Η λογική της οργής και η οργή της λογικής

Το 2009, υπό το βάρος της κακής οικονομικής κατάστασης της χώρας, ο Κώστας Καραμανλής ζήτησε στήριξη από την αντιπολίτευση για να αντιμετωπιστεί η επερχόμενη χρεοκοπία. Δεν την έλαβε και προκήρυξε εκλογές. Κατηγορήθηκε από τους δικούς του οπαδούς ότι παρέδωσε χωρίς μάχη. Σε εκείνες τις εκλογές, θριάμβευσε ο Γεώργιος Α. Παπανδρέου, με το γνωστό «λεφτά υπάρχουν», η δε ΝΔ υπέστη μια αξιοπρεπή, όπως τα επόμενα χρόνια έδειξαν, ήττα. Ο Κώστας Καραμανλής έβαλε τις βάσεις της στρατηγικής ήττας του ΠΑΣΟΚ, το οποίο έκτοτε δεν συνήλθε και το πιθανότερο είναι ότι δεν θα το καταφέρει ποτέ. Ο Κώστας Καραμανλής είχε κάνει μια πρωτοφανή για τα ελληνικά «γηπεδικά» δεδομένα προεκλογική εκστρατεία, προτείνοντας δύο χρόνια λιτότητας. Το «λεφτά υπάρχουν» σκέπασε τα πάντα και «θριάμβευσε». Να σημειώσουμε εδώ ότι στη βάση δεν υπήρχε καμία απολύτως λογική συναίνεσης. Η ελληνική κοινή γνώμη βρισκόταν εκτός τόπου και χρόνου.

Δύο χρόνια μετά, ο Γεώργιος Α. Παπανδρέου ήταν αυτός που ζήτησε συναίνεση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της χώρας. Είχαμε ήδη μπει στο πρώτο μνημόνιο και τα πράγματα είχαν στραβώσει πολύ. Μετά το «λεφτά υπάρχουν», η κοινή γνώμη είχε υποστεί τεράστιο σοκ και δεν είχε την εμπειρία και τη γνώση για να φερθεί ώριμα. Η συναίνεση δόθηκε για ορισμένο χρόνο και με λεόντειους όρους εκ μέρους του τότε αρχηγού της ΝΔ Αντώνη Σαμαρά και οδηγηθήκαμε στην κυβέρνηση Παπαδήμου. Η κατάσταση αντιμετωπίστηκε ως ευκαιρία για να φύγει το ΠΑΣΟΚ από την κυβέρνηση και να επανέλθει η ΝΔ. Οι εκλογές του 2012 έδωσαν στη ΝΔ το μικρότερο ιστορικά ποσοστό της (18%) και έδειξαν τι μπορεί να σημάνει η περιχαράκωση ενός χώρου σε στενά παραταξιακά πλαίσια, η προβολή των «δικών μας» αξιών και η πλήρης περιφρόνηση της γνώμης, της δεξιότητας και της αξίας των υπολοίπων. Ταυτόχρονα, θριάμβευσαν οι πάσης φύσεως κραυγάζοντες, περίεργοι και έξαλλοι, οι οποίοι υπόσχονταν λαγούς με πετραχήλια. Η ελληνική κοινή γνώμη παρέμενε μακριά από κάθε προσγείωση που θα επέτρεπε να αντιμετωπιστούν ορθολογικά (και συναινετικά) τα τεράστια προβλήματα της χώρας. Η επιλογή Σαμαρά να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές και να μη στηρίξει την κυβέρνηση Παπαδήμου απελευθέρωσε τους ασκούς του Αιόλου. Τελικά, συγκυβέρνησε με το ΠΑΣΟΚ, θέλοντας και μη, μετά τις δεύτερες εκλογές του 2012, και αφού προηγουμένως έκανε τη δική του κωλοτούμπα με το «ουδείς αναμάρτητος». Η κοινή γνώμη άρχισε να χωνεύει –βίαια– το ενδεχόμενο συναινετικής διακυβέρνησης της χώρας.

Καταλήξαμε με όρους συγκρουσιακούς στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και στην αναπόφευκτη πρόσκρουση στον τοίχο. Ο Αλέξης Τσίπρας, ζήτησε και έλαβε, αυτήν τη φορά, τη συναίνεση της αντιπολίτευσης ενόψει τη διαπραγμάτευσης και στη συνέχεια της υπογραφής του τρίτου μνημονίου. Είχε προηγουμένως, κι αυτός, βρεθεί σε τραγικό αδιέξοδο και αντιμετώπιζε όχι απλώς πολιτική καταστροφή, αλλά τον σαφή κίνδυνο να παρασύρει τη χώρα σε ολοκληρωτική εξαφάνιση. Η κοινή γνώμη άρχισε να προσγειώνεται, όπως έδειξε το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις δεύτερες εκλογές του 2015 στη λογική ότι αυτός θα εφαρμόσει καλύτερα από τους άλλους το μνημόνιο. Η στρατηγική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ θεμελιώθηκε ακριβώς την 20ή Σεπτεμβρίου 2015, στη δεύτερη εκλογή. Η δεύτερη θητεία απέδειξε ότι όλα τα προηγουμένως λεχθέντα ήταν εκτός τόπου και χρόνου, επικίνδυνα και καταστροφικά και ότι ο ορθός δρόμος είναι ένας και προϋποθέτει αποδοχή της πραγματικότητας.

