Το κύτταρο

Πολλά παιδιά που τελείωσαν τις σπουδές τους ξεκίνησαν να εργάζονται σε άλλη πόλη ή σε άλλη χώρα και ουσιαστικά έφυγαν από το πατρικό, έστω κι αν τούτο δεν είχε συνειδητοποιηθεί. Βλέπετε, αν δεν προκύψει γαμπρός ή νύφη, τα πατρικό είναι στο μυαλό των γονιών η κύρια κατοικία των παιδιών. Το κλείσιμο των δραστηριοτήτων λόγω της πανδημίας έφερε τους ενήλικες-«παιδιά» πίσω στα πατρικά τους σπίτια, ακόμη και από το εξωτερικό. Ειδικά σε χώρες όπου, ενώ μαινόταν το κακό, όπως στην Ιταλία, δεν φαινόταν να λαμβάνονται μέτρα πολλοί δικοί μας φρόντισαν για εξ αποστάσεως εργασία και επέστρεψαν στην πατρίδα. Δεν ήταν τότε σαφές ότι η Ελλάδα θα τα πήγαινε καλά. Λάμβανε όμως μέτρα, την ώρα που άλλες χώρες αδρανούσαν. Και κάπως έτσι κάποιοι γονείς ζουν μια απρόσμενη επανάληψη, με τα «παιδιά» στο σπίτι. Το Πάσχα ήρθε πρόωρα για πολλές οικογένειες και θα διαρκέσει για πολύ ακόμη, μέχρι να ανοίξουν οι δρόμοι και τα αεροδρόμια. Αυτοί είναι οι λίγοι «τυχεροί» των περιστάσεων. Όσο βέβαια είναι τύχη το να αναστέλλει ένας νέος το δρομολόγιο της ζωής του για λόγους ανωτέρας βίας, έστω κι αν το ίδιο συμβαίνει με όλους μας. Οι μεγαλύτεροι έχουμε ήδη εκπληρώσει ή κάψει κάποια όνειρα και έχουμε συνηθίσει πιο πολύ στις ανατροπές.

Πολλοί, όσοι δεν μπορούσαν να μεταπέσουν σε εξ αποστάσεως εργασία, δεν θα επιστρέψουν στα πατρικά για τις ημέρες του Πάσχα. Έχουν αποκλειστεί στους τόπους εργασίας και δεν θα ενωθούν με τους υπόλοιπους στο πατρικό. Και μόνο το γεγονός αυτό ρίχνει το ηθικό και προκαλεί θλίψη. Φέτος δεν θα υπάρξει η μαζική μετάβαση στο «χωριό», είτε αυτό είναι το κανονικό, αυτό στο οποίο περάσαμε τα παιδικά μας χρόνια, είτε το εξοχικό, όπου θα μαζευτούμε συγγενείς και φίλοι. Φέτος η αγάπη μας προς τους δικούς μας εκφράζεται με την απομάκρυνσή μας από αυτούς.

Η ελληνική οικογένεια, αυτό το ιδιαίτερο ελληνικό κύτταρο, δοκιμάζεται ξανά και καλείται, για άλλη μια φορά, να επιβεβαιώσει τον θεμελιώδη ρόλο της. Καλείται σήμερα να δείξει την αμέριστη αλληλεγγύη στα μέλη της μένοντας χωρισμένη. Όσο κι αν μας είναι ξένο όλο αυτό, δεν παύει να είναι μια πραγματικότητα με τον ευγενή στόχο να προστατέψει ο ένας τον άλλον. Όσο κι αν δυσκολευόμαστε, έχουμε πειστεί ότι αυτό είναι το σωστό.

Αυτό που θα ακολουθήσει το έχουμε εν μέρει ξαναζήσει. Μέρες δύσκολες θα έρθουν, οικονομική δυσκολία, ανεργία και αδιέξοδα, ίσως σε χειρότερο βαθμό απ’ ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν. Είμαστε μαθημένοι στις κακουχίες, μετά τα δέκα χρόνια χρεοκοπίας, αλλά ξέρουμε ότι οι δικοί μας άνθρωποι θα είναι το στήριγμά μας. Η οικογενειακή αλληλεγγύη ήταν και παραμένει το χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας και το μεγάλο της όπλο. Θα έρθει η ώρα να ενωθούμε και με φυσικό τρόπο και να αντιμετωπίσουμε τις επόμενες δυσκολίες. Θα το καταφέρουμε και τότε, γιατί, πολύ απλά, έτσι ξέρουμε ενστικτωδώς να φερόμαστε.

