Ο κοροναϊός απειλεί την παγκόσμια υγεία, την κινεζική εξουσία και τη διεθνή οικονομία

Τα νέα από την εξάπλωση του κοροναϊού στην Κίνα αλλά και εκτός Κίνας δεν είναι καλά, ούτε προβλέπεται άμεση και αποφασιστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι περισσότεροι ερευνητές και αναλυτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι θα χρειαστούμε τουλάχιστον έξι μήνες για να αποκτήσουμε το εμβόλιο, ενώ θα απαιτηθεί κι ένα πρόσθετο διάστημα για την παραγωγή του και τον μαζικό εμβολιασμό.

Μεγάλες αλλαγές

Από το 2002-2003, οπότε εμφανίστηκε στην Κίνα ο ιός της άτυπης πνευμονίας SARS, έχουν αλλάξει πολλά στη χώρα αυτή και στο σύνολο του πλανήτη. Το 2003 η κινεζική οικονομία αντιπροσώπευε μόλις το 6% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ σήμερα το ανάλογο ποσοστό ξεπερνάει το 15%.

Αυτό σημαίνει ότι το σημερινό οικονομικό και πολιτικό σύστημα της Κίνας είναι πολύ πιο ισχυρό και έχει μεγαλύτερη επιρροή στις διεθνείς εξελίξεις απ’ ό,τι πριν από περίπου 20 χρόνια.

Οι κινεζικές αρχές ενημερώνουν πιο γρήγορα τον κόσμο για την εξέλιξη του ιού και παίρνουν γρήγορα τα μέτρα που κρίνονται αναγκαία. Η εξάπλωση του ιού συνέπεσε χρονικά με τους κινεζικούς εορτασμούς για τη νέα χρονιά, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη οικονομική και κοινωνική αναστάτωση.

Αυτές τις ημέρες οι επιβάτες που χρησιμοποιούν το εκτεταμένο σιδηροδρομικό δίκτυο έχουν μειωθεί κατά 42%, στις αεροπορικές πτήσεις παρατηρείται επίσης μείωση 42%, ενώ το σύνολο των μεταφορών και συγκοινωνιών σε ολόκληρη τη χώρα παρουσιάζει μια πτώση 29%.

Μεγάλες παραγωγικές μονάδες έχουν κλείσει επ’ αόριστον, μουσεία και χώροι ψυχαγωγίας παραμένουν κλειστοί, οι βραδινές έξοδοι έχουν δώσει τη θέση τους στο delivery και μάλιστα με ειδικές προφυλάξεις όταν χτυπήσει το κουδούνι του σπιτιού.

Οι οικονομολόγοι αναφέρονται στη ζημιά που προκάλεσε ο ιός της άτυπης πνευμονίας SARS, σε μια προσπάθεια να καταλάβουν τι ακριβώς θα συμβεί σήμερα. Εξαιτίας του SARS ο ρυθμός ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας έπεσε από 11,1% το πρώτο τρίμηνο του 2003 σε 9,1% το δεύτερο τρίμηνο του 2003.

Σήμερα, όμως, η κατάσταση είναι πολύ πιο σύνθετη από οικονομική άποψη.

Πρώτον, ο κοροναϊός εξαπλώνεται πολύ πιο γρήγορα και μαζικά από τον SARS και όλα δείχνουν ότι θα διαγράψει μεγαλύτερη χρονική πορεία, προτού, με το καλό, εξουδετερωθεί.

Δεύτερον, μπορεί η κινεζική οικονομία να έχει το παγκόσμιο ρεκόρ ανάπτυξης με 6%, είναι όμως το μισό από εκείνο που σημειώθηκε το 2003 και το χαμηλότερο της τελευταίας τριακονταετίας.

Οι Κινέζοι παραμένουν πρωταθλητές της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά εμφανίζουν σημάδια κόπωσης. Αυτό μπορεί να αποκτήσει μεγάλη σημασία για το κομμουνιστικό καθεστώς, το οποίο δέχεται διαφόρων ειδών πιέσεις. Δεν μπόρεσε να ελέγξει τις λαϊκές διαμαρτυρίες στο Χονγκ Κονγκ, ούτε να εκλέξει φιλικούς προς αυτό δημοτικούς συμβούλους στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Οι εκλογές στην Ταϊβάν με την άνετη επικράτηση εκείνων που αντιτίθενται στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ήταν μία ακόμη μεγάλη πολιτική αποτυχία της κυβερνητικής ηγεσίας. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ ελίσσεται αυτό το διάστημα, για να μετατραπεί, όπως και ο Πούτιν, σε ισόβιο ηγέτη. Η εικόνα σταθερότητας, επιτυχίας και αποτελεσματικότητας που προβάλλει το καθεστώς αμφισβητείται με όσα συμβαίνουν με την εξάπλωση του κοροναϊού.

