Ντροπής πράγματα

Αποφάσισε, και καλά έκανε, η κ. Μπεκατώρου να καταγγείλει δημόσια παράνομες, και βαριά αντικοινωνικές, πράξεις και γύρισε ο τόπος ανάποδα. Η πρώτη πικρή παρατήρηση είναι ότι τίποτε δεν θα είχε συμβεί αν δεν ήταν η συγκεκριμένη. Το βάρος του ονόματος, σε συνδυασμό με το ότι ο καταγγελλόμενος, αλλά και οι συνεργάτες του, βρισκόταν ήδη υπό έλεγχο για οικονομικά θέματα, έπαιξαν τον ρόλο τους. Ας είναι κι έτσι. Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι ως κοινωνία είμαστε συνυπεύθυνοι για την κατάσταση που διαμορφώθηκε και για το γεγονός ότι χρειάστηκε μια επώνυμη γυναίκα να ξεγυμνωθεί δημοσίως, ώστε να αρχίσουμε να προβληματιζόμαστε και να «ανακαλύπτουμε» καταστάσεις για τις οποίες ήμασταν σίγουροι ότι εξελίσσονταν, αλλά «ποιος μπλέκει». Ας ελπίσουμε ότι το πράγμα δεν θα μείνει εκεί και ότι ως κοινωνία θα πάμε παρακάτω. Παρακάτω λέγοντας, ας κατανοήσουμε ότι εκμετάλλευση της ισχύος με σεξουαλικά και άλλα ανταλλάγματα μπορεί να κάνει κάθε άνθρωπος, ασχέτως φύλου, σε βάρος κάθε ανθρώπου, ασχέτως φύλου. Ας αρχίσουμε να αποδοκιμάζουμε τέτοιες συμπεριφορές (είναι εμφανείς σε όλους μας) και ας πάψουμε να τις δικαιολογούμε, με οποιοδήποτε πρόσχημα.

Χρειάστηκε να γίνει δεκτή η κ. Μπεκατώρου από την πολιτειακή ηγεσία και να επιδοκιμαστεί από το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων για να σηκωθεί ουσιαστικά μια ασπίδα γύρω της, η οποία θα αποτρέψει αυτό που ήδη φανταζόμαστε: την πρόσθετη διαπόμπευση από παρατηρήσεις του τύπου «έκανε τη δουλειά της και τώρα τα γυρίζει», «τα ήθελε» ή, ακόμη χειρότερα, «έτσι είναι αυτά». Η εμπειρία έχει δείξει ως τώρα ότι αν δεν ήταν η συγκεκριμένη επώνυμη με το συγκεκριμένο τείχος γύρω της, θα είχε γίνει ήδη βορά στα θηρία.

Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε ελάχιστο διάστημα που η πολιτειακή ηγεσία μπαίνει στην πρωτοπορία για να επιλύσει δραστικά ένα κοινωνικό θέμα. Την πρώτη φορά η πολιτειακή ηγεσία, την οποία εύκολα λοιδορούμε, βρίζουμε και κατηγορούμε ως «πουλημένη» σε όλες τις εκδοχές, εμβολιάστηκε μαζικά για να αντιπαλέψει τον ανορθολογισμό του αντιεμβολιαστικού (τρομάρα τους) κινήματος και τη δεισιδαιμονία που το συνόδευε. Τη δεύτερη φορά ύψωσε τείχος ηθικής, πρωτίστως, προστασίας στην κ. Μπεκατώρου και, όπως σύντομα φάνηκε, σε όσες γυναίκες ακολούθησαν τα χνάρια της. Είναι από τις φορές που η ηγεσία προπορεύεται της κοινωνίας και πρέπει τούτο να μας προβληματίσει σοβαρά. Τουλάχιστον ας πάψουμε, όσοι διοικούμε ένα μικρομάγαζο, να νομίζουμε ότι είμαστε εξ ορισμού καλύτεροι από αυτούς που διοικούν τη χώρα. Θα είναι μια αρχή για βελτίωση.

Η κυρία που ακολούθησε το μονοπάτι της κ. Μπεκατώρου και κατήγγειλε τον βιασμό της όταν ήταν ανήλικη φαίνεται ότι στην αρχή αντιμετώπισε το γνωστό τείχος προκατάληψης και αμφιβολίας από τις ίδιες τις αρχές στις οποίες απευθύνθηκε. Ο αστυνομικός που επελήφθη φέρεται να αποθάρρυνε τους γονείς, λέγοντας ότι το παιδί θα ζοριστεί πολύ στη συνέχεια. Από πλευράς καθήκοντος, ο συγκεκριμένος αναμφίβολα έσφαλε, το θέμα όμως είναι ότι κατά τα λοιπά είχε αρκετό δίκιο. Το ζόρισμα δεν θα ήταν αποκλειστικά και μόνο η αναγκαιότητα να διηγηθεί το παιδί τα παθήματά του στις αρχές αλλά και η δυσπιστία που θα αντιμετώπιζε στην κοινωνία. Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ότι αυτό το τελευταίο δεν είναι αμελητέο.