Η τέταρτη διαδοχική φορά που ζητήθηκε εμφαντικά από κυβέρνηση η συναίνεση της αντιπολίτευσης ήταν αυτή του τελευταίου ανασχηματισμού, με την υπουργοποίηση Αποστολάκη. Η ουσιώδης διαφορά είναι ότι η κυβέρνηση, το κόμμα που τη στηρίζει και η χώρα δεν βρίσκονται αντιμέτωπες με το φάσμα της καταστροφής, όπως συνέβαινε στις προηγούμενες περιπτώσεις. Ταυτόχρονα, στα θέματα πυρκαγιών και υγείας η αντιπολίτευση καλούσε έντονα σε συναινετικές επιλογές. Η παρούσα κυβέρνηση, στα τέλη του προηγούμενου μήνα ,είχε καταφέρει να βγει σχετικά αλώβητη και από την κρίση των πυρκαγιών. Οι προηγηθείσες κρίσεις, αρχής γενομένης από τη θεομηνία της Χαλκιδικής, τις πλημμύρες, τους σεισμούς, τα εθνικά, το μεταναστευτικό και την πανδημία, επιβεβαίωσαν ότι έχει και διαχειριστική επάρκεια να αντεπεξέλθει και συντεταγμένη πολιτική. Το ίδιο και η, τηρουμένων των αναλογιών, συνέπεια στην υλοποίηση του προεκλογικού της προγράμματος, ασχέτως τού αν κανείς συμφωνεί με αυτό.

Οι φίλιες δυνάμεις είδαν στην επιλογή Αποστολάκη μια ακατανόητη κίνηση, ασύμβατη με την πολιτική ηγεμονία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Διαμαρτυρήθηκαν για το ρίξιμο των «δικών μας παιδιών». Αν θέλαμε ΣΥΡΙΖΑ, θα τον ψηφίζαμε, σχολίασαν αρκετοί (και ύστερα κατηγόρησαν τον ΣΥΡΙΖΑ για διχαστική πολιτική). Αδυναμία, ανικανότητα, γκάφα, ζαλάδα και όλα τα συναφή αποτέλεσαν τον σχολιασμό και εκ μέρους της αντιπολίτευσης. Ελάχιστοι ασχολήθηκαν με τη στόχευση του Μητσοτάκη. Είναι εύκολο να πούμε ότι ξαφνικά έχασε τις ικανότητές του και το έριξε στις γκάφες. Σκόπιμο είναι όμως να αναζητήσουμε τη γενεσιουργό αιτία της πρόθεσής του να προσεγγίσει την αντιπολίτευση. Πολιτικά, είναι πρωτοφανής κίνηση το να προσφερθεί συγκυβέρνηση στην αξιωματική αντιπολίτευση χωρίς η κυβέρνηση να είναι στριμωγμένη.

Το γεγονός ότι ο Μητσοτάκης το διέπραξε δείχνει ότι αισθάνεται ασφαλής. Δείχνει επίσης ότι δεν περιμένει να περιέλθει στην κατάσταση απελπισίας των προκατόχων του, πριν ζητήσει τη συναίνεση. Για άλλη μια φορά, ο πρωθυπουργός βρίσκεται πολύ πιο μπροστά από την κοινή γνώμη. Θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει κανείς ως κι επικίνδυνο για τον ίδιο, ωστόσο η ιστορία μαρτυρά υπέρ του! Η επιλογή Στυλιανίδη δείχνει ότι ο πρωθυπουργός εξακολουθεί να έχει αξιόλογες επιλογές, γεγονός που ενισχύει τη σημασία της πρότερης επιδίωξης συναινετικών επιλογών.

Η λογική της οργής στην οποία επενδύει η αντιπολίτευση δεν έφερε καθόλου καλά αποτελέσματα για τη χώρα. Έτσι αναδείχθηκε η αντιπολίτευση, έτσι επιλέγει να προχωρήσει (ενδεχομένως και για να μην αλλάξει ηγεσία). Η λογική της οργής αναδύεται εν μέρει και στις τάξεις του κυβερνώντος κόμματος, διά της αποστροφής της συνεργασίας με «μουσαφίρηδες».

Η οργή της λογικής, η οργή που στρέφεται εναντίον των ακροτήτων και δέχεται ότι όλοι οι πολιτικοί χώροι έχουν άξιους ανθρώπους, ικανούς να υπηρετήσουν τη χώρα, χωρίς αγκυλώσεις, αποστρέφεται το οπαδιλίκι, τις ακρότητες, τα θέσφατα, τον μηδενισμό του αντιπάλου, την απαξίωση. Προϋποθέτει νηφαλιότητα, ελεύθερη σκέψη και κυρίως αυτοπεποίθηση και αυτάρκεια.

Η θέση της χώρας ήταν και παραμένει δυσχερής μετά τη χρεοκοπία, την πανδημία και την σε εξέλιξη παγκόσμια οικονομική κρίση. Δεν λύσαμε τα θέματά μας, δεν εξασφαλίσαμε το μέλλον των παιδιών μας ακόμη. Το πώς θα επιβιώσουμε συναρτάται άμεσα με τις διαθέσεις μας απέναντι στην οργή και τη λογική.