Το ασφαλιστικό δοκιμάζει τις αντοχές του Μακρόν

Οι απεργιακές κινητοποιήσεις στη Γαλλία συμπληρώνουν δύο εβδομάδες, χωρίς να διαφαίνεται η οργανωμένη αποκλιμάκωσή τους. Ακόμη και το πνεύμα των Χριστουγέννων είναι αμφίβολο ότι θα επηρεάσει τις δύο πλευρές, με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, ιδιαίτερα την αριστερόστροφη CGT, να επιχειρούν να δημιουργήσουν παλλαϊκό μέτωπο κατά της κυβέρνησης και τον Πρόεδρο και τον πρωθυπουργό να επιχειρούν να εμφανιστούν ως αποφασισμένοι και αποτελεσματικοί μεταρρυθμιστές.

Όλα πήγαν στραβά

Προς το παρόν ο Πρόεδρος Μακρόν και ο πρωθυπουργός Φιλίπ μετράνε απώλειες. Μόνο ένας στους τρεις Γάλλους είναι ικανοποιημένος με τις επιδόσεις τους και δύο στους τρεις έχουν αρνητική άποψη γι’ αυτούς και την πολιτική τους.

Οι απεργιακές κινητοποιήσεις για το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό ξεκίνησαν έναν χρόνο μετά το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων», το οποίο έχασε τη δυναμική του εξαιτίας της βίαιης συμπεριφοράς πολλών μελών του.

Για μία ακόμη φορά ο Πρόεδρος Μακρόν και οι συνεργάτες του βρίσκονται αντιμέτωποι με την κοινωνική διαμαρτυρία, η οποία όμως στην περίπτωση του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού είναι καλά οργανωμένη και στηρίζεται κυρίως στον ευρύτερο δημόσιο τομέα της οικονομίας.

Η μεταρρύθμιση που προωθούν ο Πρόεδρος και η κυβέρνηση θεωρείται από τους περισσότερους ειδικούς κατώτερη των περιστάσεων, ενώ απορρίπτεται από τους περισσότερους Γάλλους.

Επιδίωξη του Μακρόν και του Φιλίπ είναι να περιορίσουν το κόστος του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού, το οποίο απορροφά το 15% του ΑΕΠ της Γαλλίας. Πρόκειται για το τρίτο υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε., μετά την Ελλάδα και την Ιταλία, και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τα δημοσιονομικά προβλήματα της Γαλλίας και την υστέρηση, σε πολλές περιπτώσεις, της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της.

Επιδίωξη των κυβερνώντων είναι να ομογενοποιήσουν τα 42 διαφορετικά ασφαλιστικά καθεστώτα, τα οποία έχουν αναπτυχθεί με συντεχνιακή λογική. Οι αντιδράσεις είναι πολλές και ξεκινάνε από τους σιδηροδρομικούς και τους αστυνομικούς για να φτάσουν μέχρι τους δικηγόρους και διάφορες κατηγορίες ελεύθερων επαγγελματιών.

Στις προτάσεις της κυβέρνησης περιλαμβάνεται η αύξηση του βασικού ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 χρόνια για όσους ασφαλισμένους έχουν γεννηθεί μετά το 1975. Θα διατηρηθεί το δικαίωμα συνταξιοδότησης στα 62, αλλά θα υπάρξει κάποια μείωση των συντάξεων για όσους δεν προσαρμοστούν στο μέλλον στο νέο ηλικιακό όριο.

Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση που προωθούν ο Μακρόν και ο Φιλίπ δεν λύνει το οικονομικό πρόβλημα του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού. Παρ’ όλα αυτά, θεωρείται ριζοσπαστική από τους θιγόμενους, με αποτέλεσμα να ενώσει τις δυνάμεις της με τους απεργούς η κεντροαριστερή συνδικαλιστική συνομοσπονδία CFDT, η οποία με 601.000 μέλη είναι η μεγαλύτερη της Γαλλίας.

Η CFDT δεν είναι, επί της αρχής, κατά της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, αλλά θεωρεί αιτία πολέμου την αύξηση του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης.

Σκληρό παιχνίδι

Όπως συνήθως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, αναπτύσσεται ένα σκληρό πολιτικό παιχνίδι γύρω από το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό.

Ο Μακρόν θέλει να προχωρήσει η μεταρρύθμιση, για να ενισχύσει το προφίλ του μεταρρυθμιστή ηγέτη, να συσπειρώσει τη βάση της προεδρικής παράταξης και να περάσει το μήνυμα στην Ε.Ε. ότι ελέγχει τις εξελίξεις στη Γαλλία και μπορεί να πρωταγωνιστήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο πλήρωσε ακριβά την πολιτική άνοδο του Μακρόν, και η πολυδιασπασμένη Αριστερά βρίσκουν στο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό μια μεγάλη πολιτική ευκαιρία να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους.

