Body shaming: Τα λόγια έχουν… βάρος

Η νεοσυλληφθείσα έννοια body shaming προσδιορίζει τον χλευασμό κάποιου λόγω της φυσικής του παρουσίας. Το βάρος, το χρώμα του δέρματος, η τριχοφυΐα, οι ατέλειες αποτελούν υποτιθέμενες αφορμές για να υφίσταται κάποιος body shaming, στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που έχει χάσει την ταυτότητά της. Στην εποχή του Botox, των φίλτρων του Instagram και των δεκάδων εφαρμογών που μπορούν από το να μειώσουν την ηλικία μέχρι να αυξήσουν το μέγεθος του στήθους, για κάποιον περίεργο λόγο θεωρείται απαγορευτικό να έχεις ατέλειες. Η αυθεντικότητα της ανθρώπινης φύσης τίθεται στο απόσπασμα και κάπου χάνουμε το νόημα της ύπαρξης, μέσα στην τυραννία μιας απόλυτης και επίπλαστα τέλειας ομοιομορφίας.

Παπαρίζου VS Λατινοπούλου

Πριν από μερικές μέρες, η πάλαι ποτέ σταρ της Eurovision Έλενα Παπαρίζου έπεσε θύμα body shaming για τα κιλά που έχει πάρει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Η Ελληνίδα ερμηνεύτρια αντιμετώπισε με χιούμορ τα αρνητικά σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα και κάπως έτσι έληξε το ασήμαντο θέμα.

Την περασμένη Τρίτη, ωστόσο, body shaming προς όλες τις γυναίκες ουσιαστικά άσκησε η άγνωστη μέχρι πρότινος Αφροδίτη Λατινοπούλου, η οποία υπήρξε πολιτεύτρια της ΝΔ στην Α’ Θεσσαλονίκης, κατά τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές. Μέσα από τα κοινωνικά της δίκτυα, η εν λόγω κυρία προέβη σε έναν χαοτικό μονόλογο επικρίνοντας τις γυναίκες που αναρτούν φωτογραφίες και αναδεικνύουν ραγάδες, κυτταρίτιδα, τριχοφυΐα και όποιες ατέλειες έχουν. Ακολούθησε ένας καταιγισμός απαντήσεων και υβριστικών σχολίων, το βίντεο έγινε viral, η κα Λατινοπούλου κλήθηκε σε πρωινή εκπομπή να εξηγήσει τις απόψεις της, υπεραμύνθηκε αυτών και κάπως έτσι αξιοποίησε τα 15 λεπτά δημοσιότητας που θεωρητικά της αναλογούν, ακολουθώντας το δόγμα πως και η αρνητική διαφήμιση είναι διαφήμιση.

Η κα Λατινοπούλου, ως ενήλικη γυναίκα, νομικός και πολιτεύτρια του κυβερνώντος κόμματος, οφείλει να προσέχει τι λέει. Στην ευκαιρία που αποκόμισε μέσω της πρωινής εκπομπής, αντί να απολογηθεί, προέβαλε το δημοκρατικό της δικαίωμα περί ελεύθερης άποψης. Η κα Λατινοπούλου ενδεχομένως δεν έχει αντιληφθεί τον αρνητικό αντίκτυπο που ασκεί η τυραννία της άψογης εικόνας στους εφήβους και στις νέες γυναίκες. Τις συνέπειες που έχει στην ψυχοσύνθεση ενός νέου ανθρώπου η αρνητική εικόνα του εαυτού. Τη συναισθηματική κατάρρευση που μπορεί να επιφέρει σε έναν έφηβο η αίσθηση της μη αποδοχής, επειδή έχει μερικά κιλά παραπάνω. Το δημοκρατικό δικαίωμα στην ελεύθερη άποψη δεν σημαίνει ακολουθώ μια ασύδοτη λογική – βάσει ανθρωπιστικής προσέγγισης - αλλά φιλτράρω τη γνώμη μου με γνώμονα την ενσυναίσθηση και την αποδοχή απέναντι στον άλλο.

Ψυχολογική βία

Το body shaming είναι μια μορφή bullying, μια μορφή λεκτικής και ψυχολογικής βίας, η οποία, αν και φαινομενικά ανώδυνη, μπορεί να έχει εξαιρετικά δυσάρεστες συνέπειες για την ψυχική υγεία του δέκτη.

