Μάρτυρες ( ; ) δημοσίου ( ; ) συμφέροντος ( ;! )
Με τον νόμο 2928/2001, για τις περιπτώσεις εγκλημάτων συγκρότησης ή συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση και για τα εγκλήματα τρομοκρατίας, προβλέφθηκε η δυνατότητα να λαμβάνονται μέτρα «για την αποτελεσματική προστασία από πιθανή εκδίκηση ή εκφοβισμό των ουσιωδών μαρτύρων, των προσώπων που σε περιπτώσεις τρομοκρατίας βοηθούν στην αποκάλυψη εγκληματικών δραστηριοτήτων ή και των οικείων τους».
Μέτρα προστασίας είναι η φύλαξη από την αστυνομία, η κατάθεση από απόσταση με εικόνα και ήχο ή μόνο ήχο και η μη αναγραφή στην έκθεση εξέτασης των στοιχείων του μάρτυρα. Διατάσσονται από τον αρμόδιο εισαγγελέα (σημειώστε το). Επίσης, η μεταβολή των στοιχείων ταυτότητας, η μετεγκατάσταση σε άλλη χώρα ή η μετάθεση δημοσίου υπαλλήλου, που αποφασίζονται από τον κατά περίπτωση αρμόδιο υπουργό, μετά από εισήγηση του αρμόδιου εισαγγελέα. Τα μέτρα αυτά δεν λαμβάνονται όλα μαζί και υπάρχει πάντα η δυνατότητα τροποποίησης ή διαφοροποίησής τους.
Αργότερα, το 2010, η δυνατότητα αυτή δόθηκε και για τα θύματα ή τους μάρτυρες εγκλημάτων εμπορίας ανθρώπων και παράνομης διακίνησης μεταναστών. Το 2014, επί κυβερνήσεως Σαμαρά-Βενιζέλου (ειρωνεία…), προβλέφθηκε η δυνατότητα παροχής προστασίας και για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος.
Μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος ονομάζονται οι μάρτυρες σε υποθέσεις εγκλημάτων δωροδοκίας και δωροληψίας κρατικών αξιωματούχων, υπαλλήλων και δικαστικών λειτουργών και μεσαζόντων, ακόμη και αν δεν τελέστηκαν στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης. Για τους μάρτυρες αυτούς προβλεπόταν από το άρθρο 45Β (ήδη 47) του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας η δυνατότητα αποχής από την ποινική δίωξη για τα εγκλήματα της ψευδορκίας, ψευδούς καταμήνυσης, συκοφαντικής δυσφήμησης. Τούτο, για την προστασία των μαρτύρων από εκφοβισμό ή αντεκδίκηση μέσω υποβολής μηνύσεων από τους κατηγορουμένους. Ο χαρακτηρισμός των μαρτύρων ως «δημοσίου συμφέροντος» γίνεται με πράξη του αρμόδιου εισαγγελέα ή του εισαγγελέα Διαφθοράς μετά (προσοχή!) από έγκριση του αρμόδιου για τη διαφθορά αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Προϋπόθεση του χαρακτηρισμού είναι οι μάρτυρες να μην εμπλέκονται με κανέναν τρόπο στα ερευνώμενα εγκλήματα, να μην αποβλέπουν σε ίδιον όφελος και να συμβάλλουν ουσιωδώς στην αποκάλυψη των εγκλημάτων. Η αποχή από την ποινική δίωξη της ψευδορκίας και των λοιπών αδικημάτων γίνεται με απόφαση του αρμόδιου για τη διαφθορά αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
Με απλά λόγια, οι μάρτυρες για τα κοινά ποινικά εγκλήματα «κουκουλώνονται» για να μην τους σκοτώσουν οι κατηγορούμενοι για ληστείες, δολοφονία, τρομοκρατία και συναφή βίαια εγκλήματα. Στα εγκλήματα κατά κυβερνητικών ή κρατικών αξιωματούχων, οι μάρτυρες χαρακτηρίζονται ως δημοσίου συμφέροντος, κυρίως για να μην τους μηνύσουν για ψευδορκία οι κατηγορούμενοι. Στη δεύτερη κατηγορία υπάγονται οι τρεις ανώνυμοι μάρτυρες της δίωξης δέκα πολιτικών στο φερόμενο ως «σκάνδαλο Novartis».
Ο αποχαρακτηρισμός των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος γίνεται με πράξη του εισαγγελέα Διαφθοράς, μετά από προηγούμενη έγκριση του αντεισαγγελέα Διαφθοράς του Αρείου Πάγου.
Είναι σαφές ότι ο χαρακτηρισμός των μαρτύρων της υπόθεσης κατά των δέκα πολιτικών προσώπων ως μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος δεν συνεπάγεται ότι τα στοιχεία τους μένουν υποχρεωτικά κρυφά από κάθε ανακριτική αρχή, ούτε ότι φυλάσσονται επί εικοσιτετραώρου βάσεως από την αστυνομία. Η βασική κάλυψη που τους παρέχεται είναι η αποχή από ποινική δίωξη για ψευδορκία, κάλυψη η οποία μπορεί να αρθεί από τον Άρειο Πάγο ανά πάσα στιγμή. Σε αυτό το πλαίσιο, έγινε γνωστό ότι εξετάστηκαν, νομίμως και χωρίς κάλυψη, από τους αντεισαγγελείς του Αρείου Πάγου που ερευνούν πιθανές παραβάσεις της εισαγγελέως Διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη. Άλλωστε εξετάστηκαν για άλλη υπόθεση, όχι για την εμπλοκή πολιτικών στο λεγόμενο «σκάνδαλο Novartis».