Οι Ρεπουμπλικάνοι, βασικοί εκφραστές της κεντροδεξιάς, η οποία επίσης αποδυναμώθηκε εξαιτίας της πολιτικής ανόδου του Μακρόν, προσπαθούν να αξιοποιήσουν το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό για να σταματήσει η πολιτική τους πτώση.

Η κατάσταση ευνοεί και τα σχέδια της Λεπέν, η οποία ηγείται του Εθνικού Συναγερμού, μετεξέλιξη του Εθνικού Μετώπου, το οποίο ίδρυσε ο ακροδεξιός πατέρας της, Ζαν-Μαρί Λεπέν. Οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές προεξοφλούν ότι οι προεδρικές εκλογές του 2022 θα είναι μια «μονομαχία» Μακρόν-Λεπέν και γι’ αυτό η τελευταία κάνει ό,τι μπορεί για να μεγαλώσει την προεδρική και κυβερνητική φθορά μέσω της διαμάχης για το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό.

Την κατάσταση περιπλέκει η στάση της γαλλικής κοινής γνώμης. Πάνω από το 50% των πολιτών αντιμετωπίζει με συμπάθεια τις απεργιακές κινητοποιήσεις, παρά τη μεγάλη ταλαιπωρία που προκαλούν κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν από τα Χριστούγεννα και το μεγάλο κόστος που μπορεί να έχουν για την οικονομία, η οποία αναπτύσσεται με ολοένα βραδύτερο ρυθμό.

Πλήγμα για την κυβέρνηση ήταν και ο εξαναγκασμός σε παραίτηση του υπεύθυνου που είχε ορίσει για την προώθηση της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού. Δεν είχε δηλώσει πλήρως τα οικονομικά του συμφέροντα και τις επαγγελματικές του συνεργασίες, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η εικόνα μια εξουσίας «προνομιούχων», η οποία κάνει τεχνοκρατικές αναλύσεις και περιορίζει με τις επιλογές της τα κοινωνικά δικαιώματα των μη προνομιούχων.

Η βασική διαφορά

Είναι πολύ πιθανό να έχουμε μια επανάληψη της πολιτικής κρίσης του 1995, οπότε η προσπάθεια του τότε Φιλελεύθερου πρωθυπουργού Ζιπέ να προωθήσει την αναγκαία ασφαλιστική μεταρρύθμιση κατέληξε σε αποτυχία και έφερε την πολιτική του πτώση.

Στη Γαλλία συμπληρώνεται 25ετία αποτυχημένων προσπαθειών ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, με την κατάσταση να χειροτερεύει με το πέρασμα του χρόνου. Όπως επισήμανε ο πρωθυπουργός Φιλίπ, κάτι πρέπει να γίνει, γιατί οι δημογραφικές εξελίξεις μεγαλώνουν το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό πρόβλημα. Όπως τόνισε, τη δεκαετία του ’50 αναλογούσαν πάνω από τέσσερις εργαζόμενοι για κάθε συνταξιούχο, ενώ σήμερα αναλογούν λιγότεροι από δύο εργαζόμενοι για κάθε συνταξιούχο.

Οι Γερμανοί έχουν πιο υπεύθυνη και αποτελεσματική προσέγγιση σε αυτά τα ζητήματα και αυτό εξηγεί τη μεγάλη οικονομική υπεροχή τους έναντι της Γαλλίας στην Ε.Ε. Στη Γερμανία την ασφαλιστική μεταρρύθμιση προώθησε, σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες, η κυβέρνηση του σοσιαλδημοκράτη Σρέντερ το 2003. Για να ενισχύσει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της γερμανικής οικονομίας σε συνθήκες ΟΝΕ, υιοθέτησε το πρόγραμμα Agenda 2010, το οποίο περιλάμβανε τη μείωση συντάξεων και κοινωνικών παροχών. Οι Σοσιαλδημοκράτες έχασαν τις εκλογές του 2004 από τους Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ και εξακολουθούν να πληρώνουν σήμερα τις επιλογές του Σρέντερ. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι αυτές συνέβαλαν στη σημερινή οικονομική υπεροχή της Γερμανίας στην Ε.Ε.

Με τέτοιες κοινωνικές εκκρεμότητες, η Γαλλία είναι πρακτικά αδύνατο να πρωταγωνιστήσει στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Οι ενδιαφέρουσες και σε περιπτώσεις πρωτοποριακές προτάσεις του Μακρόν για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση υπονομεύονται από την κοινωνική αναταραχή στη Γαλλία, από την πολιτική φθορά που υφίσταται ο ίδιος και από την αδυναμία του να προωθήσει μία εξαιρετικά σημαντική μεταρρύθμιση, από την οποία εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, η διεθνής ανταγωνιστικότητα της γαλλικής οικονομίας.