Σύνταγμα και υποκρισία

Στο Ελληνικό Σύνταγμα, υπάρχουν βασικές προβλέψεις οι οποίες μπορούν να ερμηνευτούν, να εφαρμοστούν και να δώσουν λύσεις σε περίοδο πανδημίας. Βασική ρύθμιση, αυτή του άρθρου 5, το οποίο προβλέπει: 

Στην παράγραφο ένα: Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη. 

Στην παράγραφο τέσσερα: Απαγορεύονται ατομικά διοικητικά μέτρα που περιορίζουν σε οποιονδήποτε Έλληνα την ελεύθερη κίνηση ή εγκατάσταση στη Χώρα, καθώς και την ελεύθερη έξοδο και είσοδο σ' αυτήν. Τέτοιου περιεχομένου περιοριστικά μέτρα είναι δυνατόν να επιβληθούν μόνο ως παρεπόμενη ποινή με απόφαση ποινικού δικαστηρίου, σε εξαιρετικές περιπτώσεις ανάγκης και μόνο για την πρόληψη αξιόποινων πράξεων, όπως νόμος ορίζει

 

"Ερμηνευτική δήλωση: Στην απαγόρευση της παραγράφου 4 δεν περιλαμβάνεται η απαγόρευση της εξόδου με πράξη του εισαγγελέα, εξαιτίας ποινικής δίωξης, ούτε η λήψη μέτρων που επιβάλλονται για την προστασία της δημόσιας υγείας ή της υγείας ασθενών, όπως νόμος ορίζει." Η ερμηνευτική δήλωση υπάρχει από το 1975 και δεν άλλαξε, κατά τις ενδιάμεσες αναθεωρήσεις του Συντάγματος.

Στο άρθρο 11 του Συντάγματος εκ παραλλήλου προβλέπεται ότι: 1. Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνέρχονται ήσυχα και χωρίς όπλα. 2. Μόνο στις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις μπορεί να παρίσταται η αστυνομία. Οι υπαίθριες συναθροίσεις μπορούν να απαγορευτούν με αιτιολογημένη απόφαση της αστυνομικής αρχής, γενικά, αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, σε ορισμένη δε περιοχή, αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, όπως νόμος ορίζει.

 

Αν πρέπει να συγκρίνουμε τις δύο διατάξεις, το άρθρο 5 με το άρθρο 11, μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε ότι το άρθρο 5 αναφέρεται στο σύνολο της ατομικής, κοινωνικής και πολιτικής δράσης, ενώ το άρθρο 11 μόνο σε μία εξειδικευμένη της πλευρά, αυτή του δικαιώματος του "συνέρχεσθαι". Των διαδηλώσεων, πρακτικά, και των πορειών.

Και ενώ την απαγόρευση του άρθρου 11 την επιβάλει ένα κατώτερο όργανο, ο Αρχηγός της Αστυνομίας (ούτε καν ο Υπουργός, ως Προϊστάμενός του), οι απαγορεύσεις του άρθρου 5 επιβάλλονται με νόμο (από τη Βουλή) ή από όργανο που εξουσιοδοτήθηκε από το νόμο.

 

Οι περιορισμοί λόγω πανδημίας αφορούν στην προστασία της δημόσιας υγείας, άρα του συνόλου, και έρχονται ως εξειδίκευση του κανόνα που λέει πως κανείς δεν πρέπει να βλάπτει το διπλανό του, ενώ οι περιορισμοί του συνέρχεσθαι αφορούν μόνο μέρος του συνόλου, για στενότερο προστατευόμενο έννομο αγαθό και τίθενται και για την προστασία της δημόσιας τάξης και για την προστασία της κοινωνικοοικονομικής ζωής. 

