Ε.Ε.-Ελλάδα: Η κοινή γνώμη στο δεύτερο κύμα της πανδημίας

Η τελευταία έρευνα Ευρωβαρόμετρο καταγράφει σημαντικές αλλαγές στην ευρωπαϊκή και την ελληνική κοινή γνώμη προς τα τέλη του 2020, ενώ βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη το δεύτερο κύμα της πανδημίας.

Περισσότερες θετικές γνώμες

Περισσότεροι πολίτες στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα βλέπουν θετικά την ένταξη της χώρας τους στην Ε.Ε., σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του 2019.

Στην Ε.Ε. των «27» 63% των ερωτηθέντων θεωρούν θετική την ένταξη της χώρας τους στην Ε.Ε. Στην Ελλάδα το σχετικό ποσοστό είναι 56%, δηλαδή 9 μονάδες πάνω σε σχέση με το 2019.

Σε ό,τι αφορά την εικόνα της Ε.Ε. των «27», στο σύνολο της Ένωσης, 50% τη βλέπουν θετικά. Παρουσιάζεται αύξηση 10 μονάδων σε σχέση με την έρευνα του φθινοπώρου του 2019, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι 40% σχετικά με το αν η χώρα έχει ωφεληθεί από την ένταξη στην Ε.Ε. Στο σύνολο της Ε.Ε. το ποσοστό των θετικών γνωμών είναι 72%, ενώ στην Ελλάδα φτάνει το 65%, δηλαδή 5 μονάδες πάνω σε σχέση με το 2019.

Στην Ελλάδα 56% των πολιτών θεωρούν ότι η ένταξη στην τότε ΕΟΚ, μετέπειτα Ε.Ε., μας ωφέλησε σε θέματα οικονομικής ανάπτυξης, 46% θεωρούν ότι προώθησε τη συνεργασία μας με τα άλλα κράτη-μέλη και 31% ότι ενίσχυσε την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή μας.

Η γενική εικόνα είναι θετική για την Ε.Ε., με τις απαντήσεις που αναλογούν σε ευρωσκεπτικιστική ή αντιευρωπαϊκή προσέγγιση να περιορίζονται αισθητά. Πρόκειται για αξιοσημείωτη εξέλιξη αν σκεφτούμε ότι το 2020 ήταν ένας δύσκολος από οικονομική και κοινωνική άποψη χρόνος, στη διάρκεια του οποίου τις εξελίξεις προσδιόρισε η πανδημία.

Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας ότι η ευρωπαϊκή απάντηση στην πρόκληση της πανδημίας –όπως και η απάντηση των ΗΠΑ– δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποιοι είναι οι λόγοι που αυξάνουν τις θετικές γνώμες των πολιτών για την Ε.Ε.

Περισσότερη Ευρώπη

Πίσω από την αύξηση των θετικών ποσοστών και τη συσπείρωση των πολιτών γύρω από την Ε.Ε. διακρίνω τα ακόλουθα αίτια.

Πρώτον, παρά τις δυσκολίες και τις αστοχίες στη διαχείριση της πανδημίας, οι περισσότεροι πολίτες καταλήγουν στο ότι μόνο μια κοινή αποτελεσματική ευρωπαϊκή πολιτική μπορεί να μας βγάλει από την κρίση.

Αποδίδουν τα προβλήματα περισσότερο στην έλλειψη κοινών ευρωπαϊκών πολιτικών παρά στην ίδια την Ε.Ε.

Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, σωστό, γιατί η κρίση που προκάλεσε η πανδημία ανέδειξε την έλλειψη κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής σε ζητήματα υγείας. Το κενό καλύφθηκε εν μέρει και κάπως πρόχειρα υπό την πίεση των γεγονότων, με τους περισσότερους πολίτες να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αν είχαμε περισσότερη Ευρώπη τα πράγματα θα ήταν καλύτερα για όλους και πως το κόστος της κρίσης είναι μεγαλύτερο γιατί έχουμε λιγότερη Ευρώπη σε ζητήματα στρατηγικής σημασίας.

Τη στροφή της κοινής γνώμης υπέρ της Ε.Ε. φαίνεται να ενίσχυσε η έγκριση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Το 72% των ερωτηθέντων εκτιμά ότι οι αποφάσεις που πήραν οι ηγέτες των «27» σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα επιτρέψει στην οικονομία να ανακάμψει ταχύτερα.