Όπου υπάρχει άνθρωπος, υπάρχει και αδυναμία, πάθος, συχνά και κατάχρηση. Το ότι η χρήση βίας και η κατάχρηση θέσης εξουσίας (και) στις σεξουαλικές σχέσεις είναι, εκτός από παράνομες, βαριά αντικοινωνικές συμπεριφορές είναι θεωρητικά κοινός τόπος. Θεωρητικά, διότι τα τελευταία χρόνια τα όρια έχουν θολώσει, ή τουλάχιστον παρερμηνευτεί. Αυτό που ονομάζουμε σεξουαλικότητα εξακολουθεί να (πρέπει να) είναι μια αυστηρά ιδιωτική υπόθεση, η οποία έχει ως θεμέλιο και απαραβίαστη προϋπόθεση την αμοιβαία συναίνεση των εμπλεκομένων. Η σεξουαλικότητα, όταν εκπέμπεται μονομερώς, είτε από άνδρα είτε από γυναίκα, δημοσίως, σε άσχετες περιστάσεις, χωρίς όρια και όρους, μπορεί να καταλήξει δημόσιο θέαμα στα όρια της πορνογραφίας και να γίνει ή να παρερμηνευτεί ως εμπορεύσιμο ή έστω ανταλλάξιμο προϊόν. Η επίδειξη σεξουαλικότητας ως ένα ακόμη στοιχείο μόδας, που επιτρέπει (ή έτσι νομίζουμε) την κοινωνική αποδοχή και ενσωμάτωση, δεν συνιστά παρά μία ακόμη διαστρέβλωση της έννοιας της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι, αρσενικοί και θηλυκοί, ώριμοι και έτοιμοι να διακρίνουν τα όρια και να συμπεριφερθούν αναλόγως. Η σεξουαλικότητα εξακολουθεί να είναι (πάντα ήταν) στενή επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων με ελεύθερη κοινή βούληση.

Η δημόσια και συνήθως στερεοτυπική επίδειξη ανδρών και γυναικών υπολαμβάνεται συχνά ως προσφορά ή διαθεσιμότητα. Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται παρά για επιφανειακή συμπεριφορά, η οποία αυτονοήτως δεν σημαίνει πρόθεση για κάτι περισσότερο. Υποτίθεται ότι οι κοινωνίες μας έγιναν πιο ανοιχτές, πιο φιλελεύθερες, πιο ανεκτικές, και, παρ’ όλα αυτά, στο ζήτημα των γενετήσιων σχέσεων εξακολουθούμε να φερόμαστε προβληματικά, ίσως περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν. Τα στερεότυπα καλά κρατούν και, αντί να αμβλυνθούν, οξύνονται. Είναι εντυπωσιακό το ότι ενώ τα «θεάματα» βρίσκονται πλέον άφθονα γύρω μας, αντί να τα απομυθοποιήσουμε και να τα βάλουμε στη σωστή τους διάσταση, φερόμαστε ακόμη πιο συμπλεγματικά.

Από τη στιγμή που θολώσαμε τα όρια και εμπλέξαμε συμπεριφορές της ιδιωτικής και της δημόσιας σφαίρας και, πολύ χειρότερα, τις εντάξαμε σε συμπεριφορές του συρμού, ανοίξαμε ευκολότερο δρόμο στις καταχρήσεις, οι οποίες, όπως είναι πλέον ξεκάθαρο, ελάχιστα απέχουν από τα εγκλήματα. Το πράγμα χειροτερεύει όσες φορές προστίθενται στον συνδυασμό το χρήμα και η εξουσία. Οι εγκληματίες πρέπει να διώκονται, και μάλιστα αυστηρά και μεθοδευμένα. Έχει όμως νόημα να επαναπροσδιορίσουμε τα όρια και να κατανοήσουμε ότι η απογύμνωση του σώματος (πρέπει να) συνιστά πράξη εκδήλωσης ύψιστης εμπιστοσύνης προς τον/την απέναντι και ότι ο/η απέναντι πρέπει να το υποδέχεται με απόλυτο σεβασμό και αμοιβαιότητα. Τούτο προϋποθέτει προηγούμενη και ουσιαστική επικοινωνία και όχι επιβολή ή καταναγκασμό. Οτιδήποτε άλλο μπορεί εύκολα να καταλήξει σε βαρβαρότητα.

Όλα αυτά προϋποθέτουν συγκροτημένες αντιλήψεις, οι οποίες δεν εμπορευματοποιούν τις ανθρώπινες σχέσεις, δεν τις εντάσσουν σε μόδες και στερεότυπα είτε υποταγής είτε απελευθέρωσης, και δίνουν βαρύτητα αποκλειστικά στην ηθική αξία και στην ιδιωτικότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Κορμί χωρίς αφοσιωμένο μυαλό δεν έχει καμία αξία, απ’ όποια πλευρά και αν το κοιτάμε. Όσο κατανοούμε αυτό, τόσο απομακρύνεται το έγκλημα.