Ανισορροπίες…

Ο νεαρός στη συζήτησή μας ήταν σύντομος και κοφτός στις τοποθετήσεις του: «Μέσα στην πανδημία θα ξεκαθαρίσει πολύ η αγορά και θα μείνουν μόνο όσοι αξίζουν. Θα φύγουν από τη μέση όσοι δουλεύουν τσαπατσούλικα και με αρπαχτές και μετά θα είναι πολύ καλύτερα». «Έχεις δίκιο», απάντησα, «αλλά ως τότε θα έχουμε ανεργία και ακραία φτώχεια, η οποία θα παρασύρει όλους μας προς τα κάτω». «Δεν πειράζει», μου είπε, «θα είναι καλύτερα». «Θα μας παρασύρει προς τα κάτω», επέμεινα, «δεν θα είναι εύκολο». «Θα είναι καλύτερα», απάντησε και πάλι σταθερά, «εγώ τουλάχιστον θα έχω την ευκαιρία, όταν θα φύγουν από τη μέση οι άχρηστοι, να βρω δουλειά σε αντιστοιχία με τα πραγματικά προσόντα μου και δεν θα είμαι υποχρεωμένος να απασχολούμαι χωρίς όρους ανάμεσα στους ανειδίκευτους, ούτε να επιχειρούν οι άσχετοι να με εκμεταλλευτούν. Όσοι μείνουν στην αγορά θα είναι σοβαροί και θα μπορούν να αξιολογήσουν, να αξιοποιήσουν και να αμείψουν ορθά τον εργαζόμενο».

Οι στρογγυλεμένες δικές μου σκέψεις και οι όποιες αναλύσεις πήγαν περίπατο. Στις εξειδικευμένες αναλύσεις αναφέρονται η αναδιάρθρωση, ο εκσυγχρονισμός, η αλλαγή νοοτροπίας και άλλα ενδιαφέροντα. Ο νέος τα διατύπωσε σύντομα, απλά και ωμά. Προβληματίστηκα, όχι τόσο με την ωμότητα της διατύπωσης όσο με την καθαρότητα και τη βεβαιότητα που απέπνεε. Αναγκάστηκα να θυμηθώ ότι πέντε χρόνια μετά το πρώτο του πτυχίο έχει αλλάξει τέσσερις δουλειές και θεωρείται από τους τυχερούς, οι οποίοι δεν έμειναν άνεργοι μετά τις σπουδές τους. Στο ενδιάμεσο, μάζεψε κι ένα μεταπτυχιακό και κάποια πρόσθετα χαρτιά προσόντων.

Λίγες μέρες αργότερα, φίλος τραπεζικός χαριτολογώντας περιέγραφε το πώς «τρέχουν» για να δώσουν τα δάνεια στήριξης των επιχειρήσεων με εγγύηση του Δημοσίου. «Έχουμε πνιγεί», έλεγε, «από αιτήματα και όλοι μάς λένε “δώστε”. Να δεις κάτι αιτήματα από κάτι τύπους με κάτι καταθέσεις!». «Δεν πιστεύω να δώσετε και σε αυτούς, να βάλουν τα λεφτά τους στις επιχειρήσεις τους» παρατήρησα, γνωρίζοντας εκ των προτέρων το αφελές της ερώτησής μου, ως άνθρωπος που συνεργάστηκε πολλά χρόνια με τον χώρο. «Εεεε!» ήταν η γελαστή απάντηση, την οποία συμπλήρωσα ο ίδιος: «Δεν έχετε περιθώρια να αναλάβετε ρίσκο, ούτε για το 20% που θα μείνει ακάλυπτο από την εγγύηση του Δημοσίου». Το κακό, ένδοξο και ηρωικό αντιμνημονιακό παρελθόν της χώρας αναδύθηκε στα μούτρα μου (… μας) και ουσιαστικά με περιγέλασε. Ο λογαριασμός της χρεοκοπίας του 2015 είναι ακόμη ανεξόφλητος και θα τον έχουμε μπροστά μας για πολλά χρόνια ακόμη.