Με τα ίδια νομικά δεδομένα, τα οποία είχαν θεσπιστεί πριν από την υπόθεση Novartis, νομίμως οι εν λόγω μάρτυρες θα εξετάζονταν χωρίς κάλυψη από την ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή, η οποία ερευνά πιθανά αδικήματα του κ. Παπαγγελόπουλου και εμμέσως, πλην αναγκαίως, της κ. Τουλουπάκη. Τελικώς οι δύο μάρτυρες εξαφανίστηκαν και δεν προσήλθαν. Η προκαταβολική και συντονισμένη αντίδραση των κ.κ. Τουλουπάκη και Παπαγγελόπουλου και σύσσωμου του ΣΥΡΙΖΑ (του τελευταίου εξαιρετικά βίαια) και μόνο στο ενδεχόμενο αυτό μαρτυρά ιδιαίτερο άγχος και νευρικότητα, που δεν δικαιολογούνται από τα πράγματα.
Ο νόμος προβλέπει ρητά ότι καταδίκη με μόνη τη μαρτυρία προστατευομένων μαρτύρων απαγορεύεται χωρίς να αποκαλυφθούν τα στοιχεία τους. Συνεπώς, αν οι εν λόγω μάρτυρες συνιστούν το βασικό αποδεικτικό στοιχείο, είναι βέβαιο ότι θα μάθουμε τα στοιχεία τους. Αν δεν είναι το βασικό αποδεικτικό στοιχείο, είναι αδιάφορο το αν θα αποκαλυφθούν. Το βέβαιο είναι ότι δεν κινδυνεύουν να τους πυροβολήσει ο Ανδρέας Λοβέρδος. Ο εν λόγω είναι ο μόνος πολιτικός για τον οποίο ασκήθηκε δίωξη για δωροδοκία, άλλοι επτά απαλλάχθηκαν και για δύο (Γεωργιάδης, Αβραμόπουλος) η έρευνα συνεχίζεται. Είναι όμως βέβαιο ότι χρήματα σε λογαριασμούς οποιουδήποτε από τους δέκα δεν βρέθηκαν. Άρα οι δύο προστατευόμενοι μάρτυρες (φαίνεται ότι) συνιστούν το κρίσιμο αποδεικτικό στοιχείο. Θα μάθουμε υποχρεωτικά ποιοι είναι και επισήμως, όταν (και αν) γίνει η δίκη.
Πρέπει, ωστόσο, να θυμηθούμε ότι ο νόμος περί ευθύνης υπουργών προβλέπει πως όταν η έρευνα βρει στοιχεία για υπουργό, ο φάκελος διαβιβάζεται στη Βουλή αμέσως και χωρίς καθυστέρηση. Απαγορεύεται κάθε έρευνα κατά υπουργού χωρίς άδεια της Βουλής. Επιβεβαιωμένα, οι τρεις, αρχικά, «κουκουλοφόροι» μάρτυρες κατέθεταν και κατονόμαζαν δέκα πολιτικούς επί εξάμηνο τουλάχιστον. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κ. εισαγγελέα Διαφθοράς. Η ίδια έστειλε τον φάκελο στη Βουλή έχοντας χαρακτηρίσει τους μάρτυρες ως δημοσίου συμφέροντος (κουκουλωμένους), χωρίς να έχει λάβει προηγούμενη έγκριση του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Η έγκριση δόθηκε εκ των υστέρων. Στην πορεία αποδείχθηκε ότι ο ένας από τους τρεις (Μανιαδάκης) δεν έπρεπε να είναι προστατευόμενος, διότι ενδεχομένως εμπλεκόταν στα εγκλήματα, μια και η ίδια η κ. Τουλουπάκη του άσκησε δίωξη, με βάση τα στοιχεία του ίδιου φακέλου. Η ίδια η κ. Τουλουπάκη σε έγγραφό της φέρεται να αναγνωρίζει ότι οι προστατευμένοι μάρτυρες ανακαλύφθηκαν από έγγραφα των αμερικανικών αρχών – οι οποίες υπόσχονται επισήμως αμοιβή σε όποιον δώσει στοιχεία για αθέμιτες πρακτικές της Novartis. Άρα οι μάρτυρες προσδοκούν ίδιον όφελος. Ο κ. Μανιαδάκης φωτογράφισε τους άλλους δύο μάρτυρες. Εφόσον έχει δίκιο, πρόκειται για πρόσωπα που εμπλέκονται στην υπόθεση και δεν θα έπρεπε να είναι ούτε δημοσίου συμφέροντος ούτε προστατευόμενοι. Μόνο η κ. Τουλουπάκη μπορεί επισήμως να τους αποχαρακτηρίσει, αλλά αρνείται. Και όλα αυτά συμβαίνουν για παραγεγραμμένες υποθέσεις.
Η Βουλή ερευνά αν ο κ. Παπαγγελόπουλος έπεισε την κ. εισαγγελέα Διαφθοράς να ενοχοποιήσει τους δέκα πολιτικούς. Ήδη τέσσερις εισαγγελείς Εφετών (οι δύο εν ενεργεία) και ένας εν ενεργεία αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου τον έχουν κατηγορήσει ευθέως. Βουλή και Άρειος Πάγος φαίνεται να συντονίζονται στην κατεύθυνση άρσης της προστασίας των μαρτύρων με σοβαρές ενδείξεις ότι θα αποκαλυφθεί μεθόδευση.
Οι αρμοί τρίζουν επικίνδυνα και ο ΣΥΡΙΖΑ καταφεύγει σε τακτικές όξυνσης για να καλυφθεί. Μοιάζει αδύνατο πια.
- Tags:
- NOVARTIS