Κόπωση με Τραμπ και Τζόνσον

Δεύτερον, η αύξηση των θετικών γνωμών και η συσπείρωση γύρω από την Ε.Ε. εκτιμώ ότι οφείλεται και στην πολιτική κόπωση με τον Τζόνσον και τον Τραμπ.

Πριν από λίγα χρόνια οι δύο ηγέτες συνέβαλαν με τις πρωτοβουλίες τους στη συσπείρωση των ευρωσκεπτικιστών και των αντιευρωπαίων.

Ο Τζόνσον έστελνε με το Brexit το μήνυμα της αμφισβήτησης της «γραφειοκρατικής και αναποτελεσματικής» Ε.Ε. Ο Τραμπ πήγαινε ακόμη πιο πέρα, συνεργαζόταν ανοιχτά με τον Φάρατζ, τον αρχιτέκτονα του Brexit, για τη διάλυση της Ε.Ε. Παράλληλα, αποτελούσε το πολιτικό είδωλο σκληρών ευρωσκεπτικιστών, όπως είναι ο Όρμπαν στην Ουγγαρία και ο Κατσίνσκι στην Πολωνία.

Ο Τζόνσον δεν τα πήγε καλά στη διαχείριση της πανδημίας και της οικονομίας. Υιοθέτησε σε αρκετές περιπτώσεις μια προσβλητική στάση έναντι της Ε.Ε. Από τη στιγμή που η «παγκόσμια Βρετανία» του Brexit είχε σοβαρά προβλήματα προσαρμογής στον εκτός Ε.Ε. ρόλο της, περιορίστηκε η απήχηση των Βρετανών αντιευρωπαίων στην Ε.Ε.

Και ο πρόεδρος Τραμπ έχασε μεγάλο μέρος της επιρροής του στην Ε.Ε. στο τέλος της προεδρικής θητείας του. Η επιθετική πολιτική «πρώτα η Αμερική» σε βάρος της Ε.Ε. και η γενικότερη συμπεριφορά του κρίθηκαν απαράδεκτες από τη μεγάλη πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτών και διευκόλυναν τη συσπείρωσή τους γύρω από την Ε.Ε. Όσο για τον Όρμπαν και τον Κατσίνσκι, περιορίστηκαν σε εθνικό επίπεδο, εφόσον δεν μπορούσαν να επικαλεστούν πλέον την καλή σχέση τους με τον Τραμπ για να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική θέση τους έναντι των Βρυξελλών.

Μπορεί να απέφυγαν την άμεση σύνδεση της εκταμίευσης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης με τον σεβασμό του κράτους δικαίου, γνώρισαν όμως μια μεγάλη επικοινωνιακή και πολιτική ήττα στην Ε.Ε. και οδηγήθηκαν σε σχετική απομόνωση.

Πολιτική ανατροπή

Η φιλοευρωπαϊκή μετατόπιση της κοινής γνώμης που κατέγραψε το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο προετοίμασε εντυπωσιακή πολιτική ανατροπή στην Ιταλία.

Ενώ πριν από έναν χρόνο το βασικό σενάριο ήταν η πτώση της κυβέρνησης Κόντε σε όφελος της Λέγκας και των Αδελφών της Ιταλίας, που θα επικρατούσαν σε ενδεχόμενες πρόωρες βουλευτικές εκλογές, ήρθε, στο ξεκίνημα του 2021, η πτώση της κυβέρνησης Κόντε προκειμένου να σχηματιστεί νέος κυβερνητικός σχηματισμός, υπό τον πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μάριο Ντράγκι.

Αντιμέτωποι με μια νέα οικονομική κρίση ύστερα από 20 χρόνια οικονομικής στασιμότητας και έχοντας την ευκαιρία να αξιοποιήσουν πάνω από 200 δισ. ευρώ στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, οι Ιταλοί δεν άφησαν περιθώρια στους ευρωσκεπτικιστές και στους αντιευρωπαίους.

Τους επέβαλαν να στηρίξουν τον σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Μάριο Ντράγκι, προκειμένου να μην υποστούν μεγάλη πολιτική φθορά. Ο Σαλβίνι, ο οποίος είδε τα δημοσκοπικά ποσοστά της Λέγκας να υποχωρούν μέσα σε έναν χρόνο από το 35% στο 24%, έκανε μια εντυπωσιακή κωλοτούμπα, πιεζόμενος και από το οικονομικό κατεστημένο της βόρειας Ιταλίας, το οποίο έχει στηρίξει τη Λέγκα στον αγώνα της κατά του «κράτους της Ρώμης».