 

Αν δεν υπήρχε η πανδημία, η πορεία του Πολυτεχνείου μπορούσε να απαγορευτεί μόνο για να μη διασαλευτεί η δημόσια τάξη. Δεν μπορεί να αποκλειστεί το γεγονός ότι το χάος μιας ανεξέλεγκτης  υγειονομικής κρίσης μπορεί να διασαλεύσει και τη δημόσια τάξη, και ότι πρέπει (και για αυτό το λόγο) να το αποφύγουμε. Υφιστάμενης της πανδημίας, η πορεία του Πολυτεχνείου ήταν επί της ουσίας προκαταβολικά απαγορευμένη, από τις διατάξεις που επέβαλαν το "κλείδωμα" της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Η σχετική ΚΥΑ αναστέλλει όλες "τις συναθροίσεις, δημόσιες ή κοινωνικές εκδηλώσεις, ανεξαρτήτως χώρου, ιδιωτικού ή δημόσιου, εσωτερικού ή εξωτερικού με την επιφύλαξη των δημόσιων συναθροίσεων του άρθρου 11 του Συντάγματος" Το γεγονός ότι ειδικά για τις πορείες οι σχετικές διατάξεις παρέπεμψαν στη διαδικασία του άρθρου 11 του Συντάγματος, δεν σημαίνει ότι "στις πορείες δεν κολλάει" αλλά ότι οι αρμόδιοι επιχειρούν να είναι εναρμονισμένοι με όλες τις συναφείς διατάξεις, ως προς το τυπικό σκέλος. 

 

Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί, ο Αρχηγός της Αστυνομίας έπρεπε να έχει απαγορεύσει προ πολλού και οριζοντίως κάθε πορεία, ήδη από την εξαγγελία του κλειδώματος, ελεγχόμενος και για παράβαση καθήκοντος. Σε ορισμένη περιοχή, λέει το άρθρο 11, μπορεί να υπάρξει απαγόρευση συναθροίσεων "αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής" Με βάση αυτή τη διατύπωση, διατυπώνεται η άποψη ότι δεν μπορεί να υπάρξει απαγόρευση σε ολόκληρη τη χώρα. Πρόκειται για βυζαντινολογία. Η πανδημία έχει απλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα και, θέλουμε δεν θέλουμε, "ορισμένη περιοχή" είναι ολόκληρη η χώρα. Οτιδήποτε άλλο προκαλεί νεκρούς. Το είδαμε στη δίκη της Χρυσής Αυγής, το είδαμε στον Άγιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης, το είδαμε έξω από το ξενοδοχείο της ομάδας του ΠΑΟΚ. 

 

Για να το διατυπώσουμε αλλιώς, δεν υπάρχει περίπτωση οι συνταγματικές ρυθμίσεις "κλειδώματος" με το βάση το άρθρο 5 να είναι αντισυνταγματικές με βάση το άρθρο 11, ή το αντίστροφο. Επειδή ποτέ ο συντακτικός νομοθέτης δεν θα προβλέψει επακριβώς τα μελλούμενα, καλούμαστε να ερμηνεύουμε με καλή πίστη, ηθική, και τους κανόνες της επιστήμης. Κυρίως με σεβασμό στην ενότητα του δικαίου και στην ανάγκη προσδιορισμού, κάθε φορά, συνεκτικής λύσης με βάση την πραγματικότητα και όχι ότι έχει καθείς στο μυαλό του.

 

Η επιστημονική γνώση υποδεικνύει σήμερα, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι ο συνωστισμός προκαλεί μολύνσεις και ότι από αυτές προκύπτουν θάνατοι. Με αυτό ως δεδομένο απαγορεύτηκαν κηδείες (συναθροίσεις και αυτές) και κάθε μαζική εκδήλωση. Θεωρητικά, όλοι θα μπορούσαν να τηρούν μέτρα προφύλαξης, αλλά .....

 

Επιστρέφοντας στο άρθρο 5 του Συντάγματος: "Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων" 

Η μόλυνση του άλλου, μέσω συμμετοχής σε μαζική εκδήλωση, ας είναι και πορεία, δεν είναι δικαίωμα. Και ναι, είναι αντισυνταγματική.