Ένα διδακτικό έτος - Free Sunday
Ένα διδακτικό έτος

Ένα διδακτικό έτος

Η χρονιά ξεκίνησε με εορταστική ανεμελιά και μια είδηση στα μεσαία των δελτίων για την περίεργη αρρώστια που εμφανίστηκε στην Κίνα. Δύο μήνες μετά η ασθένεια έφτασε και σε μας και αντιληφθήκαμε ότι το "χωριό" στο οποίο ζούμε είναι πολύ μεγαλύτερο από όσο νομίζαμε. Είναι όλη η γη. Θα μπορούσαμε να το έχουμε υποψιαστεί και με τις δύο προηγούμενες επιδημίες (Sars και Mers), αλλά και με τις επιδημίες γρίπης, και του Ebola. Όλες μέσα στην τελευταία εικοσαετία. Το ότι όλες οι επιδημίες δεν εξελίχθηκαν σε πανδημίες, δεν μπορούσε να σημαίνει ότι μια πανδημία δεν θα συνέβαινε ποτέ.

Η τεχνολογική πρόοδος μηδένισε τις αποστάσεις, έδωσε ευκαιρίες ανάπτυξης σε όλο τον κόσμο, και τη δυνατότητα στον καθένα από εμάς να ταξιδεύει για να αναψυχή ή για δουλειά οπουδήποτε στον κόσμο. Αυτή ήταν η κανονικότητά μας ή έτσι νομίζαμε. Ζουν ακόμη οι άνθρωποι που κάποτε αναζήτησαν την τύχη τους σε άλλη ήπειρο με ταξίδι ενός μηνός με πλοίο. Που όταν έφτασαν εκεί, έκαναν χρόνια να επικοινωνήσουν με την πατρίδα, που η κάρτα τους με το «είμαι καλά» μπορεί να έφτανε πίσω ενώ στο μεταξύ είχαν πεθάνει. Η παγκοσμιοποίηση συνειδητοποιήσαμε ίσως, έχει πλέον δύο όψεις. Εάν κανονικότητα είναι οι μαζικές δράσεις και οι σε μηδενικό χρόνο μετακινήσεις οπουδήποτε στη γη, τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι στην κανονικότητα δεν περιλαμβάνονται και οι εκτεταμένες επιδημίες ή οι πανδημίες; Έγινε προφανές πλέον ότι μαζικές παγκόσμιας κλίμακας δραστηριότητες θα συνοδεύονται και από μαζικές ασθένειες.
Μέχρι τώρα η δημόσια συζήτηση αναφέρονταν κυρίως στα θέματα της κλιματικής αλλαγής, την προστασίας του περιβάλλοντος, της υπερεκμετάλλευσης των πόρων του πλανήτη, του αφανισμού μεγάλου μέρους της χλωρίδας και της πανίδας. Το μεγάλο φετινό δίδαγμα: όλα αυτά προκαλούν επιδημίες και πανδημία. Η επιστήμη έκανε μεν θαύματα, το ερώτημα είναι αν θα μπορέσει ποτέ να αποκαταστήσει τις ισορροπίες του πλανήτη, ώστε να λείψει ο λόγος που αναπτύσσονται οι επιδημίες και οι πανδημίες. Αν θα τρέχει εκ των υστέρων να «διορθώνει» Αν θα τα καταφέρνει πάντα και με ποιο, κάθε φορά, κόστος. 
Στο άμεσο μέλλον θα πρέπει να συνδυάσουμε μαζικές δραστηριότητες (την κανονικότητα …) με μέτρα απόστασης για αποφυγή μολυσματικών μεταδόσεων. Αντιφατική διατύπωση, αλλά πρέπει μάλλον να αποφασίσουμε οριστικά να προσαρμόσουμε τη συμπεριφορά μας στα νέα δεδομένα. Αλλιώς, ή δεν θα επιβιώσουμε ή το κόστος θα είναι βαρύ. Ήδη ζούμε σε μεγάλο ποσοστό μέσα σε τεχνητό περιβάλλον, ξεκομμένοι από τη φύση και όπως φάνηκε, ευάλωτοι.
 
