Διαγωγή «κοσμιοτάτη»! - Free Sunday
Διαγωγή «κοσμιοτάτη»!

Διαγωγή «κοσμιοτάτη»!

Το καλοκαίρι του 2017, επί υπουργίας Κ. Γαβρόγλου, καταργήθηκε ο θεσμός της αναγραφής της διαγωγής του μαθητή στα απολυτήρια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (γυμνάσια - λύκεια). Η παρούσα κυβέρνηση την επανέφερε πέρυσι και η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων την έκρινε αντισυνταγματική, ως παραβιάζουσα τα ατομικά δικαιώματα των μαθητών. Άλλωστε παρόμοια ήταν και η αιτιολογία της κατάργησης το 2017: η διαγωγή επέφερε στιγματισμό.

Οφείλω να ομολογήσω ότι δεν είμαι οπαδός των ανεξάρτητων αρχών, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που εισήχθησαν και λειτούργησαν στην ελληνική έννομη τάξη. Διοικητικές αρχές, εν πολλοίς επηρεαζόμενες από την εκάστοτε κυβερνητική εξουσία και, σε κάθε περίπτωση, αρκετά αδρανείς. Δεν έχουν καταφέρει να εμφυσήσουν στην κοινωνία το πνεύμα και τη νοοτροπία της προστασίας των δικαιωμάτων ή των σχέσεων που υποτίθεται ότι προστατεύουν ή συμβάλλουν στη ρύθμισή τους. Για να μη μακρηγορούμε, (ενδεικτικά) η ελληνική κεφαλαιαγορά υποφέρει από πρόσφατα και παλιότερα φαινόμενα παράνομων πρακτικών, ο ελεύθερος ανταγωνισμός στην οικονομία παραμένει ζητούμενο, η προστασία των προσωπικών δεδομένων στηρίζεται πρωτίστως στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και λιγότερο στη σχετική ανεξάρτητη αρχή, και οι παρατηρήσεις μπορούν να συνεχιστούν. Με μια στιβαρή και σοβαρή κρατική διοίκηση και με αποτελεσματικά δικαστήρια, ο ρόλος των ανεξάρτητων αρχών εκ των πραγμάτων θα ήταν πολύ πιο περιορισμένος και λιγότερο χρηστικός.

Η γνωμοδότηση της Αρχής για τη διαγωγή στα απολυτήρια, ουσιαστικά για τη διαγωγή στο σχολικό περιβάλλον, κατάργησε έναν βασικό λόγο για τον οποίο πάει κανείς στο σχολείο: την ένταξη και την κοινωνικοποίηση. Μπορείς να είσαι άριστος στις επιδόσεις, αλλά μπορείς ταυτόχρονα να είσαι απείθαρχος, θρασύς, προσβλητικός απέναντι στους καθηγητές, ασεβής απέναντι στα σύμβολα του κράτους που σε εκπαιδεύει. Είσαι και σίγουρος ότι το ίδιο το κράτος δεν θα σε εκθέσει. Όλα αυτά θα τα θάψει για να μην προσβληθεί η προσωπικότητά σου, αυτή η προσωπικότητα την οποία ενδεχομένως δεν διαθέτεις ή η κοινωνία αρνείται, τελικά, να συμβάλει στο να τη διαμορφώσεις.

Αν πηγαίνουμε στο σχολείο για να μάθουμε γραφή και ανάγνωση μόνο, έχει καλώς. Αν όμως πηγαίνουμε και για να μάθουμε να σεβόμαστε τον διπλανό μας, τον εκπαιδευτικό, την ομάδα, το σύνολο, το σύστημα αξιών που η εκπαίδευση πρεσβεύει, τότε πρέπει να ψαχτούμε. Αν πηγαίνουμε στο σχολείο για να μάθουμε να φερόμαστε συνολικά, να προσαρμοζόμαστε σε ομαδικές καταστάσεις, να υπακούμε σε κανόνες, να ασπαζόμαστε τις ευρύτερες αξίες που κάθε κοινωνία αποδέχεται και αυτονοήτως προσπαθεί να τις προάγει μέσα και από το εκπαιδευτικό της σύστημα, πρέπει και πάλι να ψαχτούμε.

Το άτομο είναι σημαντικό στις δημοκρατικές κοινωνίες, αλλά το όριό του είναι το διπλανό άτομο. Είναι κανείς ελεύθερος να δρα κατά βούληση, αρκεί να μην εμποδίζει τον διπλανό του να κάνει το ίδιο. Και έτσι προκύπτουν οι κανόνες, οι οποίοι βάζουν τα όρια. Οι κανόνες είναι και ηθικοί, που μετατρέπονται σε γραπτό νόμο, είναι και κοινωνικοί και ιδεολογικοί, που μετατρέπονται σε γραπτούς και άγραφους κανόνες συμπεριφοράς. Κάθε κοινωνία (πρέπει να) έχει μια συνολική θεώρηση των πραγμάτων, την οποία συνειδητά ή ασυνείδητα περνά στις επόμενες γενιές. Η παραίτηση της οργανωμένης κοινωνίας από την απόλυτα φυσιολογική αυτή λειτουργία δεν μπορεί παρά να οδηγεί στη διάλυσή της.