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2020 σε επιστημονικό περιοδικό ιατρικής και ψυχικής υγείας, μεταξύ εφήβων στην Ινδία ένα ποσοστό της τάξης του 45% έχει δεχτεί κριτική για σωματικές ατέλειες τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του, ενώ ένα 10% δέχεται συστηματικά body shaming. Τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας είναι ξεκάθαρα για τις συνέπειες που μπορεί να έχει το body shaming στις συγκεκριμένες ευαίσθητες ηλικίες – χαμηλή αυτοεκτίμηση, συναισθηματικά ξεσπάσματα, έντονο άγχος, διατροφικές διαταραχές, καταθλιπτικά επεισόδια. Η συντριπτική πλειονότητα των εφήβων που υφίσταται body shaming δηλώνει πως δεν της αρέσει το σχολείο, ενώ οι βασικοί εμπαιγμοί αφορούν στο βάρος, στο ύψος, σε εκ γενετής σημάδια στο σώμα.

Σε αντίστοιχη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ευρώπη κατά την περσινή χρονιά, το συμπέρασμα ήταν πως 1 στους 3 Ευρωπαίους έχει πέσει θύμα body shaming. Ειδικότερα, σε δείγμα 9.823 ανθρώπων από τη Δανία, τη Γερμανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και την Ισπανία, το 36% δήλωσε ότι υφίσταται συστηματικά body shaming. Οι Ιταλοί σε ποσοστό 43% δήλωσαν πως αισθάνονται πιεσμένοι εξαιτίας των κοινωνικών προτύπων ομορφιάς, ενώ σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη χώρα τους, το 48% των πολιτών δήλωσαν πως επικρίθηκαν μέσω κοινωνικών δικτύων για τα πόδια τους, ενώ το 45% για την κοιλιά.

Το 45% των Ιταλών θεωρεί πως το body shaming προσβάλλει ως επί το πλείστον την αυτοεκτίμηση και προκαλεί αυξημένα επίπεδα άγχους. Οι ηλικίες που επηρεάζονται περισσότερο είναι από 18 έως 32 ετών και κυρίως γυναίκες.

Στις ΗΠΑ, ένα ποσοστό της τάξης του 51% δηλώνει πως έχει δεχτεί αρνητικά σχόλια για το βάρος του, και μάλιστα περισσότερες από δέκα φορές. Πολλές οργανώσεις που προασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα ασχολούνται με την εκπαίδευση παιδιών και εφήβων, ώστε να αποφεύγονται περιστατικά body shaming στα σχολεία, όπου ο συναισθηματικός κόσμος των παιδιών είναι πιο εύθραυστος.

Η δήλωση της κας Λατινοπούλου περί μη προβολής των σωματικών ατελειών είναι άστοχη και προφανώς δεν χρειάζεται να της δίνουμε καμία σημασία. Η ΝΔ, με την οποία επιχείρησε να πολιτευτεί το 2019, ουσιαστικά την «άδειασε» διά στόματος της υφυπουργού Δημογραφικής Πολιτικής και Οικογένειας Μαρίας Συρεγγέλα, επισημαίνοντας πως οι δηλώσεις της «δεν απηχούν τις απόψεις του υπουργείου, της κυβέρνησης και της ΝΔ».

Οι δηλώσεις της δεν θα πρέπει να απηχούν τις απόψεις κανενός ανθρώπου. Θα πρέπει, όμως, να κάνουν επιτακτική την ανάγκη για την πολυπόθητη αλλαγή παιδείας με γνώμονα την αποδοχή και την ενσυναίσθηση, έννοιες που έθεσε για το ανθρώπινο γίγνεσθαι ο εισηγητής της προσωποκεντρικής ψυχοθεραπείας, Καρλ Ρότζερς. Αποδοχή για να δώσει κανείς την ευκαιρία στον άλλον να αναπτυχθεί μέσα από την αυθεντικότητα του εαυτού του, και ενσυναίσθηση για να μάθει να σέβεται το βίωμα του άλλου ανθρώπου, χωρίς κριτική. Για να μάθει να αναλογίζεται τις συνέπειες και το βάρος του κακού λόγου.

Είναι η ώρα να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά να προσεγγίζουν με αποδοχή και ενσυναίσθηση τον υπέρβαρο συμμαθητή, αυτόν που είναι πιο κοντός ή πιο ψηλός, το παιδάκι που φοράει γυαλιά, αυτό που έχει ένα σημάδι στο μάγουλο, το οποιοδήποτε παιδάκι δεν συμβαδίζει οπτικά με την τελειότητα που έχουν επιβάλει οι κοινωνικές προσταγές και την οποία επικροτούν οι εκάστοτε Λατινοπούλου της εποχής.