Έκπληξη μου προκάλεσε και μια είδηση που στο διάβα του χρόνου είχα χάσει. Ο ΕΟΔΥ, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, είναι το περίφημο ΚΕΕΛΠΝΟ. Το πρώην Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. «Το αμαρτωλό, το διεφθαρμένο, το κέντρο σκανδάλων», καταπώς λεγόταν επί έτη ολόκληρα, χωρίς τίποτα το συνταρακτικό να έχει τεκμηριωθεί έως σήμερα. Είναι μάλλον κλασική κίνηση στην αγορά η αλλαγή ονόματος μιας εταιρείας, όταν αυτή θέλει είτε να αποκοπεί από ένα παρελθόν που θεωρεί δυσφημιστικό είτε να σηματοδοτήσει μια νέα αρχή. Αυτό που έδειξε η τρέχουσα πανδημία και στην περίπτωση του ΚΕΕΛΠΝΟ, ήδη ΕΟΔΥ, είναι ότι η επιστημοσύνη, η εξειδίκευση, η υψηλή επίδοση, δεν χάθηκε από τη χώρα. Η αντιμετώπιση της πανδημίας αποτελεί μέχρι σήμερα παγκόσμιο υπόδειγμα και τούτο οφείλεται πρωτίστως στους επιστήμονες αυτής της χώρας και δευτερευόντως στην πολιτική ηγεσία. Η δεύτερη θα φαινόταν σήμερα άχρηστη αν οι εισηγήσεις των ειδικών ήταν εξαρχής εσφαλμένες. Η αλλαγή ονόματος δεν θα έσωζε την παρτίδα αν τα στελέχη ήταν «αγράμματα». Χρειαζόταν όμως και να ασχοληθεί κάποιος με τη διοίκηση, αντί να κυνηγάει φαντάσματα και σκάνδαλα, υπαρκτά ή ανύπαρκτα.

Στον διαδικτυακό τόπο του ΕΟΔΥ παρατίθεται η ετήσια έκθεση για τη γρίπη περιόδου 2018-2019 και περιλαμβάνει μερικά αξιομνημόνευτα σημεία. Μόλις λίγο πάνω από το 1/3 των υγειονομικών εμβολιάζεται κάθε χρόνο και περίπου το 50% του πληθυσμού. Αντιφατικό; Η γρίπη, οξεία την περασμένη χρονιά, έφερε 154 (42 πρόπερσι) νεκρούς και στην κορύφωσή της 122 ταυτόχρονες εισαγωγές σε ΜΕΘ. Οι συνολικές εισαγωγές στις ΜΕΘ ήταν 374 (107 πρόπερσι), εκ των οποίων μόνο 15% ήταν εμβολιασμένοι και το 77% ανήκε στις γνωστές πια ευπαθείς ομάδες. Και μόνο αυτό δείχνει τι θα γινόταν με τον κορονοϊό αν δεν υπήρχε η καραντίνα. Τα ίδια στατιστικά δείχνουν ότι κατά περιόδους η γρίπη σκοτώνει πολλούς, λιγότερους από τον κορονοϊό, αλλά πολλούς. Η κοινότητα δεν σκέφτηκε ως τώρα να πάρει αποστάσεις ή μέτρα για να προφυλάξει τα μέλη της. Μάλλον θα αλλάξει κι αυτό τώρα, έστω από σπόντα.

Σε ό,τι συνέβαινε μέχρι σήμερα, η συνήθης επωδός όλων μας ήταν «δεν έχουμε κράτος». Παραδόξως, παρ’ ότι τούτο επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά στην πανδημία, αυτή τη φορά ακούστηκε λίγο. Το κενό καλύφθηκε εν μέρει από την έως τώρα αποφασιστική στάση της ηγεσίας, πολιτικής και υγειονομικής. Το κράτος, με την έννοια των καθημερινών υπηρεσιών προς τον πολίτη, απλώς ψάχνει να βρει βηματισμό. Μερική εργασία, κλειστές πόρτες, ραντεβού με το σταγονόμετρο, παραπομπή των εκκρεμοτήτων στο απώτερο μέλλον. Ελάχιστη η πρωτοβουλία από μέρους των διοικητικών οργάνων στην κατεύθυνση της παραγωγής έργου, προτιμήθηκε η αναμονή οδηγιών από το υπουργείο, κοινώς η αποφυγή ευθυνών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, αλλά όχι μοναδικά, τα κλειστά δικαστήρια, οι αντιδράσεις της ΟΛΜΕ στην τηλεκπαίδευση, την ώρα που οι εκπαιδευτικοί πασχίζουν σε ατομικό επίπεδο, και η αναστολή των προθεσμιών στις σχέσεις πολίτη-διοίκησης. Λίγο χειρότερα, την ώρα που επιχειρήσεις κλείνουν και η ανεργία αυξάνεται, οι συνταξιούχοι του χρεοκοπημένου κράτους αναμένουν αναδρομικά. Από πού άραγε;

Η πανδημία θα φέρει με το ζόρι μεγάλες αλλαγές, τις οποίες χρειαζόμασταν και τις οποίες θα έπρεπε να περάσουν δεκαετίες για να αποδεχτούμε, δέσμιοι της νοοτροπίας του παρελθόντος. Πρακτικά, κάποιοι ακόμη ελπίζουν ότι δεν θα αλλάξουν πολλά. Θα είναι δύσκολη η προσαρμογή στη νέα κατάσταση, αλλά δεν μπορεί να αποφευχθεί. Είναι ζήτημα επιβίωσης πια.