Η κωλοτούμπα ολοκληρώθηκε με τους ευρωβουλευτές της Λέγκας να υπερψηφίζουν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο μέχρι πρόσφατα συνήθιζαν να καταγγέλλουν.

Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, το λαϊκίστικο δημιούργημα του Μπέπε Γκρίλο, στήριξε κι αυτό τον σχηματισμό της κυβέρνησης Ντράγκι, προβάλλοντας την ανάγκη να συμβάλει στην… πράσινη μετάβαση της Ιταλίας. Το ηλεκτρονικό δημοψήφισμα για την έγκριση της συμμετοχής του Κινήματος των Πέντε Αστέρων στην κυβέρνηση Ντράγκι κατέγραψε μια ισχυρή μειοψηφία, της τάξης του 40%, που αντιτίθεται σε αυτή την επιλογή. Με τη στήριξη στον Ντράγκι, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων απομακρύνεται περισσότερο από τον επιθετικό λαϊκισμό, αντιευρωπαϊσμό. Πληρώνει ακριβά την ευρωπαϊκή του στροφή, εφόσον το δημοσκοπικό ποσοστό του είναι σήμερα περίπου μισό από το τελευταίο εκλογικό ποσοστό του.

Μόνο τα Αδέλφια της Ιταλίας –το κόμμα της Μελόνι που κερδίζει έδαφος σε βάρος της Λέγκας– αρνήθηκαν να στηρίξουν την κυβέρνηση Ντράγκι. Ο τελευταίος ξεκινάει τη δύσκολη προσπάθεια να βγάλει την Ιταλία από την εικοσαετή στασιμότητα με μεγάλη πλειοψηφία στη Βουλή και στη Γερουσία και ένα ποσοστό δημοτικότητας της τάξης του 70%.

Σύννεφα στον ορίζοντα

Η φιλοευρωπαϊκή στροφή της κοινής γνώμης, που έδωσε εντυπωσιακά πολιτικά αποτελέσματα στην Ιταλία, μπορεί να αμφισβητηθεί εξαιτίας της διαφαινόμενης παράτασης της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.

Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, 53% των πολιτών της Ε.Ε. των «27» θεωρούσαν στα τέλη του 2020 ότι η κατάσταση της οικονομίας θα είναι χειρότερη σε έναν χρόνο, δηλαδή στα τέλη του 2021. Το ανάλογο ποσοστό στην Ελλάδα ήταν 56%.

Στην Ε.Ε. των «27» μόνο 21% των ερωτηθέντων εκτιμούσαν στα τέλη του 2020 ότι η οικονομία θα βελτιωνόταν στη διάρκεια του επόμενου δωδεκαμήνου, με το ανάλογο ποσοστό στην Ελλάδα να είναι 25%.

Οι απαισιόδοξοι για την πορεία της οικονομίας είναι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δυόμισι φορές περισσότεροι από τους αισιόδοξους.

Έλλειψη αισιοδοξίας παρατηρείται και σε ό,τι αφορά την προοπτική του βιοτικού επιπέδου στη διάρκεια του επόμενου δωδεκαμήνου.

Στην Ε.Ε. των «27» 21% των ερωτηθέντων προσδοκούν βελτίωση του βιοτικού επιπέδου τους μέσα σε έναν χρόνο, 24% εκτιμούν ότι θα χειροτερέψει και 52% ότι θα παραμείνει το ίδιο.

Πιο απαισιόδοξοι οι Έλληνες σε ό,τι αφορά το βιοτικό τους επίπεδο: 25% εκτιμούν ότι θα βελτιωθεί στη διάρκεια ενός χρόνου, 40% ότι θα χειροτερέψει και 35% ότι θα παραμείνει το ίδιο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εκτίμηση για την πορεία της οικονομίας στη διάρκεια του επόμενου χρόνου είναι πιο αρνητική στην Ε.Ε. των «27» και στην Ελλάδα απ’ ό,τι η εκτίμηση για την πορεία του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Η διαφορά οφείλεται, κατά την άποψή μου, στις συνεχείς παρεμβάσεις σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη στήριξη του βιοτικού επιπέδου ευρύτερων επαγγελματικών και κοινωνικών στρωμάτων, παρά την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και της προοπτικής.

Αλλαγή προτεραιοτήτων

Το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο αναδεικνύει την αλλαγή προτεραιοτήτων της ευρωπαϊκής και της ελληνικής κοινής γνώμης υπό την πίεση της κρίσης της πανδημίας.

