Το οικονομικό 2020 γεμάτο ευκαιρίες, ισορροπίες και παγίδες - Free Sunday
Το οικονομικό 2020 γεμάτο ευκαιρίες, ισορροπίες και παγίδες
Η κυβέρνηση έχει το πλεονέκτημα και μπορεί να το ενισχύσει.

Το οικονομικό 2020 γεμάτο ευκαιρίες, ισορροπίες και παγίδες

Το οικονομικό 2020 είναι μια σύνθετη υπόθεση. Παρουσιάζονται μεγάλες ευκαιρίες, επιβάλλονται δύσκολες ισορροπίες, ενώ υπάρχουν και αρκετές παγίδες. Το πλεονέκτημα στην οικονομία ανήκει στην κυβέρνηση χάρη στην ενισχυμένη αξιοπιστία του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη και βασικών συνεργατών του. Θα πρέπει όμως να κινηθεί αποτελεσματικά και να δείξει την αναγκαία ευελιξία για να το αξιοποιήσει.

Η ευρωπαϊκή οικονομία

Τα νέα δεν είναι ιδιαίτερα καλά από την Ευρωζώνη και την οικονομία των «27», δεν είναι όμως και αποθαρρυντικά. Παρατηρείται μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, ο οποίος ήταν εξαιρετικά ικανοποιητικός την περίοδο 2015-2018, αλλά δεν προβλέπεται επιστροφή της ευρωπαϊκής οικονομίας στην ύφεση.

Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι η ουσιαστικά χαμένη τετραετία 2015-2018, οπότε οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν καλοί έως εντυπωσιακοί και οι πρώην μνημονιακές οικονομίες αναπτύχθηκαν από 8% έως 15% η καθεμία, ενώ η Ελλάδα έμεινε στάσιμη, απορροφώντας σταδιακά το σοκ του πειράματος Τσίπρα-Βαρουφάκη που πραγματοποιήθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2015.

Επομένως, χάσαμε εντυπωσιακές αναπτυξιακές ευκαιρίες, αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί να τα καταφέρει, αρκεί να βρει τον τρόπο να επιτυγχάνει ρυθμούς ανάπτυξης σημαντικά υψηλότερους ή και πολλαπλάσιους της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. των «27».

Οι περισσότεροι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα είναι ικανοποιητικός και πολύ υψηλότερος του ευρωπαϊκού μέσου όρου, κατώτερος όμως των στόχων που έχει θέσει η κυβέρνηση.

Το ζήτημα έχει τεράστια σημασία, εφόσον μετά από μια τόσο μεγάλη πτώση του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας χρειαζόμαστε μεγάλες οικονομικές, αναπτυξιακές «ανάσες», ενώ από την επίτευξη των στόχων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η δυνατότητα χρηματοδότησης της κοινωνικής πολιτικής της κυβέρνησης στη βάση της δημοσιονομικής συνέπειας.

Το Brexit

Τους υπολογισμούς του οικονομικού επιτελείου επηρεάζει αναπόφευκτα και το Brexit, το οποίο μετά τις εκλογές της 12ης Δεκεμβρίου και τον θρίαμβο των Συντηρητικών και του Μπόρις Τζόνσον έχει μπει στην τελική ευθεία.

Κύριο μέλημα της κυβέρνησης είναι να διατηρηθεί το καλό επίπεδο των οικονομικών σχέσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο και να μη χαθούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα –για παράδειγμα στη ναυτιλία– στην αρκετά πιθανή περίπτωση που η Συντηρητική κυβέρνηση θα επιχειρήσει να ενισχύσει τη συγκριτική θέση της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου μέσα από ειδικές ρυθμίσεις και μείωση της φορολογίας σε επιλεγμένους κλάδους.

Η πράσινη μετάβαση

Μεγάλη πρόκληση για την κυβερνητική ηγεσία είναι ο προγραμματισμός της χρηματοδότησης της λεγόμενης πράσινης μετάβασης της οικονομίας. Εκτός από καλό σχεδιασμό και οργάνωση, η πράσινη μετάβαση χρειάζεται τεράστια κεφάλαια, τα οποία, προς το παρόν, δεν έχουν εξασφαλιστεί.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η πράσινη στροφή στην οικονομία συμπεριλαμβάνει την απολιγνιτοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τη διαχείριση χωματερών, αποβλήτων, λυμάτων –ένα παραδοσιακά αδύναμο σημείο μας– με βάση τους νέους ευρωπαϊκούς περιορισμούς, τον δραστικό περιορισμό της ρύπανσης με τα πλαστικά, στην οποία έχουμε το αρνητικό ρεκόρ, ακόμη και την αλλαγή της οργάνωσης του αγροτικού τομέα, ο οποίος εξαρτάται υπερβολικά από ρυπογόνα φυτοφάρμακα και λιπάσματα.