Η πανδημία ανέδειξε εμφαντικά και παγκοσμίως τη σοβαρή αδυναμία της προόδου που επιτεύχθηκε μετά τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο. Η επιστήμη παρέσχε ποταμούς πληροφοριών και γνώσης. Η ραγδαία εξέλιξή της όμως είχε ως αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουμε να τα απορροφήσουμε. Η μεταπολεμική γενιά ήταν μορφωμένη εφόσον γνώριζε γραφή και ανάγνωση και είχε σπουδές βασισμένες σε συγκεκριμένη, ελεγχόμενη ποσοτικά γνώση. Τώρα, οι πηγές των επιστημών είναι άπειρες και η ατομική μελέτη τους απλά αδύνατη. Αυτό σημαίνει ότι για να γίνει κανείς μορφωμένος πρέπει να εξαντλήσει την δυνατότητα μελέτης και από ένα σημείο και μετά να αξιοποιήσει το αποτελέσματα της μελέτης των άλλων. Και εδώ αρχίζει το πρόβλημα. Το ότι κάποιος ελέγχει σε μεγάλο βαθμό το γνωστικό πεδίο της επιστήμης του δεν σημαίνει ότι την κατέχει πλήρως, ούτε ότι μπορεί να κρίνει τους πάντες και τα πάντα. Οφείλει να συνδυάσει τις γνώσεις του με τις γνώσεις των άλλων και να αποδεχτεί και τα βασικά κοινά συμπεράσματα. Διαφορετικά προκύπτει ο λειτουργικός αναλφαβητισμός. Ξέρω πολλά αλλά αδυνατώ να οδηγηθώ σε πρακτικό και ωφέλιμο αποτέλεσμα. Κάπως έτσι αναδύεται και η δεισιδαιμονία του αμφισβητώ απλά και μόνο επειδή δεν προλαβαίνω να κατανοήσω.
 
Σε ότι αφορά τα ελληνικά πράγματα, η πρώτη εμφαντική διαπίστωση είναι ότι εάν βρισκόμασταν εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αποφάνθηκε το περίφημο δημοψήφισμα του 2015, ήμασταν απλώς χαμένοι. Χρεωκοπημένη χώρα, δανείζεται σήμερα με αρνητικά επιτόκια, μόνο επειδή την υποστηρίζει η Ευρώπη και όχι γιατί διορθώθηκαν τα χάλια μας. Παραλαμβάνουμε άμεσα και φτηνά τα εμβόλια μόνο επειδή το κανόνισε η Ευρωπαϊκή Ένωση με τον ίδιο τρόπο για όλα τα μέλη της. Χώρες του μεγέθους μας, θα βρουν εμβόλια σε ένα με δυο χρόνια από σήμερα. Το 2015 επιχειρήσαμε να αυτοκτονήσουμε κι αστοχήσαμε.
 
Η δεύτερη διαπίστωση, σχετιζόμενη με την πρώτη, είναι ότι η οικονομική στήριξη από την Ευρώπη, διατηρεί μέχρι στιγμής την κοινωνική συνοχή στη χώρα. Από μόνοι μας δεν είχαμε ούτε ευρώ να δώσουμε στους άνεργους της πανδημίας. Κι αν οι πληγές αυτών των ανθρώπων επουλωθούν κάποτε στο μέλλον, πάλι αυτή η χρηματοδότηση θα έχει συμβάλει σε μέγιστο βαθμό. Αρκεί να την αξιοποιήσουμε σωστά.
 
Η τρίτη (και ίσως σπουδαιότερη από όλες) διαπίστωση είναι ότι η χώρα άντεξε και αντέχει σε συνθήκες πολεμικής επιφυλακής επί ένα έτος και δείχνει να τα καταφέρνει καλά. Ήδη από το 2010 λεγόταν ότι οι οικονομικές καταστροφές συνοδεύονται από εθνικές. Το 2015 επιχειρήσαμε να αυτοκτονήσουμε με το δημοψήφισμα και ευτυχώς αποτύχαμε (συγχωρέστε την επανάληψη ...). Πρέπει να αντέξουμε κι άλλο όμως.
 