Πίσω από την οικογένεια υπάρχει η Εκκλησία. Όσο κι αν εκτραπήκαμε σε κοσμικού τύπου συμπεριφορές και τυποποιήσαμε την παρουσία μας στους ναούς, στο βάθος πιστεύουμε και η πίστη καθορίζει μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς μας. Έτσι μάθαμε, βιωματικά, έτσι λειτουργούμε. Κάποιες φορές ανορθολογικά, κάποιες φορές παρορμητικά. Η Εκκλησία ανέκαθεν υπήρξε πραγματικό ή πνευματικό αποκούμπι, είτε για τις κοινωνικές μειονότητες είτε για τους ταλαιπωρημένους της ζωής, αλλά και για τον καθέναν από εμάς. Ό,τι κάνει το κάνει κατά κανόνα αθόρυβα, χωρίς να εκθέτει πρόσωπα και καταστάσεις, ειδικά στις μικρότερες κοινωνίες. Είναι ο πλέον οργανωμένος και σταθερός μηχανισμός αλληλεγγύης στη χώρα και σε μεγάλο ποσοστό βασίζεται στην εθελοντική προσφορά. Είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας κοινωνικής συνοχής και οφείλουμε να σεβαστούμε τη δυσκολία της να προσαρμοστεί στις συνθήκες καραντίνας. Το ότι έχει ακόμη δρόμο στο να λειτουργήσει σε πιο σύγχρονη εκδοχή δεν αναιρεί τη σημαντική της προσφορά. Ενδεχομένως θα διευκολυνθεί η αποστολή της και το έργο της θα γίνει ακόμη πιο ουσιαστικό εάν και ο καθένας από εμάς αποβάλει μέρος της (άχρηστης τελικά) βιτρίνας του και στραφεί σε πιο ουσιαστικές συμπεριφορές, συμμετέχοντας και στα δρώμενά της.

Όπως δείχνουν τα πράγματα, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να ξαναχωριστούμε. Δεν θα τελειώσει μια κι έξω αυτό που ζούμε και θα πηγαινοέρχεται για καιρό. Ακόμα κι αν φύγει αυτή η πανδημία, τίποτε δεν αποκλείει να έρθει σχετικά γρήγορα μια επόμενη. Αυτό που δεν φαίνεται να αλλάζει είναι η ιδιότητα του Έλληνα να συσπειρώνεται με βάση την οικογένειά του και να ταυτίζει σε μεγάλο ποσοστό την προσωπική πρόοδο με την πρόοδο των μελών της οικογένειας. Πολλοί νέοι επαναστάτησαν έναντι των μεγαλυτέρων, για να τους διαδεχτούν στην ίδια νοοτροπία μόλις έκαναν τη δική τους οικογένεια.

Μ’ αυτά και μ’ εκείνα, μέρες περίεργες και πρωτοφανείς περνάμε, οι οποίες όμως μας δίνουν μια μοναδική ευκαιρία να αλλάξουμε το παράδειγμα της ζωής. Να αξιολογήσουμε ακόμη περισσότερο πόσο αξίζουν και οι δικοί μας άνθρωποι αλλά και οι «ξένοι». Να ξαναδούμε τις ως τώρα «δεδομένες» συνήθειές μας και πώς είμαστε διατεθειμένοι να λειτουργήσουμε στο εξής. Κοντά στην κλιματική αλλαγή, βγήκε εμφαντικά στην επιφάνεια ο υπερπληθυσμός και η υπερκατανάλωση (ως σπατάλη) των πόρων του πλανήτη. Η αλλοίωση της φύσης και οι παρενέργειές της. Ο τρόπος ζωής σε όλο τον πλανήτη άλλαξε οριστικά και αυτό θα το συνειδητοποιήσουμε σύντομα.

Αντίθετα σε βασικά μας ένστικτα, αλλά σύμφωνα με τα βαθύτερα και ουσιαστικά συναισθήματα και αξίες μας, θα είμαστε υποχρεωμένοι για καιρό πια να κρατάμε αποστάσεις για να προφυλάξουμε τους αγαπημένους μας, την ώρα που λαχταράμε να τους αγκαλιάσουμε.

Αυτή η χώρα έχει τις ψυχικές αντοχές να προσαρμοστεί στις καινούργιες συνθήκες. Ίσως χρειαζόταν και μια ιδιαίτερη (έστω και κρίσιμη) πρόκληση για να βγει από το τέλμα της χρεοκοπίας. Όσο κι αν φαίνεται αντιφατικό, μια πανδημία, που θα φέρει άλλη μια χρεοκοπία, μπορεί να είναι η κλοτσιά που χρειαζόμαστε για να φύγουμε μπροστά. Με τη βοήθεια της οικογένειας και της πίστης μας, με αλληλεγγύη και αυτοπεποίθηση.

Χριστός Ανέστη!