Η πράσινη στροφή, έτσι όπως την έχει περιγράψει η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φον ντερ Λάιεν, μπορεί, εάν οργανωθεί σωστά, να φέρει τεράστιες επενδύσεις και να δημιουργήσει δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Εάν όμως μείνουμε πίσω, θα επιβαρυνθεί η οικονομία μας με νέες δυσλειτουργίες, ακόμη και με σημαντικά πρόστιμα. Το 2020 είναι κρίσιμο για την προγραμματισμένη πράσινη προσαρμογή, γιατί θα δείξει και πόσο έτοιμη είναι η κυβέρνηση και τι δυνατότητες εξασφάλισης ευρωπαϊκών κονδυλίων και προσέλκυσης επενδύσεων έχει.

Ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό

Ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης έχει επιλέξει μια ήπια προσέγγιση στο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό. Επιδίωξή του είναι να αποφύγει κοινωνικές εντάσεις σαν αυτές που παρατηρούνται στη Γαλλία, όπου οι κινητοποιήσεις είναι τεράστιες παρά τον εξαιρετικά περιορισμένο χαρακτήρα της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης που προτείνει ο Μακρόν, και να διατηρήσει την πολιτική υπεροχή, ώστε να έχει τη δυνατότητα επιλογής σεναρίου.

Η στρατηγική Μητσοτάκη επιτυγχάνει και θα οδηγήσει σε θετικές εξελίξεις στο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό το 2020. Όσοι συμπληρώσουν 33 χρόνια ασφάλισης θα έχουν καλύτερη οικονομική μεταχείριση, οι επικουρικές συντάξεις θα βελτιωθούν, οι εισφορές όσων είναι ασφαλισμένοι σε διαφορετικά ταμεία θα περιοριστούν, όπως και το οικονομικό πέναλτι για τους συνταξιούχους που θα βρουν απασχόληση για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους. Θα υπάρξει επίσης η κατοχύρωση κάποιου σταθερού βοηθήματος για τους συνταξιούχους με τις μεγαλύτερες ανάγκες. Το βοήθημα αυτό, που πολλοί αναφέρουν ως 13η σύνταξη, θα μονιμοποιηθεί.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν οι οικονομικές και δημοσιονομικές επιδόσεις της κυβέρνησης θα χρηματοδοτήσουν το φιλολαϊκό άνοιγμα ή αν θα παρατηρηθούν δημοσιονομικές αστοχίες οι οποίες θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών θεσμών.

Το κόστος του δανεισμού

Μία από τις μεγάλες επιτυχίες του πρωθυπουργού και του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης είναι η μεγάλη μείωση του κόστους δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου χάρη στην εικόνα αξιοπιστίας που προβάλλει η ηγεσία και στη βελτίωση της οικονομικής προοπτικής.

Το 2020 τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα σε ό,τι αφορά τα διεθνή επιτόκια. Ενισχύονται οι αντιδράσεις στις επιλογές που έκανε ο Μάριο Ντράγκι λίγο πριν από το τέλος της θητείας του στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Κριστίν Λαγκάρντ, που τον διαδέχτηκε, θα δεχτεί πιέσεις για να βάλει τέλος στην εποχή των αρνητικών επιτοκίων ή τουλάχιστον να κάνει λιγότερο χαλαρή τη νομισματική πολιτική.

Πολλοί αναλυτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ακόμη και σε ένα λιγότερο εύκολο διεθνές περιβάλλον η Ελλάδα μπορεί να περιορίσει κι άλλο το κόστος δανεισμού της και αναφέρονται σε επιτόκιο του δεκαετούς ομολόγου της τάξης του 1%.

Οι νέες επιτυχίες σε αυτή την κατεύθυνση θα στηριχτούν, αναγκαστικά, στις μεταρρυθμίσεις που θα προωθήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη και στην αυστηρή τήρηση των δημοσιονομικών δεσμεύσεων.

Το ιδιωτικό χρέος

Και ενώ όλα δείχνουν ότι η διαχείριση του δημόσιου χρέους έχει μπει σε τάξη, το 2020 θα κυριαρχήσει στη δημοσιότητα και στις εξελίξεις η διαχείριση του ιδιωτικού χρέους.

Η πολιτική που θα εφαρμοστεί πρέπει να συνδυάσει από τη μια τη σταθεροποίηση και την ενίσχυση της θέσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και από την άλλη την τακτοποίηση των εκκρεμοτήτων –με τη μορφή κόκκινων δανείων– των επιχειρήσεων, των μικρομεσαίων, των νοικοκυριών, χωρίς κοινωνικά δράματα και σοβαρές παρενέργειες στη λειτουργία της οικονομίας.

Η κυβέρνηση κινείται στη σωστή κατεύθυνση με το σχέδιο «Ηρακλής», αλλά δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι θα βρεθεί η λεπτή ισορροπία μεταξύ της αναγκαίας βελτίωσης της θέσης και της προοπτικής των τραπεζών και της κάλυψης βασικών οικονομικών και κοινωνικών αναγκών των ασυνεπών οφειλετών, οι οποίοι, σύμφωνα με τις μελέτες, είναι σε ποσοστό 75%-80% θύματα της κρίσης και σε ποσοστό 20%-25% ιδιοτελείς κακοπληρωτές.