Οι πολίτες της Ε.Ε. των «27» θεωρούν, σε ποσοστό 48%, ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να θέσει την καταπολέμηση της φτώχειας και των κοινωνικών ανισοτήτων στην κορυφή των προτεραιοτήτων του. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα είναι 62%, προφανώς εξαιτίας των μεγαλύτερων προβλημάτων φτώχειας και κοινωνικής ανισότητας που αντιμετωπίζουμε.

Δεύτερο σημαντικότερο θέμα στην αντίληψη της κοινής γνώμης των «27», με ποσοστό 33%, είναι η ποιοτική εκπαίδευση για όλους και τρίτο σημαντικότερο θέμα, με ποσοστό 32%, η προστασία του περιβάλλοντος.

Παρατηρείται, υπό την πίεση της πανδημίας και των συνεπειών της, μια στροφή της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης υπέρ μια προωθημένης κοινωνικής πολιτικής, της βελτίωσης της εκπαίδευσης και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Η στάση της ελληνικής κοινής γνώμης είναι κάπως διαφοροποιημένη. Δίνει, για προφανείς λόγους, μεγαλύτερη έμφαση στην καταπολέμηση της φτώχειας και των κοινωνικών ανισοτήτων, με δεύτερο σημαντικότερο θέμα, με ποσοστό 36%, τα ισχυρά εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. και τη βελτίωση του ευρωπαϊκού συστήματος χορήγησης ασύλου.

Τρίτο θέμα στην αντίληψη της ελληνικής κοινής γνώμης, με ποσοστό 33%, είναι η προστασία του περιβάλλοντος.

Έτσι όπως διαμορφώνεται η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, οι κυβερνήσεις είναι υποχρεωμένες να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην κοινωνική, την εκπαιδευτική και την περιβαλλοντική πολιτική. Στην Ελλάδα παρατηρείται μια ιδιαίτερη ευαισθησία στο ζήτημα των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. και της πολιτικής ασύλου μπροστά στις προκλήσεις του Ερντογάν και την αξιοποίηση εκ μέρους του των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών ως μέσου άσκησης διεθνοπολιτικής πίεσης σε βάρος της Ε.Ε. και της Ελλάδας.

Οι στόχοι για Ε.Ε.

Σε ό,τι αφορά την πολιτική στρατηγική της Ε.Ε., το Ευρωβαρόμετρο καταγράφει, σε επίπεδο «27», τις ακόλουθες προτεραιότητες που θα ήθελαν οι πολίτες να υιοθετηθούν από τις Βρυξέλλες.

Σε ποσοστό 51% ζητούν από τις Βρυξέλλες την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Σε ποσοστό 42% ζητούν την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και σε ποσοστό 41% την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σχετικό ποσοστό που κατέγραφε το Ευρωβαρόμετρο προ πανδημίας ήταν 33%. Η απειλή του Covid-19 και η ασυνεννοησία μεταξύ των κυβερνήσεων των κρατών-μελών σε διάφορες φάσεις της πανδημίας αύξησαν το ποσοστό των Ευρωπαίων που θεωρούν αναγκαία την ενίσχυση της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε.

Διαφοροποιημένες είναι οι προτεραιότητες της ελληνικής κοινής γνώμης. Το 65% των Ελλήνων ζητά μια πολιτική από την Ε.Ε. που θα ενισχύει την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών, το 58% μια πολιτική που θα προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως και το 46% μια πολιτική που θα κατοχυρώνει την ελευθερία του λόγου.

Εκτιμώ ότι η ελληνική κοινή γνώμη διαμορφώνεται σε αυτά τα ζητήματα υπό την πίεση της πολιτικής του Ερντογάν και του προσφυγικού-μεταναστευτικού. Υπάρχει και μια ενισχυμένη ευαισθησία στα ζητήματα ελευθερίας του λόγου, πιθανότατα λόγω της διαχρονικής πολιτικής αντιπαράθεσης γύρω από τον έλεγχο και τον ρόλο των ΜΜΕ.

Υποστήριξη με όρους

Αν κρίνουμε από τα αποτελέσματα του τελευταίου Ευρωβαρόμετρου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ένας φιλικός για τους Ευρωπαίους πολίτες θεσμός, γι’ αυτό και θέλουν την ενίσχυση του ρόλου του.