Η χρονιά ανέδειξε το θαύμα που ονομάζεται Πιερακάκης και ομάδα του, με άλλα λόγια επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας και είσοδος του 5G από τους πρώτους στον κόσμο. Ήταν προεκλογική εξαγγελία της κυβέρνησης, αλλά μάλλον κανείς δεν περίμενε τέτοια εκτόξευση.
 
Η αντίστροφη όψη είναι ο αιώνια απαθής και αντιπαραγωγικός δημόσιος τομέας. Ο οποίος εν μέσω πανδημίας κατέβασε ρολά και αρνήθηκε να συμβάλει οικονομικά στην αντιμετώπιση της καταστροφής. Στα ίδια επίπεδα και η ελληνική Δικαιοσύνη. Απαίτησε και έκλεισε για να προστατευτεί η ίδια και άφησε στην κοινωνία τον κάθε οφειλέτη και παραβάτη να κοιμάται ήσυχος. Πρέπει να αλλάξουν πολλά στο δημόσιο τομέα, αρχής γενομένης από την κατεδάφισή του. Μεγάλου μέρους των αχρείαστων πανεπιστημίων περιλαμβανομένων.
 
Ο ιδιωτικός τομέας πληρώνει βαρύ λογαριασμό, τον οποίο δεν οφείλει. Εν μέρει δεν οφείλει, διότι και αυτός προτίμησε τα προηγούμενα χρόνια να κινηθεί μεταξύ παραοικονομίας και πρόσκαιρων υπηρεσιών, χωρίς σοβαρές επενδύσεις και εκσυγχρονισμούς. Ελαφρυντικό η ληστρική φορολογική και ασφαλιστική πολιτική της τελευταίας δεκαετίας.
 
Συνολικά η χώρα αντιμετωπίζει την κατάρρευση πολλών οικονομικών δραστηριοτήτων, η οποία θα είναι βραχυπρόθεσμα επώδυνη για πολλούς. Μεσοπρόθεσμα όμως δημιουργούνται οι βάσεις αναδιάταξης, χωρίς τις καθυστερήσεις που θα προκαλούσε η προσπάθεια προσαρμογής μέσω πολιτικών επιλογών.
 
Η κυβέρνηση ανταποκρίθηκε σε μεγάλο βαθμό στις προκλήσεις των καιρών. Έδειξε ότι προσπαθεί να εφαρμόσει πρόγραμμα εν μέσω πανδημίας, ταυτόχρονα με τις έκτακτες δράσεις που επιβάλει η πανδημία και την  σκληρή στρατιωτική και διπλωματική μάχη. Της πιστώνεται ότι η χώρα διατηρεί την ψυχραιμία της και την ελπίδα. Ελαφρυντικό της το ότι δεν έχει κρατικό μηχανισμό σοβαρό για να στηριχθεί πάνω του.
 
Χάσαμε πολύ χρόνο την τελευταία δεκαετία αρνούμενοι την πραγματικότητα και ελπίζοντας στην επιστροφή σε προηγούμενη κανονικότητα της ευμάρειας των δανεικών με ένα νόμο και ένα άρθρο. Δεν πρέπει να κάνουμε το ίδιο λάθος με την πανδημία. Εάν διδαχθήκαμε κάτι από τον "αντιμνημονιακό αγώνα", πρέπει να αποδεχθούμε την πραγματικότητα, να σηκώσουμε μανίκια και να πορευτούμε χωρίς φαντασιώσεις. Θα είμαστε πολύ πιο ζορισμένοι, αλλά θα έχουμε προοπτική. Δεν μας χρειάζονται εκλογές πριν το τέλος της τετραετίας, αλλά ψυχραιμία και δουλειά. Πρέπει να απαιτήσουμε από την κυβέρνηση να κυβερνήσει ακόμη καλύτερα και από την αντιπολίτευση να ετοιμαστεί σοβαρά για τη σειρά της.
 
Καλή χρονιά !