Κράτος δικαίου και Κουφοντίνας - Free Sunday
Κράτος δικαίου και Κουφοντίνας

Κράτος δικαίου και Κουφοντίνας

Το κράτος δικαίου, γράφει ο καθηγητής Αντώνης Μανιτάκης, ξεχωρίζει από κάθε άλλη μορφή οργάνωσης εξουσίας, πρώτον, από το γεγονός ότι στη μορφή αυτή θεσπίζονται δικαιικοί φραγμοί ή περιορισμοί στη δύναμη του κράτους έτσι ώστε η άσκηση της κρατικής εξουσίας, προσδιοριζόμενη και περιοριζόμενη από τους κανόνες δικαίου, να υπόκειται στο Δίκαιο και, δεύτερον, από την υπαγωγή όλων των αποφάσεων της κρατικής εξουσίας, της νομοθετικής περιλαμβανομένης, στην κρίση δικαιοδοτικής αρχής, επιφορτισμένης να επιλύει κάθε διαφορά μεταξύ κράτους και πολιτών ή και των πολιτών μεταξύ τους.

Το κράτος δικαίου εκλαμβάνεται, συνεχίζει ο ίδιος καθηγητής, με την έννοια του κράτους της έλλογης και δικαιολογημένης διαπλοκής των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, η οποία συντελείται υπό τη σκέψη του νόμου και υπό την επίβλεψη του δικαστή, του κράτους που εγγυάται και διασφαλίζει τη θεσμική δυνατότητα και τις διαδικασίες ισόρροπης και εύλογης συνάρθρωσης των αρχών της ελευθερίας-ισονομίας με τις αρχές της ίσης ελευθερίας και κοινωνικής αξιοπρέπειας.

Με απλούστερα λόγια, το κράτος δικαίου διέπεται από την αρχή της διάκρισης των εξουσιών και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ανθρώπων. Η νομοθεσία θεσπίζεται με κανόνες, οι κρατικοί παράγοντες είναι υπόλογοι στον νόμο, η Δικαιοσύνη κρίνει όλα αυτά, έχοντας εχέγγυα προσωπικής και θεσμικής ανεξαρτησίας των λειτουργών της.

Όλα τα παραπάνω δεν αμφισβητούνται για τη χώρα μας. Το βασικότερο απ’ όλα είναι ότι δεν αναιρούνται από τις εκάστοτε διαπιστωμένες αστοχίες ή παρατυπίες οποιουδήποτε συντελεστή του κράτους. Και αντισυνταγματικοί νόμοι ψηφίζονται, και παράτυπες κρατικές ενέργειες σημειώνονται, και εσφαλμένες δικαστικές αποφάσεις εκδίδονται. Στο σύνολο, η χώρα απολαμβάνει μια ισχυρή φιλελεύθερη δημοκρατία, η οποία πορεύεται στον χρόνο, διορθώνεται και αντέχει, συνυφασμένη με το κράτος δικαίου.

Λέγεται ότι η κυβέρνηση, εκδικητικά, ψήφισε έναν νόμο που στερεί στον Κουφοντίνα τις αγροτικές φυλακές. Λεγόταν ότι η προηγούμενη κυβέρνηση, χαριστικά, ψήφισε –και ήταν από τις πρώτες φροντίδες της– έναν νόμο που του παρείχε για πρώτη φορά το προνόμιο των αγροτικών φυλακών και άσκησε την επιρροή της στη λήψη αδειών.

Λέγεται ότι η παρούσα κυβέρνηση, εκδικητικά, του στερεί το δικαίωμα να μεταχθεί στις φυλακές Κορυδαλλού. Να υποθέσουμε ότι η παλαιότερη παραμονή στις φυλακές Κορυδαλλού αποτελούσε πράξη εύνοιας. Διατηρεί ο κρατούμενος το δικαίωμα να επιλέξει φυλακή; Η απάντηση είναι «όχι». Έχει τη δυνατότητα να ζητήσει μεταγωγή σε συγκεκριμένη φυλακή, αλλά η πολιτεία δεν είναι υποχρεωμένη να κάνει δεκτό το αίτημα.

Ο Κουφοντίνας δεν είναι ο πρώτος ούτε ο μόνος Έλληνας πολίτης που βρέθηκε εκτεθειμένος είτε επειδή οι αρμόδιοι παραβίασαν τον νόμο είτε επειδή ο ίδιος ο νόμος περιέχει ελαττωματικές διατάξεις. Ας λάβουμε ως δεδομένο (δεν το αποδέχομαι, αλλά δεν έχει σημασία) ότι η κυβέρνηση στην περίπτωσή του παρανόμησε. Το κάνει καθημερινά σε πλείστες όσες περιπτώσεις και για τον λόγο αυτόν οι πολίτες προσφεύγουν στα δικαστήρια. Υπάρχουν και περιπτώσεις για τις οποίες οι πολίτες δεν μπορούν να προσφύγουν στα δικαστήρια. Σηκώνει κανείς επανάσταση; Υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες οι προσφυγές στα δικαστήρια δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα και υπήρξε αίσθηση αδικίας στους ενδιαφερομένους. Είπε κανείς ότι πρέπει να καούν οι πόλεις;

