξέρουν και να την καταψηφίσουν. Στην πραγματικότητα, οι βουλευτές ψήφισαν ό,τι τους έφεραν και αγνοούσαν πλήρως το τι ήθελε η κοινωνία, την οποία υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν. Καλώς ή κακώς, ο νόμος ψηφίστηκε και υπάρχει. Η κοινωνία τον έγραψε κυριολεκτικά στα παλιότερα των υποδημάτων της και έστειλε μαζικά τα ανήλικα να δουν μόνα τους το «ακατάλληλον κάτω των 18». Ο νόμος απέτυχε. Περισσότερο, όμως, απέτυχαν οι βουλευτές που τον ψήφισαν – οι οποίοι δεν κατάλαβαν πόσο απέχουν από τη μέση αντίληψη για το θέμα. Αν βέβαια είχαν διαβάσει προηγουμένως τι ψήφισαν και αν τους ένοιαζε να εκφράσουν πράγματι την κοινωνία που τους ψήφισε. Κάποιος θα μπορούσε να παρατηρήσει ότι δεν έχει κανένα νόημα να μπαίνουν τέτοιες απαγορεύσεις στις αίθουσες, όταν οι ταινίες σε έξι μήνες θα είναι διαθέσιμες ελεύθερα στα βιντεοκλάμπ και στο διαδίκτυο. Τότε, αποκλειστικά υπεύθυνος για το τι θα δει ο ανήλικος είναι ο ίδιος ο γονιός του. Με αυτή τη λογική, δεν είχε κανένα νόημα να ψηφιστεί νόμος με περιορισμούς για τις αίθουσες. Αν θέλετε να το χοντρύνουμε κι άλλο, δεν έχει κανένα νόημα να απαγορεύσεις στους ανηλίκους να μπαίνουν στα «τσοντάδικα», την ίδια στιγμή που τους έχεις δώσει tablet και απεριόριστη πρόσβαση στο διαδίκτυο. Εννοείται πως η συζήτηση δεν είναι τόσο απλή, ούτε μονοδιάστατη, και φυσικά υπάρχουν, όπως σε όλα τα θέματα, περισσότερα να ειπωθούν. Το θέμα είναι πως, όταν ψηφίστηκε ο νόμος, δεν ειπώθηκαν. Ουδείς βουλευτής έκανε τον κόπο να ενημερώσει την κοινωνία, να προσπαθήσει και να την ακούσει και να της εξηγήσει τι και γιατί ψήφισε. Εν προκειμένω, αν αξίζει και αν πρέπει μέσω της σήμανσης των ταινιών η πολιτεία να δίνει και αξιολογικές κατευθύνσεις στους πολίτες της. Τηρώντας απλώς την κομματική πειθαρχία, ο βουλευτής ψήφισε ό,τι έφερε η κυβέρνηση. Όταν ψηφίστηκε η παροχή δικαιώματος ψήφου σε ανηλίκους (17), ουδείς ασχολήθηκε με τις ανακολουθίες που μπορεί να προκύπτουν σε σχέση με άλλα θέματα, όπως καλή ώρα ο κινηματογράφος. Ο ανήλικος μπορεί να βγάζει κυβέρνηση, αλλά δεν μπορεί να πάει σινεμά. Πόσο λογικό είναι αυτό, πόσο σωστά ενταγμένο στο συνολικό πλέγμα των νόμων, πόσο συμβατό με τη γενικότερη αντίληψη για τη συμπεριφορά και δράση των ανηλίκων. Στην απλούστερη εκδοχή, εφόσον επελέγη να δοθεί ψήφος στους 17άρηδες, έπρεπε, για λόγους συνέπειας, να αρθεί και μια σειρά άλλων περιορισμών στη δράση τους. Έπρεπε να διατυπωθούν διαφορετικά η έννοια και οι συνέπειες της ανηλικότητας. Τα πράγματα περιπλέκονται ιδιαίτερα αν συνυπολογίσουμε την τεράστια ανοχή της κοινωνίας στις καταλήψεις των γυμνασίων και λυκείων από ανηλίκους και μη. Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας νόμος κρίνεται αναποτελεσματικός ή παρωχημένος με αφορμή κάποιο «ατυχές» περιστατικό εφαρμογής του. Μας συμβαίνει πολύ συχνά και οφείλεται ακριβώς στο ότι ψηφίζουμε τους νόμους στο πόδι και χωρίς ουσιαστική προσπάθεια διαλόγου πάνω στα θέματα που ρυθμίζονται. Το χειρότερο είναι ότι επιβραβεύουμε κατ’ επανάληψη τους βουλευτές μας, ψηφίζοντάς τους ξανά και ξανά, παρά το γεγονός ότι αποτυγχάνουν να ψηφίσουν αποτελεσματικούς νόμους. Κατ’ αποτέλεσμα, αποτυγχάνουμε εμείς οι ίδιοι στο να οργανώσουμε την κοινωνία μας. Σχετικό-άσχετο, κορυφαίο όμως παράδειγμα η πολεοδομική και η φορολογική μας νομοθεσία. Σεντόνια ολόκληρα από άρθρα νόμων τα οποία ξεκινούν από μια ορθή κατά βάση αρχική παράγραφο και από κάτω προστίθεται σειρά «διορθώσεων», «συμπληρώσεων», «εξαιρέσεων» και «ειδικών περιπτώσεων», με αποτέλεσμα όλα να απαγορεύονται και ταυτόχρονα όλα να επιτρέπονται. Μας βολεύει με κάποιον τρόπο αυτό. Έτσι μάθαμε. Κάποια στιγμή πρέπει να αντιληφθούμε ότι οι νόμοι πρέπει να ψηφίζονται με φειδώ, με σαφή στόχευση και ουσιαστική προετοιμασία, και φυσικά να τηρούνται απαρεγκλίτως μέχρι να αλλάξουν ή να καταργηθούν. Αυτό προϋποθέτει υπευθυνότητα και από τους κυβερνώντες και από τους νομοθέτες και από τους πολίτες. Διαφορετικά, η επιτυχία ενός νόμου, και φυσικά της κοινωνίας μας, έχει ίσες πιθανότητες με το να πιάσουμε το… Joker!