Το εκτός Κίνας κόστος

Οι πρώτοι φορείς του κοροναϊού εντοπίστηκαν ήδη σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Τα οικονομικά αποτελέσματα της εξάπλωσης του κοροναϊού είναι ήδη μαζί μας, καθώς ακυρώνονται πτήσεις προς και από την Κίνα, ανακαλούνται ομάδες Ευρωπαίων ειδικών που οργάνωναν την παραγωγή σε μεγάλες μονάδες στην Κίνα, έχουν απαγορευτεί οι οργανωμένες εκδρομές προς και από την Κίνα, ενώ στις αγορές των μεταλλευμάτων παρατηρείται σε πολλές περιπτώσεις αστάθεια λόγω του σημαντικού ρόλου της Κίνας στην παγκόσμια παραγωγική διαδικασία. Πολλές μετοχές συγκεκριμένων κλάδων, όπως οι αεροπορικές μεταφορές, δέχονται ισχυρά χτυπήματα και τα περισσότερα χρηματιστήρια έχουν την τάση να υποχωρούν από τα επίπεδα-ρεκόρ στα οποία είχαν φτάσει.

Ε.Ε. και Ελλάδα

Το περασμένο Σάββατο μίλησα στο επιτυχημένο Sparta Forum, που διοργάνωσε ο δήμαρχος Σπάρτης και γνωστός οικονομολόγος Πέτρος Δούκας, για τις αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Αφού συνέβαλα στον προβληματισμό για το πώς θα πάμε σε αναπτυξιακούς ρυθμούς της τάξης του 4%, προειδοποίησα ότι υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες, όπως ο κοροναϊός.

Για την ελληνική οικονομία ο κοροναϊός μπορεί να σημάνει επιβράδυνση των κινεζικών επενδύσεων, δυσκολίες στη ναυτιλιακή μας συνεργασία, αυστηρούς περιορισμούς στον τουρισμό, που βρίσκεται σε δυναμική ανάπτυξη, με ολοένα και περισσότερους Κινέζους να επισκέπτονται τη χώρα μας.

Μεγαλύτερο πρόβλημα θα αποτελέσει ο κοροναϊός για την Ευρωζώνη, όπου ήδη κάνει απειλητική την εμφάνισή του. Η Ευρωζώνη βρίσκεται σε φάση πολύ χαμηλής ανάπτυξης, που τείνει να μετατραπεί σε στασιμότητα, ενώ οι μεγάλες χώρες της Ε.Ε. δυσκολεύονται να συνεννοηθούν και να συντονιστούν μεταξύ τους. Η Γαλλία και η Γερμανία διαφωνούν μεταξύ τους σε ζητήματα στρατηγικής σημασίας, η Ιταλία και η Πολωνία βρίσκονται –με διαφορετικό τρόπο– υπό την πολιτική επιρροή δεξιόστροφων ευρωσκεπτικιστών. Η Ισπανία δοκιμάζεται από την κρίση της Καταλονίας.

Μόλις αρχίσουν να δέχονται μεγάλη πίεση από τον κοροναϊό τα συστήματα υγείας στις ευρωπαϊκές χώρες και μόλις φανούν οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες από την προσπάθεια αντιμετώπισης του ιού, θα μετρηθεί για μία ακόμη φορά –σε πραγματικά δύσκολες συνθήκες– η αντοχή του πολιτικού συστήματος, της διοίκησης και της οικονομίας.

Ο κοροναϊός είναι ένας αστάθμητος εξωγενής παράγοντας ο οποίος μπορεί να αρχίσει να απειλεί τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα, ενώ δημιουργεί ήδη σοβαρά προβλήματα στην οικονομία.

Η σκιά της Κίνας πέφτει βαριά στις ελληνικές και ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η παγκοσμιοποίηση μας έχει φέρει πολύ κοντά –για τα καλά, αλλά και για τα κακά– με έναν πραγματικό γίγαντα.

Στην Κίνα αναλογεί το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 15%-16% του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Προϊόντος, το 28% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα –με τις ΗΠΑ στο 16% και την Ε.Ε. λίγο κάτω από το 10%–, όπως και το 15% της κατανάλωσης υπερπολυτελών ειδών, με εκατοντάδες ειδικά καταστήματα στην Κίνα ή από τους Κινέζους που επισκέπτονται το εξωτερικό για ψώνια.

Ό,τι συμβαίνει πλέον στην Κίνα μάς αφορά άμεσα. Έχουμε μπροστά μας μια σειρά κακών ειδήσεων σε σχέση με τον κοροναϊό, ελπίζοντας σε πολύ καλές ειδήσεις στη διάρκεια του επόμενου εξαμήνου. Προς το παρόν, ο κοροναϊός εξαπλώνεται με εντυπωσιακή ταχύτητα και οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για θνησιμότητα 3%-4% μεταξύ όσων προσβληθούν.