Η διαγωγή στο σχολείο, αν είναι κακή και αναγραφεί, στιγματίζει τον μαθητή. Η ίδια διαγωγή την επόμενη μέρα θα φέρει την άμεση απόλυσή του από μια δουλειά και θα τον οδηγήσει στην ανεργία. Συστατική επιστολή από τον εργοδότη δεν θα δοθεί. Φανταστείτε απλοϊκά τον υπάλληλο βυθισμένο στην καρέκλα να δέχεται οδηγία από τον εργοδότη του και να του απαντά «καλά, μωρέ, με ζάλισες σήμερα, αλλά θα το κάνω». Θα τον κρατήσει στη θέση του;

Η διαγωγή, ως αξιολογικό κριτήριο, καταργήθηκε πολλά χρόνια πριν. Ο κάθε γονέας απέκτησε το «δικαίωμα» να φωνάζει «δικό μου είναι το παιδί και θα κάνει ό,τι θέλω εγώ», στην ουσία καταργώντας την έννοια του οργανωμένου κράτους. Έτσι φτάσαμε στο να απαιτούν οι γονείς υψηλούς βαθμούς από τους καθηγητές, να τους απαγορεύουν να ασκήσουν οποιονδήποτε καθοδηγητικό ρόλο και εσχάτως στη στεντόρεια διακήρυξη «δεν θα επιτρέψο να φορέσουν μάσκα στο παιδί μου – δεν είνε επιστίμονες αυτή».

Η ελληνική κοινωνία επέδειξε εσχάτως έναν παράλογο δικαιωματισμό και παραιτήθηκε από κάθε προσπάθεια εμπέδωσης συλλογικού φρονήματος και συνείδησης. Είναι άλλο πράγμα η κατάργηση αυταρχικών πρακτικών και τελείως άλλο η άρση οποιουδήποτε φραγμού, με κατάργηση κάθε πειθαρχικής ή κυρωτικής διαδικασίας, με κερασάκι στην τούρτα την απόκρυψη ανάρμοστων συμπεριφορών, δήθεν για αποφυγή στιγματισμού.

Κατόπιν αυτού, απολαμβάνουμε σήμερα το κίνημα της μάσκας, το αντιεμβολιαστικό κίνημα, τις θεωρίες συνωμοσίας για το 5G (ο άλλος δεν ξέρει να γράψει ελληνικά, αλλά έμαθε το τσιπάκι και το «φάιβ τζι» – αν του μιλήσεις για δυαδικούς αριθμούς όμως, θα σε κοιτάει σαν χάνος).

Διαγωγή είναι το να πορεύονται πέντε άνθρωποι και να κλείνουν μια λεωφόρο. Διαγωγή είναι το να αποκαλείς τον πολιτικό αντίπαλο «προδότη» ή «γίδι». Διαγωγή είναι το να κατεβάζεις τους διακόπτες του ηλεκτρισμού προκαλώντας ζημιές εκατομμυρίων για να πάρεις επίδομα 50 ευρώ. Διαγωγή είναι το να μη λαδώσεις για να γίνει η δουλειά σου. Διαγωγή είναι το να μην παραβιάσεις την ουρά, όπως και το να μη σπρώξεις μπαίνοντας στο λεωφορείο. Φυσικά και το να απευθύνεις τον λόγο στον πληθυντικό και να μην παραγνωρίζεσαι από το πρώτο λεπτό. Διαγωγή είναι και το να μην αντικαθιστάς τη λέξη «κύριε» με τη διεθνή λέξη με τα τρία «α» και το «ρε» μπροστά.

Αν κοιτάξουμε λίγο πιο πίσω, μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε ότι καταργήσαμε τη διαγωγή από την πολιτειακή και κοινωνική μας ζωή και ότι με τα «ξέρεις ποιος είμαι εγώ;», από κοντά με τα «ποιος νομίζεις ότι είσαι, ρε;», κάναμε κριτήριο επιτυχίας τον άνευ όρων και προϋποθέσεων ατομισμό και πλουτισμό. Από ένα σημείο και μετά, τα θεωρήσαμε και «μαγκιά». Και χρεοκοπήσαμε!

Διαγωγή (χωρίς αγωγή) είναι και η βεβαιότητα ότι αν γίνει θερμό επεισόδιο θα παρέμβουν «οι μεγάλοι». Μας αρέσει να είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι, αρκεί να μην αυξήσουμε τη θητεία και να πολεμήσουν άλλοι.

Διαγωγή κοσμιοτάτη για όλους, λοιπόν (ελλείψει αξιολόγησης), απολυτήριο λυκείου για όλους και πανεπιστήμιο για όλους (αρκεί να γράψουν το όνομά τους στην κόλλα), και όλα μοιάζουν τακτοποιημένα, αλλά δεν είναι.