Ας μην αδικήσουμε εαυτούς

Η πανδημία χτύπησε την πόρτα μας στις αρχές του χρόνου, ταυτόχρονα με την υβριδική επίθεση της Τουρκίας στον Έβρο. Της υβριδικής επίθεσης είχε, ήδη πριν από τις εκλογές, προηγηθεί η αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς τα νησιά, ως τεστάρισμα, εκ μέρους της Τουρκίας, των διαθέσεων της (νέας τότε) ελληνικής κυβέρνησης. Ακολούθησε, διαρκούσης της πανδημίας, η σχεδόν ναυμαχία στην Ανατολική Μεσόγειο και ο κίνδυνος ένοπλης σύρραξης με τους γείτονες. Ο διπλός γύρος έληξε και έπονται προσπάθειες διαλόγου. Δεν θα είναι εύκολες. Μετά από δέκα χρόνια χρεοκοπίας η χώρα δοκιμάζεται σκληρά επί μήνες και είναι βέβαιο ότι θα δοκιμαστεί ακόμη σκληρότερα τους μήνες που έρχονται.

Αρχικά, στο προσφυγικό, η κυβέρνηση προσπάθησε να μη δυσαρεστήσει τον διεθνή παράγοντα με βίαιες ενέργειες κατά των μεταναστών και να δείξει ότι συμμορφώνεται με τα συμφωνημένα, τα οποία βρήκε διαμορφωμένα. Προσπάθησε να βρει συναίνεση στο εσωτερικό για να εφαρμόσει ένα πλάνο διαχείρισης του ζητήματος. Εκτέθηκε, δεν βρήκε καμία συνεργασία, ούτε καν από τους δικούς της ψηφοφόρους. Αντιμετώπισε ένοπλη εξέγερση των πολιτών της Λέσβου κατά των Ελλήνων αστυνομικών. Η αποχώρηση των αστυνομικών δυνάμεων από τη Λέσβο φάνηκε τότε ανεξήγητη, αλλά ελάχιστες ημέρες μετά μας προέκυψαν τα γεγονότα του Έβρου. Η έως τότε προσπάθεια της κυβέρνησης να τα έχει καλά με τον διεθνή παράγοντα δικαιώθηκε απ’ όσα ακολούθησαν.

Στον Έβρο η χώρα έδειξε άψογη αντίδραση και φάνηκε ότι η κυβέρνηση ήταν απολύτως προετοιμασμένη. Έτσι εξηγείται, εκ των υστέρων, και η «άτακτη» φυγή των αστυνομικών από τη Λέσβο. Δεν μπορούσε να γίνει «πόλεμος» ταυτόχρονα και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό μέτωπο. Οι συνέπειες στη Λέσβο, βέβαια, φάνηκαν καθαρά μετά την πυρκαγιά στο ΚΥΤ, αλλά και στις διώξεις για κατασκοπεία σε συνδυασμό με παράνομη διακίνηση μεταναστών. Ασχέτως του αν οι συγκεκριμένοι κριθούν ένοχοι, κατασκοπεία, προφανώς, επιχειρείται στο νησί και προφανώς διευκολύνεται όταν οι ντόπιοι πυροβολούν την Ελληνική Αστυνομία. Το όποιο κακό ή κακοεκτελεσμένο σχέδιο οποιασδήποτε κυβέρνησης είναι καλύτερο από τον στασιασμένο όχλο ή τη διατήρηση της κατάστασης ως είχε.

Στην πανδημία, όπως και στον Έβρο, η κυβέρνηση βρέθηκε μπροστά από τα γεγονότα. Το έγκαιρο κλείδωμα της χώρας, όταν ακόμη οι περισσότεροι πολίτες δεν είχαν συνειδητοποιήσει περί τίνος επρόκειτο, μας γλίτωσε από ανεξέλεγκτες καταστάσεις και μας έδωσε χρόνο να αντιληφθούμε τον κίνδυνο. Στην οικονομία, η συνεργασία της κυβέρνησης με τον διεθνή παράγοντα και το χρήμα που θα εισρεύσει από την Ε.Ε. αναμένεται να μας γλιτώσουν από την τέλεια καταστροφή και εξαθλίωση. Το ίδιο συμβαίνει και στα ελληνοτουρκικά, πρώτη φορά μετά από δεκαετίες. Η κυβέρνηση έχει τον ρεαλισμό να στηρίζει τη Συμφωνία των Πρεσπών και ας μην αρέσει αυτό, ούτε σε κάποιους ψηφοφόρους της ούτε στον ΣΥΡΙΖΑ, που αναζητεί δικαίωση. Δικαίωση στο ότι έκανε το χατίρι του διεθνούς παράγοντα, χωρίς αντάλλαγμα, χωρίς προφανές όφελος.

Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες μια κυβέρνηση αντιμετωπίζει τα θέματα που της προκύπτουν με βάση ένα σχέδιο πάνω στο οποίο αναμένει να δει αποτελέσματα. Μέχρι στιγμής κερδίζει. Το πράγμα δεν είναι αυτονόητο στην Ελλάδα των κραυγών και του εύκολου συνθήματος.