Ο συγκεκριμένος επέλεξε να παραδοθεί, όταν οι υπόλοιποι σύντροφοί του ήταν ήδη κρατούμενοι και το «έργο» του είχε αποξηλωθεί οριστικά. Η σύλληψή του δεν θα αργούσε έτσι κι αλλιώς, με εναλλακτική στο ενδιάμεσο να ζει κυνηγημένος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Απόλαυσε δίκαιης δίκης και της εύλογης, από πριν, προβλεπόμενης ποινής. Η χώρα μας δεν αντιμετώπισε τον Κουφοντίνα και τους συνενόχους του ούτε με απομόνωση, ούτε με λευκά κελιά, ούτε με οποιαδήποτε μέθοδο «σπασίματος» ηθικού και προσωπικότητας. Είχε τη δυνατότητα ως φυλακισμένος μέχρι και να προπαγανδίζει την τρομοκρατική του δράση, να γράφει βιβλία, να πουλάει ιδεολογία και να κάνει ομιλίες σε δημόσιο κοινό.

Οι ίδιοι οι σύντροφοί του φρόντισαν στο μεταξύ με επίσημες καταθέσεις και δηλώσεις να αποδομήσουν κάθε υποψία ιδεολογίας στη δολοφονική δράση, δίνοντας τις λεπτομέρειες του πώς σκότωνε εν ψυχρώ, είτε για να διευκολυνθεί η ληστεία τράπεζας, που ήταν η κύρια πηγή εισοδημάτων του, είτε για να πάει μια ώρα αρχύτερα διακοπές. Υπήρξαν και οι τρίτοι αφελείς, που δήλωναν ότι εντοπίζουν «ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά» στη δράση της 17Ν.

Μετά από 27 χρόνια ληστειών και στυγνών δολοφονιών και 19 χρόνια φυλάκισης, το μόνο παράπονο που έχει ο Κουφοντίνας είναι ότι παλιότερα τον δυσκόλεψαν (χωρίς να είναι ο μόνος) να πάρει άδειες από τη φυλακή και τώρα ότι δεν του επιτρέπεται να διαλέξει τη φυλακή στην οποία ο ίδιος επιθυμεί να εγκατασταθεί. Αυτό το τελευταίο συμβαίνει ενώ σε λίγους μήνες αποκτά το δικαίωμα, όπως κάθε άλλος ισοβίτης, να ζητήσει υφ’ όρον απόλυση από τις φυλακές. Εδώ εντοπίζεται ο παραλογισμός. Η απόλυση με όρους δεν είναι δεσμευτική για την πολιτεία, αλλά δίνεται με προϋποθέσεις από τους δικαστές. Θα μπορούσε άνετα να τη διεκδικήσει μέσα στο 2021 και, ακόμη κι αν λάμβανε αρχικά αρνήσεις, θα ήταν θέμα χρόνου να γίνει δεκτή. Η απόφαση θα ήταν στα χέρια των δικαστών και όχι της κυβέρνησης.

Είναι εξωφρενικό να επιλέγει ο συγκεκριμένος μετωπική σύγκρουση με την πολιτεία τις παραμονές της δυνητικής απόλυσής του από τις φυλακές, και μάλιστα για ένα θέμα πρακτικά σχεδόν αδιάφορο και σίγουρα όχι για δικαίωμά του με την ουσιαστική έννοια του όρου. Είτε με είτε χωρίς παρανομία της κυβέρνησης, η απεργία πείνας για δυνατότητα και όχι για δικαίωμα δεν έχει καμία λογική και, πολύ περισσότερο, φαίνεται να διακυβεύει το υπαρκτό δικαίωμά του να ζητήσει σύντομα απόλυση με όρους από τη φυλακή. Ο Κουφοντίνας φέρεται να αποφάσισε να αυτοκτονήσει την παραμονή της εξόδου του από τις φυλακές.

Είναι αυταπόδεικτο ότι το ελληνικό κράτος δικαίου και η Ελληνική Δημοκρατία σεβάστηκαν τον συγκεκριμένο με απόλυτους όρους και διαχρονικά. Τον στρίμωξαν τόσο όσο παράλληλα του χαρίστηκαν. Δεν δικαιούται να έχει παράπονο. Κι αν έχει, μπορεί να το αντέξει, όπως το αντέχει ο καθένας από εμάς ο οποίος αδικείται στην καθημερινότητά του. Στη δημοκρατία, εξάλλου, ο αγώνας γίνεται για τη βελτίωσή της και όχι για την καταστροφή της. Έχουμε καλύτερη επιλογή;

Η απάντηση δεν είναι πορείες, σπασίματα και μολότοφ. Πολύ περισσότερο, δεν είναι ο εκβιασμός. Όταν για οποιονδήποτε λόγο από τη μια μεριά μπαίνει η Ελληνική Δημοκρατία και από την άλλη το καπρίτσιο του οποιουδήποτε, δίλημμα δεν υπάρχει.

Ο Κουφοντίνας επέλεξε να μας πείσει ότι δεν έχουμε κράτος δικαίου, αυτοκτονώντας. Στην πραγματικότητα, δεν θέλει να βγει από τη φυλακή. Έχασε, ως όφειλε.