Το 63% των πολιτών της Ε.Ε. θα ήθελε έναν σημαντικότερο ρόλο για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο μέλλον, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ανεβαίνει στην Ελλάδα σε ένα εντυπωσιακό 79%. Οι Έλληνες πολίτες θεωρούν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο –με βάση τις αποφάσεις και τα ψηφίσματά του– έναν δημοκρατικό θεσμό που δίνει αγώνα υπέρ της οικονομικής ανάκαμψης και των κοινωνικών δικαιωμάτων και κατά της πολιτικής του Ερντογάν. Γι’ αυτό θα ήθελαν να αναλάβει έναν σημαντικότερο ρόλο στο μέλλον.

Η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μεγαλύτερη υποστήριξη των πολιτών στην Ε.Ε. περνάει υποχρεωτικά από σημαντικές μεταρρυθμίσεις.

Το 27% των πολιτών της Ε.Ε. την υποστηρίζει ακριβώς όπως είναι σήμερα, με το ποσοστό να πέφτει στην Ελλάδα στο 13%.

Το 44% των πολιτών της Ε.Ε. μάλλον υποστηρίζει την Ε.Ε. αλλά επιθυμεί να δει μεταρρυθμίσεις, ενώ το σχετικό ποσοστό στην Ελλάδα είναι 43%.

Η γενική εικόνα

Η γενική εικόνα, με βάση τα αποτελέσματα του τελευταίου Ευρωβαρόμετρου, παρουσιάζεται κατά την άποψή μου ως εξής:

Πρώτον, η κοινή γνώμη έχει γίνει μέσα σε έναν χρόνο περισσότερο φιλοευρωπαϊκή, διαπιστώνοντας ότι μια πρόκληση της κλίμακας της πανδημίας μπορεί να αντιμετωπιστεί καλύτερα μόνο με περισσότερη Ευρώπη.

Δεύτερον, η φιλοευρωπαϊκή στροφή της κοινής γνώμης στην Ε.Ε. των «27» παράγει εντυπωσιακά πολιτικά αποτελέσματα. Εξασθενίζει και απομονώνει τους ευρωσκεπτικιστές και τους αντιευρωπαίους. Στην περίπτωση της Ιταλίας τούς υποχρέωσε σε εντυπωσιακή κωλοτούμπα υπέρ του σχηματισμού της κυβέρνησης Ντράγκι και της στήριξης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.

Τρίτον, η συσπείρωση της κοινής γνώμης γύρω από την Ε.Ε. μπορεί να αμφισβητηθεί εξαιτίας των μεγάλων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων, εφόσον οι πολίτες είναι πιο απαισιόδοξοι, σε σύγκριση με τις κυβερνήσεις, για την κλίμακα και τη διάρκεια της κρίσης.

Τέταρτον, υπό την πίεση των συνεπειών της κρίσης η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη έχει κάνει μια εντυπωσιακή στροφή υπέρ της κοινωνικής, της εκπαιδευτικής και της περιβαλλοντικής πολιτικής. Αφήνουμε πίσω μας μία δεκαετία στη διάρκεια της οποίας κυριαρχούσαν οι οικονομικοί, δημοσιονομικοί υπολογισμοί και μπαίνουμε σε μια περίοδο με διαφορετικές προδιαγραφές.

Πέμπτον, η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη αναγνωρίζει τον θετικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, γι’ αυτό επιθυμεί την ενίσχυση του ρόλου του στο μέλλον. Η υποστήριξη των πολιτών στην Ε.Ε. περνάει και από την προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα την κάνουν πιο ευαίσθητη σε θέματα μεγάλου δημόσιου ενδιαφέροντος και πιο αποτελεσματική.

Ελληνικά χαρακτηριστικά

Τα ποσοστά αποδοχής της Ε.Ε. στη χώρα μας αυξήθηκαν, αλλά παραμένουν χαμηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Οι εκτιμήσεις μας για την κατάσταση και την προοπτική της οικονομίας μας είναι, όπως είναι λογικό, πιο απαισιόδοξες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Θέλουμε μια αποτελεσματική πολιτική αντιμετώπισης της φτώχειας και των κοινωνικών ανισοτήτων περισσότερο απ’ ό,τι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι. Έχουμε επίσης περισσότερο ανάγκη την εκδήλωση της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών, τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων και τη βελτίωση της πολιτικής ασύλου.

Είμαστε από τους Ευρωπαίους πρωταθλητές σε ό,τι αφορά την αποδοχή του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την προοπτική της ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων του. Τέλος, ακολουθούμε τη γενική ευρωπαϊκή τάση για υποστήριξη του ρόλου της Ε.Ε., υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.