Αρκετοί κατηγορούν την κυβέρνηση ότι, εφόσον πάει σε συνομιλίες με την Τουρκία, έχει προαποφασίσει να «πουλήσει» τα εθνικά δίκαια. Στο προσφυγικό, αν και με λιγότερη ένταση, θεωρούν ότι «εποικίστηκε» η χώρα. Το ότι η κατάσταση συμμαζεύτηκε αρκετά, και στα δύο μέτωπα, αφαιρεί σοβαρότητα από τους επικριτές και μειώνει την επιρροή τους. Η πανδημία και η οικονομία είναι τα πεδία που παραμένουν ανοιχτά και αποτελούν το προνομιακό πεδίο του λαϊκισμού και της πολιτικής επιβίωσης ορισμένων που ποντάρουν στην καταστροφή για να διασωθούν.

Η κατάσταση της χώρας δεν είναι, ακόμη τουλάχιστον, άθλια. Είναι δύσκολη, ενέχει κινδύνους, αλλά απέχει πολύ από το να έχει χαθεί ο έλεγχος. Το ρίσκο του τουρισμού ήταν επιβεβλημένο, αλλά δεν ήταν επιβεβλημένη η απόλυτη χαλάρωση των μέτρων και της συναφούς καμπάνιας. Όλοι οι κλάδοι, βέβαια, πίεζαν για άνοιγμα με τους λιγότερους δυνατούς περιορισμούς.

Η ίδια η κυβέρνηση έθεσε τον πήχη για την αντιμετώπιση της πανδημίας και, πράγματι, φαίνεται σε ορισμένες περιπτώσεις να μην τον περνάει. Άνοιξε τα σχολεία την άνοιξη με μισές τάξεις, τώρα τα ανοίγει με τις τάξεις ακέραιες. Δυσκολεύεται να ανοίξει τις μεταφορές, ώστε να αποσυμφορηθούν οι αστικές συγκοινωνίες. Επιβάλλει μάσκα μέσα-έξω στη Χαλκιδική, αλλά όχι στην Αθήνα. Είναι κατανοητοί οι περιορισμοί του ταμείου, ωστόσο είναι φανερό ότι υπάρχει δυσκολία στο να περάσουν μηνύματα σε μεγάλη μερίδα πολιτών. Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να χτίσουμε άμεσα καινούργια σχολεία, ούτε να διπλασιάσουμε τις προσλήψεις, αλλά δεν είναι προφανές γιατί ορισμένα πράγματα που έγιναν την άνοιξη δεν γίνονται τώρα ή δεν γίνονται παντού. Από την άλλη, σε όποια διαφήμιση παρουσιάζεται σε οποιοδήποτε μέσο ουδείς προβάλλει την υγειονομική ασφάλεια ως κίνητρο προσέλκυσης πελατείας. Κάτι δείχνει κι αυτό.

Η συζήτηση περί του αν ο ιός κολλάει μετά τις δώδεκα ή αν κολλάει στο εστιατόριο και όχι στο σχολείο και όλα τα συναφή είναι, δυστυχώς, δόλια. Δόλια, γιατί περιορίζεται στην αμφισβήτηση και δεν συνοδεύεται με προτροπή για πιστή εφαρμογή των, όχι λίγων, μέτρων που ήδη ισχύουν και τα οποία δεν είναι, φυσικά, άχρηστα. Ο ιός κολλάει σε πολλά μέρη. Αποφεύγουμε όσα μπορούμε (δεν μπορούμε όλα), για να μειώσουμε τις πιθανότητες. Λεφτά δεν είχαμε και δεν έχουμε, επομένως θα πορευτούμε διαχειριζόμενοι τις δυνατότητές μας.

Είναι καταστροφική κάθε αμφισβήτηση των μέτρων που ήδη λαμβάνονται, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει ορθολογικά να ζητούμε βελτίωσή τους μέσα στις δυνατότητες της χώρας. Ενδεικτικά, είναι ανεξήγητο το γιατί τα σχολεία που συστεγάζονται (με 25 μαθητές σε κάθε τάξη, εφόσον αυτό μπορούμε) ξεκινούν το ημερήσιο πρόγραμμά τους την ίδια ώρα και όχι με δέκα λεπτά διαφορά το καθένα. Αυτού του είδους η κριτική πρέπει να γίνει, ψύχραιμα, μεθοδικά και χωρίς ακρότητες. Δεν είναι πανάκεια το άνοιγμα εκατοντάδων ΜΕΘ. Πρέπει να αποφύγουμε να κολλήσουμε, ώστε να μη χρειαστούν. Δεν είναι αυτονόητο (ούτε απεριόριστο) δικαίωμα των νέων (του οποιουδήποτε) να πίνουν μπίρες τα μεσάνυχτα. Υπάρχει κρατική ευθύνη, αλλά υπάρχει και ατομική.

Κάποιοι επενδύουν στην καταστροφή, αν δεν την υποβοηθούν κιόλας. Είναι ουτοπικό το να κάνουν τα κόμματα καμπάνια υπέρ της μάσκας; Η αμφισβήτηση, στα όρια προτροπής, για παραβίαση των μέτρων για την πανδημία είναι το μόνο πεδίο που μπορεί να επιτρέψει στους λαϊκιστές να σηκώσουν κεφάλι, πατώντας επί πτωμάτων. Όλοι, πλην ηλιθίων που είναι βέβαιοι για όλα, έχουμε τις αμφιβολίες και τις επιφυλάξεις μας, αλλά μόνο συντεταγμένοι και πειθαρχημένοι θα τα βγάλουμε πέρα. Η πρόσφατη ιστορία μας το έχει αποδείξει. Ας μην αδικήσουμε, πάλι, εαυτούς.